به گزارش خبرنگار ایمنا، بازار خودرو در سال گذشته یکی از پرالتهاب‌ترین بازارهای نظام اقتصادی ایران بود و نوسانات متعدد در روند عرضه و تقاضا خودرو موجب افت و خیز شدید و چشمگیر قیمت بسیاری از خودروها شد تا خرید اتومبیل برای مردم و به ویژه اقشار ضعیف جامعه دست‌نیافتنی‌تر شود اما امسال که بازار خودروهای داخلی از ابتدای نوروز میزبان پیامدهای منفی بحران اقتصادی ناشی از شیوع گسترده ویروس کرونا و رکود شد، پراید به عنوان یک خودروی معروف در نزد مردم ایران که امروزه در اغلب جاده‌های کشور یافت می‌شود، تاج گذاری کرد تا سلطان جدید بازار خودرو و تعیین کننده افت و خیزهای ارزشی در بازار باشد.
طولی نکشید که قدرت این پادشاه ناخوانده با اعلام رسمی خبر توقف تولید آن قوت گرفت؛ به نحوی که در هفته‌های اخیر افزایش یا کاهش قیمت پراید در روند معاملات روز بازار موجب بروز التهابات جدید و چشمگیری در بازار خودرو شده است.
بازار به نوعی بر قیمت پراید به عنوان یک شاخص تمرکز کرده و بسیاری از موج‌های مثبت یا منفی ایجاد شده در هفته‌های اخیر فعالیت بازار خودرو ناشی از کاهش یا افزایش قیمت کارخانه و بازار خودروی پراید بوده است. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند پراید به عنوان یک خودروی سطح سه نمی‌تواند شاخص مناسبی برای تغییرات و نوسانات در بازار باشد. شرکت‌های خودروسازی داخلی نیز اصرار دارند که هیچ یک از قیمت‌های تعیین شده‌شان را بر اساس نرخ پراید در بازار ثبت نمی‌کنند.
پراید؛ مبدا تعیین قیمت برای همه خودروها
یاور رضایی، کارشناس صنعت خودرو معتقد است" عامل اصلی حکومت پراید بر بازار خودرو از دو دهه قبل ارزان و محبوب بودن آن در بین مردم بود و همین امر موجب شد اتفاقات و رویدادهای روز سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تأثیر قابل توجهی بر قیمت آن داشته باشد و خودروسازها نیز با استفاده از ظرفیت نوسانات نرخ این خودرو، مبدا تعیین قیمت برای اتومبیل‌هایشان را "پراید" قرار دادند."
وی در گفتگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: امروزه پراید به یک شاخص تعیین و محک قیمت در بازار خودروی ایران تبدیل شده و اغلب فعالانی که سال‌هاست در بازار خودرو سابقه دارند و منافع قابل توجهی از این بازار نسبتاً بیمار به دست آورده‌اند، با بررسی و پژوهش آخرین تغییرات قیمت پراید در روند معاملات غیر ثبتی بازار، نرخ اتومبیل‌های دیگر را نیز تعیین کرده و بر اساس همان نرخ به خرید و فروش می‌پردازند.
رضایی با بیان اینکه علت اصلی نوسانات در بازار خودرو، متعادل نبودن زنجیره عرضه و تقاضا است، اضافه می‌کند: یکی از پرسودترین فعالیت‌ها برای شرکت‌های خودروسازی در ایران دور زدن قوانین عرضه و تقاضا و برهم زدن زنجیره آن در روند خرید و فروش اتومبیل در بازار است؛ به طوری که هرساله بخش زیادی از تولیدات شرکت‌های خودروسازی داخلی در انبارها دپو و نگهداری می‌شود تا بازار هیچ‌گاه اشباع نشده و قیمت‌ها شکسته نشود.
وی ادامه می‌دهد: بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تقاضای عمومی سالانه برای خرید خودرو در بازارهای داخلی بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه است اما دو شرکت خودروسازی بزرگ ایرانی به رغم دارا بودن ظرفیت افزایش میزان تولیدات، تلاشی برای جبران کسری خودرویی بازار انجام نمی‌دهند و هرساله در حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار خودرو روانه بازار می‌کنند.
