به گزارش خبرنگار ایمنا، علیرضا بوژمهرانی پیش از ظهر امروز _یک شنبه اول تیرماه_ همزمان با وقوع خورشید گرفتگی جزئی در ویژه برنامه رصد زنده که به همت مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: خورشید گرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که ماه در بین زمین و خورشید قرار بگیرد؛ مدار ماه به دور زمین منطبق بر مدار زمین به دور خورشید نیست و زاویه‌ای در حدود ۵ درجه با این مدار می‌سازد.
وی افزود: در دو نقطه مدار ماه و زمین و مدار زمین و خورشید همدیگر را قطع می‌کنند که به آن دو نقطه گره گفته می‌شود. یکی از این گره‌ها صعودی و گره دیگر نزولی است؛ در گره صعودی بعد از عبور ماه از گره، ماه در شمال دایرة البروج یا در شمال صفحه مداری زمین به دور خورشید قرار می‌گیرد، اما در گره نزولی ماه زیر دایرة البروج قرار می‌گیرد.
خورشید گرفتگی امروز ۳۶ امین خورشید گرفتگی از مجموعه ساروس ۱۳۷
استاد مرکز آموزش نجوم ادیب خاطرنشان کرد: زمانی که دو نقطه گره را به یکدیگر متصل کنیم، خطی به نام خط گره ایجاد می‌شود؛ خط گره در آسمان چرخش دارد و تقریباً هر ۱۹ سال، یک دور گردش کامل خواهد داشت.
بوژمهرانی تاکید کرد: ساروس یک دوره ۱۸ ساله نیست، بلکه تکرار ساروس دوره ۱۸ ساله است. ساروس برای شمارش خورشید گرفتگی‌هایی است که به یکدیگر مربوط هستند.
وی ادامه داد: در اولین خورشید گرفتگی که ماه یا در گره صعودی و نزولی است، گره در یکی از قطبین دیده می‌شود؛ چنانچه گره صعودی باشد در قطب شمال و اگر گره نزولی باشد، در قطب جنوب مشاهده می‌شود.
این رصدگر ماه اظهار کرد: هر ۱۸ سال و یازده روز یک بار این ساروس تکرار می‌شود. ساروسی که در حال حاضر در آن قرار داریم و خورشید گرفتگی امروز نیز مربوط به آن است، ساروس شماره ۱۳۷ است.
بوژمهرانی با بیان اینکه گرفت امروز ۳۶ امین گرفت از مجموعه ساروس ۱۳۷ است، عنوان کرد: کل این ساروس شامل ۷۰ گرفت است که خورشید گرفتگی‌های این ساروس از سال ۸۹ میلادی شروع شده و تا سال ۱۳۳ میلادی یعنی به طول ۱۲۴۴ سال ۱۳۷ طول می‌کشد.
علت وقوع کسوف چیست؟
وی گفت: فاصله زمین تا ماه حداقل حدود ۳۵۶ هزار کیلومتر و ۴۰۵ هزار کیلومتر در حالت حداکثر آن است که حضیض و اوج مداری است؛ این فاصله کم و زیاد می‌شود، زیرا مدار ماه به دور زمین، دایره نبوده بلکه بیضی است.
استاد مرکز آموزش نجوم ادیب با بیان اینکه فاصله زمین تا خورشید نیز در حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتر است، افزود: قطر کره ماه در حدود دو هزار و ۶۰۰ کیلومتر و قطر خورشید یک میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومتر است؛ فاصله زمین تا ماه نسبت به فاصله زمین تا خورشید، با نسبت قطر ماه به قطر خورشید، تقریباً مساوی است.
بوژمهرانی ادامه داد: بنابراین زمانی که به کره ماه در آسمان نگاه می‌کنیم، قطر ظاهری ماه تقریباً هم اندازه قطر ظاهری خورشید است.
وی تصریح کرد: در طول زمان چرخش ماه به دور خورشید، چنانچه ماه از بین زمین و خورشید عبور کند و در نقطه گره باشد، قطر ظاهری ماه روی قطر ظاهری خورشید قرار می‌گیرد و ما احساس می‌کنیم این دو از روی یکدیگر رد می‌شوند.
این رصدگر هلال ماه افزود: چنانچه ماه در حضیض مداری خود یا در نزدیک‌ترین فاصله به زمین باشد و زمین در دورترین فاصله از خورشید قرار بگیرد، قطر ظاهری ماه اندکی از قطر ظاهری خورشید بزرگ‌تر خواهد بود و کاملاً روی قرص خورشید را می‌گیرد که در این حالت خورشید گرفتگی کلی یا گرفت کلی اتفاق می‌افتد.
کسوف حلقوی و خورشید گرفتگی جزئی
بوژمهرانی گفت: دایره سیاهی که در گرفت جزئی روی قرص خورشید قرار می‌گیرد، کره ماه است؛ به عبارتی دایره سیاه رنگ بر پشت کره ماه است که نور خورشید به آن نمی‌رسد و سیاه دیده می‌شود.
وی تاکید کرد: چنانچه ماه در اوج مداری خود باشد، قطر ظاهری آن اندکی از قطر ظاهری خورشید کمتر است؛ در این حالت ماه از روی خورشید عبور می‌کند، اما نمی‌تواند به طور کامل قطر آن را پوشش دهد.
این رصدگر هلال ماه خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی حلقه‌ای از نور دور تا دور دایره تاریک ماه دیده می‌شود که به آن کسوف حلقوی گویند و ما امروز در بخش‌هایی از کشورمان شاهد آن خواهیم بود.
بوژمهرانی افزود: چنانچه ماه بخشی از سطح خورشید را پوشش دهد و از آن عبور کند، کسوف یا گرفت جزئی رخ می‌دهد و امروز در تمامی نقاط ایران شاهد آن بودیم؛ البته بسته به اینکه ماه چه سطحی از خورشید را پوشش دهد، این درصد ممکن است کم یا زیاد باشد.
وی تاکید کرد: بیشترین درصد گرفت خورشید در استان سیستان و بلوچستان، نزدیک مرز ایران و پاکستان و کمترین آن در شمال غربی و در استان آذربایجان غربی بود که در این استان حدود ۴۳ درصد سطح خورشید پوشیده شد.
استاد مرکز آموزش نجوم ادیب اظهار کرد: پدیده‌های خاصی را در زمان خورشید گرفتگی جزئی یا حلقوی شاهد نیستیم، زیرا نور خورشید حتی اگر به صورت حلقه باشد، بسیار زیاد است و مانع از آن می‌شود که پدیده‌های ویژه‌ای را در خورشید گرفتگی حلقوی و جزئی مشاهده کنیم، اما چنانچه گرفت به صورت کلی باشد، آسمان آرام آرام شروع به تاریک شدن می‌کند و ثبت حلقه خورشید یا حلقه الماس ممکن می‌شود.
نظر شما