به گزارش خبرنگار ایمنا، شرایط نامناسب اقتصادی، اشتغال مادران، تبدیل چند فرزندی به تک فرزندی و توجه بیشتر به شعار فرزند کمتر زندگی بهتر از جمله دلایلی است که روز به روز جمعیت خانواده‌ها را کوچک‌تر کرده و وجود بعضی از نسبت‌های فامیلی را بین برخی خانواده‌ها از بین برده است، هر چند آثار این نوع سبک زندگی هنوز ملموس نیست اما می‌توان طی یک دهه آینده تنهایی فرزندان و افسردگی و خود محور بودن آنها را از مهم‌ترین آسیب‌های آن دانست. برای بررسی بیشتر دلایل ترویج تک فرزندی و بررسی مواهب چند فرزندی با احسان کاظمی روانشناس حوزه خانواده و کودک هم صحبت شدیم که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانیم:
چه عواملی بر روی فرزندآوری تأثیرگذار است؟
فرزندآوری به عوامل مختلفی بستگی دارد و نسبت به فرهنگ‌های مختلف در زمان و مکان متفاوت است، همانطور که در گذشته و در زمان جنگ، بین قبایل فرهنگ پسر آوردن آن هم به تعداد زیاد مرسوم بوده است؛ پس از آن پسران عمدتاً برای عهده دار شدن کارهای یدی به دنیا می‌آمدند که به دلیل اهمیت کار برای خانواده تعداد فرزندان بیشتر همواره مدنظر خانواده‌ها بوده است.
البته در مواردی نیز جامعه برای پیشبرد اهداف خود فرزندآوری را در بین خانواده‌ها ترویج می‌کرد که در اکثر موارد نیز بعد از این توصیه کشورها با کمبود منابع اقتصادی مواجه می‌شدند و معکوس بحث چند فرزندی مطرح می‌شد.
چند فرزندی کمتر تحت تأثیر انتخاب‌های خانوادگی است و غالباً مسائل کلان از جمله مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است که ترغیب شدن یا ترغیب نشدن خانواده به چند فرزندی را مشخص می‌کند.
البته در این میان نباید از نقش نوع باور غالبی که خانواده‌ها را شکل می‌دهد و نگرش آنها را برای فرزند کمتر یا بیشتر سوق می‌دهد دید، خیلی وقت‌ها دیده می‌شود در فضای مجازی نگرانی بسیاری از خانم‌ها است که بعد از فرزندآوری زیبایی خود را از دست می‌دهند و این بدان معناست که فرزندآوری تحت تأثیر باورهای مدگرایی و زیباشناسی قرار می‌گیرد.
ارتباط بین زن و شوهر تا چه میزان در چند فرزندآوری مؤثر است؟
ارتباط فرزندآوری و فرزندپروری با روابط بین خانواده‌ها بسیار مشهود است، هر وقت تفاهم بیشتر و رابطه بهتری بین دو طرف باشد فرزندآوری تسهیل می‌شود و فرزند آوری در این خانواده‌ها راحت‌تر از خانواده‌هایی است که هنوز بعد از گذشت سال‌ها با همدیگر مشکل دارند و این مشکلات موجب می‌شود که فرزند آوری به تعویق بیفتد. کما اینکه در بعضی موارد وقتی خانواده یک فرزند می‌آورد مادر مدعی است شریک زندگی‌اش پدر خوبی نیست یا بالعکس پدر مدعی است مادر توانایی کنترل بچه را ندارد.
البته در این میان در برخی موارد دیده شده است که خانواده برای فشار رسانه یا اطرافیان اقدام به چند فرزندآوری کرده است که بعضاً از کرده خود پشیمان بوده‌اند، ولی در این میان باید رسانه‌ها نسبت به فواید و دلایل درست چند فرزندآوری بپردازند تا از بروز این موارد جلوگیری شود.
تسهیلات چند فرزندی در جامعه ایران چیست و چه تأثیری بر ترغیب به فرزندآوری دارد؟
در حال حاضر در مقایسه با کشورهای اروپایی تسهیلات مناسبی برای تشویق چند فرزندی و حتی تک فرزندی در کشور وجود ندارد، باید توجه داشت که آیا جامعه برای آینده نوزادانی که به دنیا می‌آید برنامه‌ریزی دارد یا خیر؟ باید باور داشته باشیم که حمایت‌های دولت و حکومت برای آینده تحصیل، تغذیه و کار فرزندان می‌تواند نقش بسزایی در ترویج چند فرزندی داشته باشد وسیاست دولت و حکومت باید در این راستا باشد.
