به گزارش خبرنگار ایمنا، ۱۹ تیرماه سال ۷۵ بود که رهبر انقلاب در حاشیه زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) و سفر به مشهد، به بازدید از آرامگاه فردوسی و شهر تاریخی توس پرداختند و در دفتر یادبود مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر نامدار ایرانی یادداشتی مرقوم کردند.
متن این یادداشت اینگونه به یادگار مانده است:
"بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
خدا را شکر که در حاشیه زیارت تابستانی مشهد مقدس رضوی علیه‌آلاف‌التحیه توفیق بازدید از مقبره فردوسی بزرگ و نامدار در شهر تاریخی و پرقصه توس نیز دست داد. اگرچه در گذشته آن مقبره و برخی یادگارهای تاریخی دیگر موجود در آن‌جا را دیده بودم امّا این بار هم بخاطر اهتمام به جانب مهم فرهنگی و تاریخی آن و هم به‌خاطر کارهای خوب آبادانی و زیباسازی که در آن انجام شده است و هم به خاطر خبرهای اسف‌انگیزی که از غارت ذخیره کم‌نظیر موجود در این منطقه به من رسیده بود، آن را با دقتی بیشتر و با انگیزه و میل و شوری مضاعف نگاه کردم و اکنون احساس من آن است که دولت موظف است با همّت به کار در این بخش بپردازد و آنچه تاکنون شده بسی کمتر از اندازه بایسته است. به امید دنبال‌گیری و با سپاس از مسئولان و پژوهشگران."
کمیسیون ویژه با نگاهی ویژه
تا همین چند سال پیش و با گذشته چند سال از طرح درخواست رهبری برای همت بیشتر در آبادانی توس، گرد فراموشی بر تن این خطه کهن همچنان کهنه مانده و با آنکه از سال ۹۲ این منطقه به کلانشهر مشهد الحاق شد، طرح‌های شهری و بهسازی آن تا چند سال اخیر تقریباً رها شده بود.
تا آنکه شورای پنجم مشهد با شروع فعالیت خود مدعی شد که اهتمامی جدی برای احیای توس دارد؛ اولین گام شورا تشکیل کمیسیون ویژه‌ای برای توسعه و بهسازی توس بود. مسعود ریاضی، رئیس این کمیسیون در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در این خصوص می‌گوید: "در هر شورایی، بسته به اهداف شورا برخی کمیسیون‌های ویژه در کنار کمیسیون‌های تخصصی تشکیل می‌شود که در شورای پنجم شهر مشهد سه کمیسیون ویژه توس، مناطق پیرامونی و ایثارگران تعریف شد تا به مسائل مربوط به این سه حوزه به‌طور ویژه رسیدگی شود."
او ادامه می‌دهد: " با راه‌اندازی کمیسیون توسعه و بهسازی توس از ابتدای دوره پنجم شورای شهر، پروژه‌های ارزشمندی تعریف شد و برخی از آن‌ها از مرحله ایده و طرح رد شده و به اجرا رسیده است؛ اکنون جلوخان آرامگاه فردوسی به بهره‌برداری رسیده و پارکی به مساحت هفت هکتار در اختیار مردم قرار گرفته است. آخرین پروژه نیز اتصال جلوخان آرامگاه فردوسی به دژ هزار ساله کهندژ است که در بیست و پنجمین سالگرد بازدید مقام معظم رهبری از آرامگاه فردوسی کلنگ آن بر زمین زده می‌شود. "
۲۴ سال از دغدغه رهبری و هفت سال از الحاق توس به مشهد می‌گذرد اما هنوز طرح‌های شهری این منطقه با گذر از مبادی میراثی و شهرسازی به سرانجام نرسیده است: "منطقه توس همچنان هیچ طرح شهری ندارد؛ اخیراً در کمیته فنی، طرح راهبردی آن به تصویب رسیده و به شورای عالی شهرسازی و معماری فرستاده شده و وقتی شورای عالی طرح راهبردی را تصویب کرد، طرح تفصیلی مطرح می‌شود. البته قرارداد مشاور طرح تفصیلی بسته شده و اقدامات موردنیاز و جمع‌آوری اطلاعات اولیه انجام شده و ادامه کار منوط به تصویب طرح راهبری است هرچند امیدوار بودیم که این موضوع در نوبت قرار گرفته و تا پیش از ۱۹ تیرماه به تصویب برسد."
