به گزارش خبرنگار ایمنا، صنعت مدرنیته شدن ساختمان‌ها، تنها یک رؤیای ناتمام پس از خروج از دنیای سازه‌های سنتی و کلاسیک بوده است. سال‌ها و روزهای زیادی از فراز و نشیب‌های سنتی به مدرنیته شدن گذشته، اما در این میان نشانه‌هایی از سقط صنعت مدرن در نطفه دیده می‌شود که این امر به بهتر شدن جوامع و پیشرفت آنها کمک کرده است.
مدرنیسم تنها یک ایدئولوژی ساده برای تبدیل زندگی دستی به ماشینی بوده است هرچند گاهی کمک‌هایی به مردم کرده است، اما در قرن حاضر رخت بربسته و جای خود را به سازه‌های ساختمانی و پست مدرن فرنیچر داده است.
پست مدرنیسم پیکره‌ای از برنامه‌ریزی‌ها و ایده‌هایی است که با توجه به محیط و ویژگی‌های مربوط به هر فرد صنعت ساختمان و مبلمان آن را پیش می‌برد. حال هر میزان که نسل‌های قبلی به دنبال تجملات و ماشینی شدن بیش از حد دنیای مدرن بوده‌اند، اما پست مدرنیسم زیبایی ساخت و ساز را در مختلف بودن و غیر متعارف بودن مطابق با سلایق معماران می‌بیند و سازه‌های نوینی از خانه تا مبلمان آن را اجرا می‌کند.
«گل آرا افرازه»، پژوهشگر و کارشناس ارشد معماری در این باره می‌گوید: اوایل قرن ۱۶ را می‌توان تولد مدرن فرنیچرها و دسته بندی آنها دانست و درست بعد از جنگ هفت ساله انقلاب فرانسه از سبک مدرن فراتر و به سمت پست مدرن حرکت‌های قابل توجهی صورت می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: در دوره مدرن و هیاهوی مدرنیسم تفکرات برنامه ریزان شهری بیشتر به سمت ماشینی شدن شهرها بوده است که محلی برای زندگی با تکنولوژی و ماشین آلات پیشرفته داشته باشند.
این کارشناس معماری می‌افزاید: از این نظر می‌توان گفت مدرن فرنیچرها کاربردی و ساده‌تر با سبک و سیاق مانده از دوران کلاسیک نسبت به زمان حال مورد استفاده قرار می‌گرفت چراکه با گذشت زمان و تغییر سبک‌های معماری و باز شدن پنجره پست مدرنیسم به دنیا کاملاً تعریف و استفاده از مدرن فرنیچر تغییر می‌کند.
پست مدرن دریچه‌ای نو به سمت معماری نامحدود ساختمان‌ها
وی می‌افزاید: هنگامی که ایدئولوژی دنیا به سمت پست مدرن حرکت کرد دیگر محدودیت‌های چندان سختی برای طراحان، سازندگان و مصرف کنندگان که مردم جامعه بودند ایجاد نمی‌شد البته در این دوره طراحان داخلی از چارچوب‌های الگوریتمیک معماری و شهر سازی بسیار کمتر پیروی می‌کنند.
افرازه می‌گوید: دوران مدرنیسم تنها به عملکرد ساخت و ساز و نوع مطلوبی از فرنیچرها توجه می‌شد.
وی تصریح می‌کند: هنگامی که راجع به معماری یک فضا صحبت می‌کنیم ابتدا به نوع استفاده و مردمی که در آن ناحیه قرار است فعالیت اجتماعی داشته باشند توجه می‌کنیم، در واقع نوع استفاده مردم از آن محیط و عملکرد در آن اهمیت ویژه‌ای دارد، اما در دوران مدرن تنها بیشتر به عملکرد در روند طراحی با چارچوب‌های محدود کننده در اجرای آن توجه شده بود.
این پژوهشگر معماری می‌گوید: با شروع دوره پست مدرن، پست مدرنیسم این ایده را بیان می‌کند که هرکس سلیقه شخصی خود را دارد و این امکان را به وجود آورد تا در نقشه‌های معماران و استاندارد طراحی سازه‌های ساختمان محدودیت‌ها کمتر شود و به سلایق شخصی آنها و همچنین ساکنان خانه‌ها توجه بیشتری شود.