تجربیات فردی چه تأثیری بر چند فرزندآوری دارد؟
بگذارید با مثالی عرض کنم، مثلاً یک فرد که در خانواده‌ای شلوغ به دنیا آمده است به دلیل اینکه به دلیل شلوغی خانواده از یکسری از مواهب محروم بوده است، با خود می‌گوید که یک فرزند می‌آورم به طور خاص و کاملی به آن رسیدگی کنم و این به دلیل یک تجربه فردی است، در حالی که این فرد شاید بتواند چندین فرزند را داشته باشد و زندگی خوبی برای آنها رقم بزند ولی تجربه فردی منفی در خانواده شلوغ باعث این اتفاق می‌شود.
در این میان نقش رسانه‌ها و سیاست‌های حکومت بسیار مهم است و اطلاع رسانی فواید چند فرزندی می‌تواند به تجربه‌های شخصی فردی غلبه کند و این غلبه کردن دقیقاً همان کار و نقش اصلی رسانه در زندگی است.
حکومت و دولت نیز باید بداند با کارتون و انیمیشن و سریال و ترساندن خانواده‌ها از تک فرزندی نمی‌تواند تشویق به چند فرزندآوری کند بلکه این امر نیازمند ایجاد بستر اجتماعی و عقلانی است.
صرفِ مسائل اقتصادی جامعه چقدر روند چند فرزندآوری را تسهیل و یا کند می‌کند؟
مسائل اجتماعی، رفاهی و عقلی خانواده برای چند فرزندآوری به طور مستقیم با اقتصاد یک جامعه ارتباط دارد، پس مسائل اقتصادی را می‌توان مهم‌ترین عامل تمایل نداشتن خانواده‌ها برای چند فرزندی دانست.
وقتی خانواده و پدر و مادر می‌داند که برای تامین معیشت خود نمی‌تواند زمان کافی برای فرزند خود بگذارد قید فرزندآوری را می‌زند، زیرا باید صبح تا شب در پی مسائل اقتصادی باشد و وقتی برای فرزند خود ندارد.
آیا رفتار فرزند اول تأثیری در فرزندآوری بیشتر دارد؟
این بحث بیشتر به مسائل و عقاید غالب یک خانواده برمی‌گردد، مثلاً وقتی در یک خانواده چشم و هم چشمی وجود دارد شاید منجر به این شود که یک خانم برای اینکه مادر دیگری در خانواده آن تعداد فرزند را داشته است پس ما هم باید آن تعداد فرزند داشته باشیم، یا در مواردی نیز آوردن یک فرزند دختر موجب می‌شود پدر برای نگه داشتن نام خود مجدداً اقدام به فرزندآوری کند.
معلول بودن اولین فرزند یک خانواده نیز در مواردی منجر به ایجاد خواست خانواده برای چند فرزندی شده است که برای داشتن یک فرزند سالم نسبت به فرزندآوری مجدد اقدام کنند.
تک فرزندی در خانواده‌ها می‌تواند منجر به کمالگرایی در فرزند شود؟
غالباً وقتی خانواده یک فرزند داشته باشد، آن فرزند خمیر مایه خانواده می‌شود و آنطور که خانواده و پدر و مادر آن می‌خواهد شکل می‌گیرد و خانواده‌ها بچه را به انواع و اقسام کلاس‌ها می‌فرستند تا به کمالی که خانواده از آن می‌خواهد برسد.
این کمالگرایی در خانواده‌هایی که چند فرزندی را تجربه می‌کنند وجود ندارد؟
در این حوزه دو بحث وجود دارد یکی اینکه پدر و مادر ذاتاً کمالگرا باشند یا صرفاً این امر برای فرزند اول صدق می‌کند، ولی در اکثر موارد با چند فرزندی مشکل کمالگرایی خانواده حل می‌شود و زندگی واقعی را برای فرزندان ایجاد می‌کند.
آیا تک فرزندی می‌تواند منجر به مهارت آموزی، زندگی بهتر و یا روابط اجتماعی بهتر فرزند شود؟
این تفکر غلط است، کما اینکه در برخی موارد دیده می‌شود که فرزند که در خانواده تک است اصلاً توانایی ارتباط گرفتن با هم سن‌های خود را نیز ندارد و حتی از این موضوع ترس دارد که چند فرزندی این توانایی گرفتن ارتباط را به کودک آموزش می‌دهد تا بتواند بروز بهتری در جامعه داشته باشد.
نظر شما