گله‌های قدیمی مردم توس
ریاضی می‌افزاید: "تا وقتی که توس طرح شهری نداشته باشد، مردم امکان ساخت‌وساز و دخل و تصرف در مایملک خود را ندارند؛ آن‌ها از این بابت به‌حق گله‌مند هستند زیرا هفت سال از پیوستن این منطقه به شهر می‌گذرد اما هنوز طرح شهری آن آماده نشده است."
این عضو شورای شهر مشهد از وجود برخی سودجویان پیرامون توس نیز سخن می‌گوید: "باید محورهای اصلی طرح راهبردی توس موردتوجه باشد؛ در آن منطقه زمین‌های زراعی به قوت خود باقی مانده و زمین‌های بالای یک هکتار تقسیم و تفکیک نمی‌شود و این امر در حالی مطرح می‌شود که برخی افراد سودجو در حال تفکیک زمین‌های کشاورزی این منطقه هستند و مردم نیز با این تفکر که طرح توس در حال تصویب بوده و آینده این منطقه خوب است در حال خرید این زمین‌ها هستند اما مردم باید بدانند که هیچ پاسخی به این زمین‌ها غیر از کاربری زراعی داده نخواهد شد."
او بر اینکه کاربری‌های جدید منطقه توس اکثراً فرهنگی خواهند بود تاکید کرده و می‌گوید: "اکنون ۴۰ هزار نفر در این منطقه ساکن هستند و با توجه به محدودیت منابع تاکید شده که اجازه افزایش جمعیت آن به بیش از ۶۵ هزار نفر داده نخواهد شد."
در این سه سال توس روح تازه دیگری نیز در کالبد خود احساس می‌کند؛ هویت کهن این دیار بار دیگر احیا شده و با هنرهای بومی تلفیق و در رنگ‌های فرزند نورسیده اما دیرین مشهد جاری شده است.
قرار است اساطیر شاهنامه بر پیکره مجسمه در حاشیه این منطقه نصب شده و برج‌های تاریخی آن نیز مرمت شده‌اند؛ عزم والایی برای شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌خوانی در دیار خراسان به راه افتاده و امیدها برای ثبت جهانی توس زنده شده است.
ثبت جهانی توس؛ چرا که نه؟
ریاضی خود گام‌های نخست ثبت جهانی توس را برداشته؛ از دویدن‌های نمادین به سمت مقبره فردوسی تا تشکیل تیم‌های ورزشی و پویش‌های اجتماعی، همگی یک صدا جهانی شدن توس را طلب کرده‌اند: "ثبت جهانی می‌تواند به عنوان هدف غایی این منطقه مطرح شود که برای رسیدن به آن در سه سال اخیر گام‌هایی نیز برداشته شده است؛ البته فراموش نکنیم که تا وقتی نقشه شهری توس به تصویب نرسد نمی‌توان شاهد اتفاقات جدی در این رابطه بود چون مشخص نیست چه اقداماتی باید در توس انجام داد. وقتی طرح‌ها به تصویب برسند نقاطی که احتیاج به تخلیه یا احیا دارند مشخص می‌شود و نوع کاربری به تصویب می‌رسد.
ریاضی اضافه می‌کند: "تا این پیش‌زمینه فراهم نشود نمی‌توان محکم به سمت ثبت جهانی پیش رفت هرچند که اقدامات گذشته مهم و مؤثر بوده و پیشرفت‌هایی که در این دوره ذکر شد محصول همان اقدامات است."
او ادامه می‌دهد: "سال ۷۵ رهبر انقلاب در جریان بازدید خود از توس گفتند که کارهای انجام شده برای این منطقه و مقبره فردوسی ناچیز است و امیدوار بودند اتفاقات بهتری در منطقه توس رخ دهد. ۲۴ سال از آن خواسته می‌گذرد و اقدامات اساسی در سال‌های اخیر رخ داده و سبب شناساندن بیشتر توس شده است. تشکیل پویش‌ها، تیم‌ها و مسابقات ورزشی و مجموع تمام اقداماتی که انجام می‌شود همگی برای شناساندن این مکان به عنوان یک میراث جهانی بوده تا بیشتر از گذشته دیده شود و امیدوار به تحقق این هدف هستیم."
بیشتر بخوانید:
نظر شما