ساختمان‌ها خانواده‌ای برای مبلمان داخلی
وی خاطرنشان می‌کند: ساختمان‌ها روی مبلمان و نوع دکوراسیون آنها تأثیر به سزایی دارد در واقع مبلمان‌ها جزئی از یک ساختمان به حساب می‌آیند چه در فضاهای شهری و چه در ساختمان‌ها که این همان اصل کل به جز است، اما هنگامی که یک معمار، طراحی سازه‌ها و مبلمان یک محیط را آغاز می‌کند با اولویت بندی ابتدا به سراغ عملکرد محیط و سپس به فضا و مکان مبلمان و نوع ساخت آن می‌رود و آن ویژگی‌ها را بررسی، تعیین و طراحی می‌کند.
افرازه ادامه می‌دهد: پس هنگامی که مکانی نیاز به معمار داشته باشد بر طبق ایدئولوژی‌های پست مدرن، نچرالیسم و… طراحی کند مبلمان نیز از طراحی اولیه آن مکان تبعیت دارد. اما در پایان کار مبلمان به گونه‌ای ساخته می‌شود که با سازه کل تناسب و سازگاری داشته باشد.
نداشتن سبک واحد در طراحی پست مدرن
پژوهشگر و کارشناس ارشد معماری می‌افزاید: در حال حاضر، ایران هیچگونه مدل و طراحی از انواع سبک‌های معماری و شهرسازی به صورت مستقل و واحدی ندارد این موضوع در دوران پست مدرنیسم نه تنها در ایران بلکه در اکثر کشورهای جهان در حال رخ دادن است به طوری که گرایش به ایدئولوژی و استفاده از یک سبک خاص به طور مستقل کاهش چشمگیری داشته است.
وی تصریح می‌کند: قرن ۱۹ دوره انتخاب و پیشروی معماری در یک سبک خاص بوده است، اما اکنون در طراحی و ساخت و ساز بیشتر به سلایق شخصی بهره گیری از طرح‌های اجرا شده در دنیا با محدودیت‌های کمتری توجه می‌شود که ما از آنها به نوعی تقلید طرح می‌کنیم و این نوع ایده‌ها را راهی عرصه ساخت و ساز می‌کنیم.
افرازه ادامه می‌دهد: اگر به عنوان سازه‌های شهری بخواهیم از مبلمان شهری مثال بزنیم برخی پارک‌ها در بعضی مناطق شهر مثل "شیکاگو" که در آن مبلمان‌های انعطاف پذیر با سبک‌های مدرنیسم و پست مدرن ساخته شده است همه روزه مورد استفاده شهروندان اهل شیکاگو قرار می‌گیرد.
نبود منشأ واحد در معماری ایران معضلی برای طراحی پست مدرن
وی معتقد است: «طراحی داخلی مکان‌های مسکونی، تجاری، درمانی و به طور کل محیط‌هایی که برای فعالیت انسان در نظر گرفته شده باید متناسب با کاربرد و عملکرد آن محیط طراحی و اجرا شود.»
پژوهشگر و کارشناس ارشد معماری ادامه می‌دهد: به نوعی می‌توان گفت همچنان نقش مبلمان مدرن تا حدودی در سازه‌های شهری و خانگی پررنگ مانده است به این دلیل که زندگی روزمره کنونی این نوع مبلمان را همچنان می‌پسندد و مورد استفاده قرار می‌دهد.
وی اضافه می‌کند: چه به لحاظ عملی و چه در بازار کار از لحاظ علمی و تکنولوژی در ایران هیچ خط و منشأ طراحی المان و مبلمان پست مدرن واحدی وجود ندارد، به این دلیل که تقلید در معماری یک امر جا افتاده است و نوعی عادت برای طراحان و بساز و بفروش‌ها شده است.
