بسیار سفر باید تا پخته شود خامی

به گزارش ایمنا، از احکام مختلف دین تا توصیه روان شناسان و صاحب نظران بر سفر و گردشگری تاکید بسیار شده است. سفر روح انسانی را جلا می‌بخشد و بر دانسته‌های او می‌افزاید. همچنین در گرو سفر بی نظیر ترین تجربیات برای انس خلق می‌شود، تجربیاتی که گاه و بی‌گاه خواندن آن‌ها از میان سفرنامه‌ها برای کسب جهان‌بینی مفید است.

آنچه در آینده می‌خوانید سفرنامه‌ای نوشته وحید صلواتی از سفر به اروپا است که در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار گرفته است. در این سفرنامه از شهرهای مختلف اروپایی از جمله فرانکفورت، فرایبورگ، زوریخ، خور، دورتمند، کارلسروهه و بنن روایت‌ها و داستان‌هایی آمده است. روایت‌هایی از فرهنگ مردم، مدیریت شهری و مهم‌تر از همه سفر. بخش اول این سفرنامه به فراهم آوردن مقدمات سفر می‌پردازد.

مقدمه‌ای کوتاه بر سفرنامه اروپا

انسان از دیر باز مشتاق دیدن جاهای ناشناخته بوده است؛ در حقیقت باید گفت که دید جغرافیایی در افراد بشر سابقه طولانی دارد. در مورد سفر از قدیم تا به حال دو عقیده کاملاً متفاوت وجود داشته و دارد، یکی تشویق سفر و دیگری نفی سفر. موافقین سفر می‌گویند:

قدر مردم سفر پدید آرد / خانة خویش مرد را بندست
چون به سنگ اندرون بود گوهر / کس نداند که قیمتش چند است (سنایی)

سفرها انواع مختلف دارند. سفرهای سیاحتی، تجارتی، سیاسی، زیارتی، تحقیقاتی و امثال آن همواره در طول تاریخ وجود داشته است. اشعار کهن، کلاسیک و نو درباره اهمیت سفر سروده شده است. حافظ در طول زندگی یک‌بار به سفر رفت و هنگام سوار شدن بر کشتی در جزیره هرمز و آشوب دریا، از سفر پشیمان شد و غزل معروف خود که با این بیت شروع می‌شود را سرود:

دمی با غم به سر بردن، جهان یکسر نمی‌ارزد / به می بفروش دلق ما کزین بهتر نمی‌ارزد

و سعدی با سفر سی ساله به دور جهان می‌گوید:

در اقصای عالم بگشتم بسی / ‏به سر بردم ایام با هر کسی

تفاوت دو دیدگاه این شاعر را یعنی سفر معنوی و سفر آفاقی، در ادبیات مذهبی و شیعه مذهبی ایران نیز می‌توان دید.

شعر «به کجا چنین شتابان؟» از محمدرضا شفیعی کدکنی، شعر اخوان ثالث با مصرع «من اینجا بس دلم تنگ است …» نیز از مزیت‌های سفر می‌گویند. در اشعار شاعرانی همچون حمید مصدق، خسرو گلسرخی، حسین پناهی، مهدی اخوان ثالث، سید علی صالحی، فریدون مشیری، اردلان سرافراز، هوشنگ ابتهاج، شهریار، دهلوی، ناصر خسرو و بسیاری دیگر ابیاتی قابل تأمل راجع به اهمیت سفر رفتن وجود دارد.

کتاب‌های مذهبی و شیعه مذهبی برای سفر نظرات مختلفی داشته‌اند، حتی یک باب از "حلیه‌المتقین" در مورد سفر و آداب آن است؛ البته با وسایل ابتدایی آن دوران‌ها و ناامنی راه با مشکلات عدیده حق داشتند که از سفر شکوه داشته باشند. حتی در قرن اخیر ایرج میرزا می‌گوید:
سفر با ضعف پیری سخت باشد / گر از سر چشمه تا پا تخت باشد

به هر حال بنا به سروده معروف سعدی:
بسیار سفر باید تا پخته شود خامی / صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی

امروزه با وسایل مدرن سفر بسیار آسان شده است، اگر مشکل مالی نباشد واقعاً سفر پندآموز و لذت‌بخش است. در قدیم که یک حاجی شش‌ماه یا یک سال در راه بود تا به مکه برسد، یقیناً چیزهای بسیاری می‌دید و تجربه می‌آموخت نه اینکه از فرودگاه اصفهان تا مکه دو ساعت هوایی طول بکشد و مسافر هیچ کجا را نبیند! سفر اگر با انگیزه پژوهشی همراه باشد و با دید محققانه انجام گیرد نتایج بسیار علمی و عملی خواهد داشت.

