همایون خرم؛ نغمه‌هایی به جاودانگی چندین نسل

به گزارش خبرنگار ایمنا، امروز نهم تیرماه، مصادف با نودمین سالگرد تولد استاد همایون خرم از بزرگترین آهنگسازان تاریخ موسیقی ایران است. آهنگسازی که ساخته‌هایش در حافظه شنیداری مردم ایران ثبت شده است و کم‌تر ایرانی را می‌توان یافت که حداقل آهنگ‌های "سرگشته"، "غوغای ستارگان"، "رسوای زمانه" را نشنیده باشد و با آن خاطره نداشته باشد!

همایون خرم در شهر بوشهر دیده به جهان گشود. مادر او از شیفتگان موسیقی ایرانی بود و نام همایون را به خاطر علاقه‌ وافرش به دستگاه همایون برای فرزند خویش انتخاب کرد. همایون خرم در ۱۱ سالگی به مکتب استاد صبا راه یافت و به فراگیری ویولن پرداخت. استعداد فراوان همایون باعث شد سه سال بعد آن چنان تبحری پیدا کند که در رادیو به نوازندگی بپردازد. همکاری پیوسته با رادیو باعث شد بعد با عنوان آهنگساز، نوازنده و رهبر ارکستر آثار بی بدیلی را خصوصاً در برنامه گل‌ها ارائه کند.

مادر همایون خرم مشوق اصلی او در فراگیری موسیقی بود و همواره استعداد فرزند خود را می‌ستود و تلاش می‌کرد تا بستر را برای پیشرفت او فراهم کند. اولین ویولن خرم را مادرش وقتی استعداد او را با تار خود ساخته همایون دید خریداری کرد و از آنجا بود که زندگی هنری استاد همایون خرم رقم خورد. می‌توان گفت همایون خرم بیش از آنکه از اساتید خود الهام گرفته باشد هنرمندی خودآموخته و متکی بر نبوغ و استعداد ذاتی خود است این نکته آنجا بیشتر جلوه می‌کند که همایون خرم پس از آشنایی با ویولن زیر نظر صبا، با توجه به اینکه با نت موسیقی آشنایی نداشته با مطالعه کتاب‌های علینقی وزیری و روح الله خالقی خود به تنهایی با مهارت‌های نت خوانی، دشیفر و سلفژ که لازمه آهنگسازی و نوازندگی است آشنایی پیدا می‌کند.

نوازندگی همایون خرم شباهت‌های بسیاری با سبک نوازندگی حبیب‌الله بدیعی و علی تجویدی دارد با این تفاوت که همایون خرم علاوه بر تسلط بر ظرایف موسیقی ایرانی و توانایی فوق‌العاده در بداهه پردازی از نظر علم موسیقی سرآمد بود. شهرت او در نوازندگی و آهنگسازی تا جایی بود که در دوران طلایی موسیقی ایران یعنی زمان همکاری هنرمندان با رادیو و برنامه گل‌ها همایون خرم به همراه علی تجویدی، حبیب الله بدیعی و پرویز یاحقی از طرف مطبوعات و اهل هنر، لقب چهار سوار سرنوشت را گرفتند.

همایون خرم اگر چه برای راضی نگه داشتن پدر خود به تحصیل در رشته مهندسی برق پرداخت و فرصت تحصیلات آکادمیک موسیقی را پیدا نکرد، اما به صورت آزاد هارمونی و کنترپوان را در زمان خدمت نظام نزد سروان حسینی که از متخصصان موسیقی نظامی بوده فرا می‌گیرد و بعدها برای تکمیل اندوخته‌های خود در هارمونی و آهنگسازی از محضر فریدون فرزانه بهره می‌برد.

بی شک همایون خرم در ملودی پردازی بی‌مثال بود ملودی‌های غنی و خلاقانه‌ای که ممکن است تنها در یک تونالیته و یک گوشه خاص باشد ولی از ارزش موسیقیایی و در عین حال تنوع بالایی برخوردار است. نغمه‌های ناب و دل‌فریبی که با تنظیم‌های خاص همایون خرم جزی از حافظه شنیداری مردم ایران شده است.

مشخصه اصلی ساخته‌های همایون خرم نوآوری در تقسیم کردن ملودی بین سازهای مختلف ارکستر و سازبندی‌های خاص او است. به علاوه پیوند شعر و موسیقی در ساخته‌های استاد خرم به بهترین شکل ممکن است و این قطعاً به نحوه‌ برخورد او با شعر و نقش ترانه سرا در ساخته‌های او است.

او طی فرایند ساخت آهنگ، ترانه سرا را با ساخته خود همراه می‌کند و پا به پای ترانه سرا موسیقی خود را می‌سازد. انتخاب‌های همایون خرم برای موسیقی‌های با کلام خود همواره بهترین انتخاب‌ها بوده است. خوانندگانی که با توجه به توانایی‌هایشان انگار فقط باید برای همان آهنگ انتخاب شوند. همایون خرم در کارنامه هنری خود با خوانندگان ماهری از جمله حسین قوامی، محمدرضا شجریان، علیرضا قربانی، محمد اصفهانی، ایرج و نوازندگان صاحب سبکی از جمله امیر ناصر افتتاح، جلیل شهناز، فرهنگ شریف، جواد معروفی، انوشیروان روحانی، جهانگیر ملک داشته است. بسیاری از کارهای‌های استاد خرم هنوز منتشر نشده و یا در دست انتشار است.

استاد همایون خرم پس از چند دوره شیمی درمانی به علت سرطان روده در ۲۸ دی ماه سال ۱۳۹۱ در تهران دیده از جهان فرو بست. اما شاگردان این استاد از جمله بابک شهرکی، محسن کاظمیان، علی وکیلی، صدرا فلاحی، مانی فرضی و بسیاری دیگر امانت دار میراث این هنرمند بزرگ هستند.