افرازه اظهار می‌کند: چالش‌های معماری به جز نبود طراحی واحد این است که در مسیر هدایت نظام سرمایه داری قرار دارد که این نظام سرمایه داری تمام ابعاد معماری شهری را در دست گرفته و به نوعی قوطی زندگی را می‌سازد در واقع طراح خبره و معمار ماهری را در اختیار نمی‌گیرد و در اینجا مشخص می‌شود که طراحی و معماری ساختمانی تنها یک قشر خاصی از جامعه را در بر می‌گیرد، اما طرفی دیگر قشر متوسط رو به پایین قرار دارند که به هیچکدام از طراحی‌ها و قواعد پست مدرنیسم توجهی ندارند و تنها نیاز خود را در حد سقفی برای زندگی می‌بینند، در واقع معماری برای این قشر از افراد ضعیف جامعه که حتی کمتر می‌توانند نیازهای اصلی خود را برطرف کنند تعریف خاصی ندارد و نمی‌توانند استفاده مفیدی از این نوع تکنولوژی و سازه‌های پست مدرن داشته باشند.
ایجاد ناهمواری در مسیر پست مدرن با صنعت بساز بفروش ها
وی با بیان اینکه در امتداد چالش‌های موجود برای پست مدرن، نظام سرمایه داری و بخش بساز بفروش‌هایی که اکنون در تمام شهرها بازار داغی را راه انداخته‌اند تعریف و شکل دیگری از معماری و سازه‌های پست مدرنی دارند، می‌گوید: این تعریف را اینگونه می‌توان مطرح کرد که ساختمان‌هایی ساخته شود تا تنها فقط نیاز سقف بالای سر قشر کم درآمد را با سود بیشتری تأمین کنند، تعریف پرستیژ اجتماعی و لوگوی به اصطلاح بساز بفروش برای نظام سرمایه‌دار نیز مصالح گران قیمت یا مبلمان خاص و مطابق با مد روز است.
این معمار می‌افزاید: به طور کلی اگر بخواهیم درباره معماری ایران نظر دهیم از محیط همگون و جامعی برخوردار نیست زیرا در شهرهای مختلف از جمله تهران، یزد و اصفهان در هر نقطه از این شهرها از فضای کاملاً متفاوت با معماری‌های مختلف و ناهمگون استفاده شده است و ریشه این اختلافات ظاهری به همان پرستیژ اجتماعی باز می‌گردد.
وی ادامه می‌دهد: برای مثال شخصی در یزد برای نخستین بار از ساختار نمای رومی استفاده کرده و پس از آن در این شهر ساخت خانه‌ها با نمای رومی رشد پیدا کرد، اما هیچ یک از شهروندان نمی‌داند یک نمای رومی چیست؟ از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟ چه مقدار صرف هزینه‌های ساخت یک نمای رومی می‌شود و چرا از این نما در شهر استفاده می‌کنند.
طراحی‌های پست مدرنیسم با تقلید از نماهای نیمه‌کاره
افرازه ادامه می‌دهد: شخصی در اصفهان خانه‌ای را با سبک " ترموود" طراحی و اجرا می‌کند سپس برخی از مردم می‌بینند و از آن الگو برداری می‌کنند و شروع به تقلید از این طرح در نماهای خود می‌کنند، در این نوع ساختار نما هیچ کس بر اساس نیاز خود تصمیم نمی‌گیرید یا به نوع سازه‌ای که قرار است در شهر خود به کار گرفته شود توجه نخواهد کرد که آیا این تعریف از مواد و ساخت در شهر با اقلیم و شرایط جوی سازوکار است و دوام کافی دارد؟
وی با بیان اینکه برای مثال ترموود در اصفهان یک سال بیشتر عمر مفید ندارد و به دلیل اقلیم گرم و خشک و آفتاب سوزان شهر می پوسد و از بین می‌رود، می‌گوید: در کل متریال و طراحی ساختمان و مبلمان یک سازه شهری چه از لحاظ تجاری و چه از لحاظ مسکونی و… باید متناسب با نیاز و اقلیم آب هوایی هر شهر باشد.
این پژوهشگر معماری معتقد است: «در شهرهای شمالی ایران به دلیل شرجی بودن هوا نباید از چوب برای نمای خانه‌ها استفاده کرد در اصفهان نیز آب و هوای گرم و خشک و آلوده باعث می‌شود تا رنگ نما و سازه از بین برود در این صورت مجبور به ترمیم هرساله نماها هستیم.»