در این سفرنامه بدین نکات توجه شده است و باشد که خواننده را از خواندن آن آگاهی، نتیجه‌ای و تنبّهی حاصل شود. مقدمه را با شعری که ناصر خسرو قبادیانی در انتهای سفرنامه خود آورده به پایان می‌رسانیم و می‌دانیم ناصر خسرو حدود ۲۰ هزار کیلومتر را پیاده در نوردیده و در صحت گفتار او جای هیچ‌گونه شکی نیست.

رنج و عنای جهان اگرچه درازست / با بد و با نیک بی گمان به سرآید
چون مسافر زبهر ماست شب و روز / هرچه یکی رفت بر اثر دگر آید
ما سفر برگذشتی گذرانیم / تا سفرناگذشتنی به درآید

سرآغاز سفر

کشورم را چون جان دوست می‌دارم و افتخار می‌کنم یک ایرانیم و در کشوری به دنیا آمده‌ام که سرشار از تاریخ پرافتخار، زیبایی‌ها، ادبیات فاخر، معنویت و مهد تمدن است، خاستگاه ادیبان و شاعران بزرگی چون فردوسی، مولانا، حافظ، سعدی و غیره است. آرزوی همه ما این است که در پرتو تعالیم ادبی، دینی و انسانی، بهترین زندگی‌ها را داشته باشیم.

در ایران باستان جشن‌های متعددی در سال برپا می‌شد و از این حیث ایرانیان شادترین مردم جهان بودند. امروز جامعه ما از افراط و تفریط فراوان در رنج است، چندین سال مشکلات و کمبودها، جامعه را به افسردگی می‌کشاند، پس باید مردم را شاد و امیدوار نگاه داشت و همه اقشار در این خصوص وظیفه دارند، چرا باید روزهای شادی، اعیاد و ولادت‌ها را تنها یک شب جشن بگیریم! در حالی که طبق برخی روایات، خداوند در شب‌های عید و شادی، گناهان بندگان را می‌بخشاید.

اسلام تاکید بر استفاده رنگ‌های روشن خصوصاً سفید دارد و رنگ سیاه را ناپسند و مکروه می‌داند، باید در تنگناها امروزی به این مسائل توجه شود؛ زیرا جامعه به شدت نیاز به شادی و نشاط برای نسل آینده‌ساز دارد.

در این سفرنامه، قصد سیاه نمایی و تبلیغ علیه شخص یا نهادی نیست، اگر مقایسه‌ای انجام می‌شود به جهت بهینه‌کاوی و بهره‌گیری از دست‌آوردهای درست و مؤثر دیگر انسان‌ها است، بعضی فکر می‌کنند فساد و بی‌اخلاقی و انحطاط در جوامع غربی بسیار است، اگر چنین بود، جامعه آنها متلاشی می‌شد، و این توسعه یافتگی و قانون مداری و نظم و رعایت حقوق انسان و حیوان و طبیعت و غیره معنی نداشت.

در آیه ۳۹ و ۴۰ سوره نجم، خداوند می‌فرماید: "و نیست از برای انسان، مگر کوشش و تلاشی که انجام داده است و قطعاً ثمره کوشش و تلاش خود را خواهد دید." این اتفاق در کشورهای توسعه یافته به واسطه تلاش و کوشش رخ داده است، لذا باید از تجارب و راه‌های رفته این کشورها بهره بگیریم.

آیه ۲۰ سوره عنکبوت می‌گوید: "قُلْ سِیرُواْ فیِ الْأَرْضِ فَانظُرُواْ کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ یُنشِئُ النَّشْأَةَ الاْخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلیَ‏ کُلِّ شیَءٍ قَدِیرٌ" یعنی "در زمین بگردید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است؟ سپس خداوند (به همین‏گونه) جهان آخرت را ایجاد می‌کند، یقیناً خدا بر هر چیز توانا است."

