به گزارش ایمنا، مصطفی چمران، سیاست مدار و فیزیکدان شهید، در مناطق جنگی دهلاویه به مقام رفیع شهادت دست پیدا کرد.
شهید چمران کیست؟
مصطفی چمران ساوه‌ای متولد ۱۰ مهر ۱۳۱۱ در تهران است. شهید چمران دارای مدرک دکترای فیزیک بود.
چمران همچنین عضو شورای مرکزی نهضت آزادی ایران، وزیر دفاع ایران در دولت مهدی بازرگان و دولت موقت شورای انقلاب، از همراهان موسی صدر در تشکیل جنبش امل (لبنان)، نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی، یکی از فرماندهان ایران در جنگ ایران و عراق و بنیان‌گذار ستاد جنگ‌های نامنظم در جریان جنگ ایران و عراق بود.
رشته تحصیلی شهید چمران
مصطفی چمران در دانشگاه تهران، رشته فیزیک الکترومکانیک را برگزید.
برای دوره کارشناسی ارشد مهندسی برق بورسیه دانشگاه تگزاس ای اند ام آمریکا شد. سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه برکلی کالیفرنیای آمریکا رفت و مدرک دکتری فیزیک پلاسما را کسب کرد.
فعالیت‌های دوران تحصیل شهید چمران
شهید چمران از نخستین اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود. علاوه بر آن، چمران با ابراهیم یزدی، علی شریعتی و صادق قطب‌زاده، شاخه خارج از کشوری نهضت آزادی ایران و همچنین انجمن اسلامی دانشجویان ایران در آمریکا را تأسیس کرد.
شهید چمران در آمریکا
مصطفی چمران در سال ۱۹۶۲ پس از فارغ‌التحصیل شدن با خانواده خود به نیوجرسی منتقل شد و به عنوان یکی از اعضای هیئت اجرایی و مسئول مالی شورای مرکزی جبهه ملی فعالیت داشت. چمران اعتراضات دانشجویان مقابل سازمان ملل در نیویورک، کاخ سفید و سفارت ایران در واشینگتن و سایر کنسولگری‌ها در شهرهای شیکاگو، نیویورک، سانفرانسیسکو را با هدف اعتراض به وضعیت سیاسی اجتماعی هدایت می‌کرد.
چمران در یکی از مؤسسات پژوهشی بزرگ آمریکایی به نام بل استخدام شد و چندسالی در آنجا مشغول به کار بود.
شهید چمران و روز دانشجو
مصطفی چمران در روز ۱۶ آذر ۱۳۳۲ در حمله گارد به دانشکده فنی دانشگاه تهران جز معترضان به حضور نیکسون، معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، بود.
شهیدید چمران در رابطه با حادثه ۱۶ آذر می‌گوید: وقایع آن روز چنان در نظرم مجسم است که گویی همه را به چشم می بی نم. صدای رگبار مسلسل در گوشم طنین می‌اندازد، سکوت موحش بعد از رگبار بدنم را می‌لرزاند، آه بلند و ناله جانگداز مجروحین را در میان این سکوت دردناک می‌شنوم. دانشکده فنی خون آلود را در آن روز و روزهای بعد به رأی العین می‌بینم… نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا به ایران می‌آمد تا نتیجه بیست و یک ملیون دلار خرج کودتا را ببیند.
ازدواج شهید چمران
مصطفی چمران دو بار ازدواج کرد، بار اول در سال ۱۳۴۰ با یک زن مسلمان آمریکایی به نام تامسن هیمن که نام خود را پس از ازدواج به پروانه تغییر داد. همسر آمریکایی چمران پس از مهاجرت به لبنان و مدتی زندگی کردن در آنجا، به دلیل شرایط سخت، از او جدا شد و به آمریکا برگشت.
در ادامه حضور مصطفی چمران در لبنان نقاشی شمع او، آغاز آشنایی او با غاده جابر شد که در نهایت به ازدواج او با همسر لبنانی‌اش انجامید.
فرزندان شهید چمران
ثمره ازدواج اول شهید چمران، یک دختر به نام روشن و سه پسر به نام‌های رحیم، علی و جمال بود؛ جمال در کودکی در استخر خانه پدر همسر چمران غرق شد. سایر فرزندانش نیز در آمریکا زندگی می‌کنند.
برادران شهید چمران
عباس چمران، برادر او آخرین رئیس دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف قبل از انقلاب بود. مهدی چمران، برادر دیگرش، سابقه ریاست شورای شهر تهران را دارد.
شهید چمران و امام موسی صدر در لبنان
چمران به مصر رفت و در سخت‌ترین دوره‌های چریکی و پارتیزانی شرکت کرد و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته شد. سپس به لبنان رفت تا در کنار و همراه موسی صدر، جنبش امل لبنان را تشکیل دهد.
شهید چمران یکی از فرماندهان این جنبش بود و از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ در آنجا خدمت کرد.
شهید چمران و یاسر عرفات
چمران با رهبران فلسطینی به خصوص یاسر عرفات نیز تماس و همکاری نزدیکی داشت به‌طوری‌که یاسر عرفات و ابوجهاد می‌آمدند و از او مشورت می‌گرفتند.