وی در خصوص ساخت خانه‌های موفق در پست مدرن می‌گوید: برای بهینه شدن ساخت خانه‌ها مثل خانه «آبشاررایت» باید اقدام کرد که به شیوه‌ای نوین و طبق نیاز و شرایط آب و هوایی ساخته شده است این خانه شاید پس از چند سال ترمیم شده باشد، اما تغییری در نوع ساخت آن ایجاد نشده است به این دلیل که این ساختمان برای همان سکنه و متناسب با نیاز آنها و شرایط جوی همان مکان ساخته شده است.
افرازه ادامه می‌دهد: «فرانک لوید رایت» برای یک سال در آن خانه با سکنه آن زندگی کرد تا بفهمد آنها چه نیازها و خصوصیات روانی را دارند، چگونه زندگی می‌کنند که طبق همان نیازها این خانه را بنا کند.
وی تصریح می‌کند: فرانک لوید رایت خانه‌ای خارق‌العاده طراحی کرد و ارتباط میان انسان، طبیعت و معماری را به خوبی آشکار کرد.
این کارشناس درباره ورود به مدرنیسم می‌گوید: زمانی که وارد دنیای مدرن شدیم شبیه‌سازی در صنعت شهری در کل دنیا بالا رفته است، به طوری که ساخت تمام خانه‌ها و شهرک‌های مسکونی تقریباً شبیه به یکدیگر و به نوعی تقلیدی شده است و این ساخت و سازها به تغییر و نوع زندگی امروز نیز مربوط می‌شود برای مثال اکنون رفت و آمد افراد یا میهمانی رفتن بسیار کمتر شده پس طراحان از مبلمان ساده‌تر که فقط برای راحتی و آرامش اعضای خانواده طراحی شده می‌سازند.
وی اظهار می‌کند: «لوکوربوزیه» شهرک چندیگار را در هند با توجه به اصول مدرن طراحی کرد و ساخت، اما به سبک زندگی مردم هند توجهی نداشت، زیرا هر کدام از هندی‌ها در خانه خود یک عبادتگاه دارند و داشتن این مکان در خانه هرکدام از آنها یک نوع نیاز است که این شهرک پس از سه سال و با پرداخت میلیاردها دلار هزینه برای ساخت و راه اندازی با شکست مواجه شد و تمام سکنه آن، شهرک چندیگار را ترک کردند به این دلیل که نوع ساختمان و مبلمانی که در آن قرار می‌گرفت هیچکدام مرتبط با نیاز و خصوصیات مردم هند نبود.
افرازه اظهار می‌کند: از دیگر بناهایی که می‌توان به مرگ معماری مدرن اشاره کرد شهرک سیاه پوستان به نام «پرویت ایگو» در آمریکا بود که پس از ساکن شدن سیاه پوستان در آن آپارتمان‌ها میزان فساد و جنایت به یکباره در آمریکا بالا رفت چراکه مطابق با نیاز و عملکرد سیاه پوستان ساخته نشده بود که با تخریب آن ساختمان‌ها نقطه پایان مدرنیسم شکل گرفت.
مدرن فرنیچرها و تابعیت آنها از عملکرد و نوع محیط
وی اظهار می‌کند: پست مدرن نیز بدون عیب و نقص نیست، اما در طراحی و اجرای هرکدام از سازه‌ها و مبلمان به کیفیت و سازگاری محیط و انسان توجه بیشتری دارد همانطور که مطابق با منحصر به فردی و عملکرد هر محیط با مردم ساکن آنجا طراحی‌های نامحدود و سلیقه اجرا می‌شود.
این کارشناس معماری خاطرنشان می‌کند: با جامعه حاضر در ایران و سودای جاه‌طلبانه سرمایه داران برای احداث مسکن‌های انبوه و خالی از طراحی پست مدرن، قدرت خرید در پنج سال گذشته به نوعی کاهش یافته که دیگر برای کمتر افرادی طراحی مبلمان و ساخت پست مدرن اهمیت دارد و آن دسته از افراد که می‌توانند با استفاده از این تکنولوژی سازه‌های خوبی را به شهر اضافه کنند بیشتر در سمت و سوی ساخت خانه‌های لانه زنبوری برای سود بیشتر می‌روند و این از عمده دلایلی است که بر اجرایی نشدن همه جانبه پست مدرن در معماری و مبلمان خانه‌های ایرانی می‌توان مطرح کرد.
نظر شما