جهانگردی، سیر و سفر، مطالعه‏ طبیعت و گردش‌های هدفدار، یک وظیفه و ارزش است. گردش در طبیعت، می‏‌تواند انسان را به فکر وادارد. با مطالعه ‏ دقیق در آفرینش، شک و تردید خود را برطرف کرده و می‌توان خدا را بهتر می بشناسیم. بهترین دلیل معاد، قدرت‏نمایی خداوند در پدید آوردن موجودات در نخستین مرتبه است.

بنا به فرموده پیامبر اکرم (ص) "علم را فرابگیرید ولو در کشور چین" بر همین اساس بدون تعصب و با نیت خیرخواهی مواردی که مشاهده و مطالعه شده، تقدیم می‌شود، امید آن است که به کار آید.

مدارک مورد نیاز برای سفر

پیش از سفر به اروپا لازم است با افراد اهل فن و آنها که به تازگی سفر داشته‌اند مشورت کرد، به خصوص که هر کشور قوانین خاص خود را دارد، از جمله اخذ نوبت سفارت جهت ارائه مدارک و مصاحبه، (تلفنی یا از طریق ایمیل)، تهیه دعوت نامه از کشور مقصد، پاسپورتی که بیش از شش ماه اعتبار دارد، آخرین تصویر فرد متقاضی، ترجمه از کپی آخرین فیش حقوقی، گواهی اشتغال به کار، تراکنش و تمکن مالی قابل قبول، بیمه سفر، برگه رزرو بلیت و غیره را باید فراهم کرد.

برخی کشورها تأیید دادگستری و ترجمه سند مالکیت را هم مطالبه می‌کنند که باید همه مدارک آماده باشد، با این حال در سایت سفارت هر کشور در ایران، راهنمایی لازم شده است. مهم این است که برای تشکیل پرونده مصر و پیگیر باشید.

البته شما در این حالت می‌توانید ویزای شنگن دریافت کنید و به واسطه آن به کشورهای مختلف سفر کنید. بیشتر کشورهای اروپایی توافق شنگن را امضا کرده‌اند، توافق‌نامه شنگن که در سال ۱۹۸۵ در لوکزامبورگ از سوی بلژیک، فرانسه، آلمان، هلند و لوکزامبورگ به امضا رسید، توافق‌نامه‌ای است که به برداشته شدن مرز بین شش کشور اروپایی انجامید و امکان مسافرت بدون روادید بین این کشورها را فراهم کرد. کشورهای دیگر به تدریج به این توافق‌نامه ملحق شدند. در حال حاضر ۲۶ کشور اروپایی از قوانین این توافق‌نامه پیروی می‌کنند، تمام کشورهای اتحادیه اروپا به جز بریتانیا و ایرلند، این توافق‌نامه را پذیرفته‌اند.

تجربه سفر

بدون شک سفر به اقصی نقاط جهان بسیار درس‌آموز است و سفر به کشورهای اروپایی هم از این قاعده مستثنی نیست که بسیار در کسب تجربه و دیدگاه‌ها و تصمیم گیری‌ها مؤثر است، مشروط بر اینکه پیش از انجام سفر، اطلاعات و نکات لازم درباره آن کشورها مطالعه یا از طریقه مشاوره کسب شود.

یادداشت درباره کشورهای دیگر، جالب و لذت‌بخش است. شما در هر مسیر چیزهای جدیدی یاد می‌گیرید، با اعتقادات و آداب و رسوم، نحوه‌ی زندگی دیگر ملت‌ها، زبان آنها و سلیقه خوراک‌های منحصر به فردشان آشنا می‌شوید و مردم شناسی و دیدگاه‌تان به زندگی، متحول می‌شود.

چه خوب بود مدیران سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی را در قالب تورهای آموزشی متناسب با نوع فعالیتشان به کشورهای مختلف اعزام می‌کردند تا بتوانند از تجارب ارزنده سایر ملل بهره گیرند.

قسمت بعدی این سفرنامه که مربوط به شهر فرانکفورت و ورود به کشور آلمان است در روز پنجشنبه (۱۸ تیرماه) در خبرگزاری ایمنا منتشر خواهد شد.