رضایی تصریح می‌کند: همین کمبود عرضه در بازار خودروی هرسال که نتیجه کارشکنی دو غول خودروسازی ایران است، قیمت اتومبیل در سال بعد را با افزایش قابل توجه و چشمگیری مواجه می‌کند و تجمیع کمبود تولید اتومبیل در بازار ایران از یک سو و ممنوعیت واردات خودرو به کشور از سویی دیگر موجب تلنبار شدن موج‌های افزایشی قیمت و فوران هیجانی و ناگهانی آنها در شرایط اقتصادی نامناسب می‌شود.
وی یادآور می‌شود: البته سیاستگذاری‌های اغلب اشتباه و ناصحیح دستگاه‌های اقتصادی دولت همچون بانک مرکزی نیز گاهاً منجر به کاهش و افت جدی ارزش پولی ملی و ایجاد رکود تورمی شدید در فضای نظام اقتصادی می‌شود و این عوامل تولید با قیمت قبلی را برای خودروساز، بدون صرفه اقتصادی و منفعت مالی می‌کند و از این رو تعداد زیادی از خودروسازان به رانت‌بازی و دلالی روی آورده‌اند.
پراید سلطان خارجی بازار خودروی ایران است
اما لطیف یاری، پژوهشگر بازار خودروی ایران و آسیا نظر متفاوتی دارد و نقش تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده در قوت گرفتن سلطه پراید بر بازار خودروی ایران را برجسته و قابل توجه می‌داند.
وی در گفتگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: به رغم اطلاعات ارائه شده از مراجع مستند مورد تأیید وزارت صنعت، معدن و تجارت و واحدهای کیفیت و تولید شرکت‌های خودروسازی و تأیید بسیاری از کارشناسان اقتصادی و پژوهشگران صنعت خودرو که گواهی می‌دهد پراید یک خودروی کلاسیک تماماً ملی و بومی است؛ بخش قابل توجهی از تجهیزات و مواد اولیه تولید این اتومبیل از خارج از کشور تأمین می‌شود و نوسانات نرخ دلار در بازار آزاد، تأثیر مستقیمی بر قیمت آن دارد.
یاری اضافه می‌کند: بررسی و تحقیق پیرامون مطابقت روند رشد مثبت و منفی نرخ دلار در بازار آزاد و نوسانات قیمت خودرو در بازار معاملات غیرثبتی حاکی از ارتباط یکسویه قیمت پراید با نرخ دلار آزاد است و علت اصلی این ارتباط مخرب برای نظام اقتصادی ایران نیز وابستگی بخش قابل توجهی از زیرساخت‌های تولید این خودرو در کارخانه به خارج از کشور است.
وی ادامه می‌دهد: پس از سال‌ها تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری در خصوص ساخت خودروهای کاملاً داخلی هنوز شرکت‌های خودروسازی شاخص در ایران به توان قابل توجهی در این زمینه دست پیدا نکرده‌اند و بی‌شک بخش زیادی از دیگر خودروهای تولید شده در داخل کشور نیز همچون پراید از خارج از کشور تأمین شده یا ارتباط مستقیمی با نرخ دلار در بازار آزاد دارد.
یاری با بیان اینکه کمیت‌گرایی سیاست اغلب دولت‌ها برای مدیریت بازار خودروی ایران در طول سه دهه اخیر بوده است، تصریح می‌کند: بی‌توجهی به کیفیت و قیمت خودرو در بازار به یک سیاست عادی برای دستگاه‌های اقتصادی دولت تا پیش از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید تبدیل شده بود اما تحریم‌های اقتصادی آمریکا پس از خروج ترامپ از برجام، التهابات بازار خودروی ایران را تشدید و پایدار کرد تا دیگر دولت‌ها قادر نباشند به آنها بی‌توجهی کنند.
گزارش از سپهر زارع-خبرنگار ایمنا
نظر شما