شهید چمران و بازرگان در نهضت مقاومت ملی
شهید چمران، در دانشگاه تهران شاگرد مهدی بازرگان بود. آشنایی چمران با بازرگان، نقش مهمی در ورود او به عرصه سیاست داشت. چمران بعد از کودتای ۲۸ مرداد در سازمان نهضت مقاومت ملی که زیر نظر افرادی چون مهدی بازرگان، رضا زنجانی و محمود طالقانی اداره می‌شد، فعالیت می‌کرد.
چمران پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران
مصطفی چمران پس از پیروزی انقلاب ۵۷ به ایران برگشت و مدتی وزیر دفاع دولت بازرگان بود. همچنین در دوره اول مجلس شورای اسلامی بخاطر عضویت در نهضت آزادی، از سوی مردم به نمایندگی انتخاب شد.. شهید چمران در اوایل پیروزی انقلاب، به تربیت اولین گروه از پاسداران انقلاب اسلامی پرداخت.
شهید چمران و جدایی طلبان کردستان
شهید چمران در کنترل ناآرامی‌ها و شورشیان کردستان، مریوان و پاوه نقش بسیار مهمی داشت و از نیروهای ارتش و سپاه در این راه استفاده کرد.
از حوادثی که در پاوه اتفاق افتاد قتل‌عام مجروحین توسط مخالفین در بیمارستان، سقوط هواپیمای فانتوم و اصابت هلیکوپتر ۲۱۴ حامل قربانیان و مجروحین به کوه بود که چمران از آن با تلخی فراوان یاد می‌کرد.
مقام‌های شهید چمران در جمهوری اسلامی
چمران پس از حوادث کردستان از سوی امام خمینی به سمت وزارت دفاع منصوب شد. او در سمت وزیر دفاع بیش از ۱۲۰۰۰ نفر را از ارتش پاکسازی کرد. شهید چمران پس از استعفای دولت موقت، به کار خود در وزارت دفاع ادامه داد. در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ چمران از سوی امام خمینی به سمت مشاور شورای عالی دفاع ملی منصوب شد.
شهید چمران و شهید مطهری
چمران در درس‌های فلسفه و منطق شاگرد مرتضی مطهری بود.
شهید چمران و مبارزات مصدق
مصطفی چمران در مبارزات سیاسی دوران مصدق، از دوره چهاردهم مجلس شورای ملی تا ملی شدن صنعت نفت فعالیت‌های بسیاری داشت.
چمران و دفاع مقدس
چمران یکی از فرماندهان ایران، در جنگ ایران و عراق بود. چمران با شروع جنگ، در اهواز ستاد جنگ‌های نامنظم را تأسیس کرد.
چمران همچنین مسئولیت ایجاد هماهنگی بین نیروهای ارتش، سپاه و نیروهای داوطلب مردمی در منطقه را برعهده داشت.
شهید چمران و آزادی سوسنگرد
چمران در نبردی که برای آزادسازی سوسنگرد درگرفته بود، به هدف منحرف کردن دشمن از آسیب رسانی به رزمندگان همراهش، به همراه دو تن از همراهانش به درگیری با چند تانک و نفربر پرداخت که نتیجه آن فرار نیروهای عراقی از صحنه نبرد بود.
در حالی که او تنها از ناحیه ران مجروح گردید و نیروهای او توانستند خود را به سوسنگرد برسانند، او با کامیون‌هایی که از دشمن به غنیمت گرفته بود خود را به بیمارستان رساند و بستری شد؛ اما بیش از یک شب در بیمارستان نماند و پس از آن به مقر ستاد جنگ‌های نامنظم رفت.
تاریخ و علت شهادت شهید چمران
۳۱ خرداد ۱۳۶۰، چمران برای سرکشی به منطقه جنگی دهلاویه رفته بود که بر اثر ترکش خمپاره دشمن از پشت سر زخمی شد. امداد اولیه بر روی پیکر زخمی شهید چمران در بیمارستان سوسنگرد نتیجه‌ای نداشت و در نهایت جسد بی جان او به اهواز رسید.
آرامگاه شهید چمران
آرامگاه شهید چمران در بهشت زهرا در قطعه: ۲۴ ردیف: ۷۱ شماره: ۲۵ قرار دارد.
در قتلگاه او در دهلاویه نیز بنای یادبودی برایش ساخته‌اند.
فیلم چ به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا
ابراهیم حاتمی کیا، کارگردان ایرانی، فیلمی را به نام چِ دربارهٔ شهید چمران ساخت که پیشنهاد آن را مهدی چمران ۱۵ سال پیش به وی داده بود.
این فیلم به دورانی از زندگی چمران که دو روز و دو شب از حضورش در سال ۱۳۵۸ در پاوه است. در این فیلم فریبرز عرب نیا نقش شهید چمران و سعید راد نقش تیمسار فلاحی را بر عهده دارند.
آثار شهید چمران
شهید چمران آثار هنری زیادی را بر جای گذاشت که از جمله آن‌ها می‌توان به تابلوهای نقاشی، مجسمه‌ها و عکس‌ها اشاره کرد.
نقاشی در میان علاقه‌مندی‌های بارز هنری چمران بود که در این زمینه چندین اثر رنگ روغن از وی به جا مانده‌است.
نظر شما