رشد شاخص هم وزن در همین مدت ۱۳.۳ درصد بوده است که نشان می‌دهد همچنان شرکت‌های بزرگ مورد توجه معامله گران هستند. بیشترین ارزش معاملات در این هفته به صنایع شیمیایی، فلزات اساسی، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، فرآورده‌های نفتی و همچنین خودرو و قطعات اختصاص داشت. همچنین صنایع چند رشته‌ای صنعتی، فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی، وسایل ارتباطی و پیمانکاری صنعتی با ثبت بازدهی ۱۹.۱۷ تا ۱۴.۸۴ درصد در هفته بیشترین بازده را در میان صنایع فعال در بازار به سرمایه گذاران ارزانی داشتند.
برگزاری مجمع سرمایه‌گذاری غدیر به همراه توزیع سود و بازگشایی ۲۰ درصدی و صف خرید در روزهای بعد در ثبت بهترین عملکرد هفته توسط صنعت هلدینگ‌های چند رشته‌ای تأثیر گذار بود. سرمایه‌گذاری غدیر با در اختیار داشتن سهام مدیریتی در هلدینگ نفت و گاز پارسیان که مالک دو پالایشگاه تبریز و شیراز است از رشد چشمگیر ارزش سهام این گروه در هفته‌های اخیر بهره‌مند شده است. همچنین در این هفته با حضور وزیر صنعت در شهرستان لامرد از فاز اول شرکت صنایع آلومینیوم جنوب (سالکو) که با سرمایه‌گذاری هلدینگ غدیر احداث شده است بهره برداری شد. ظرفیت تولید آلومینیوم جنوب بالغ بر ۳۰۰ هزار تن شمش در سال است. اگرچه برخی از تحلیگران معتقدند هزینه تسعیر ارز بدهی‌های سنگین خارجی سودآوری سالکو و سود تلفیقی غدیر را تحت تأثیر قرار خواهد داد اما در هر صورت خروج این شرکت از حالت پروژه و رسیدن به جریانات نقدی و درآمدی موجب می‌گردد بازار ارزش بیشتری برای این شرکت ۱.۲ میلیارد دلار در خالص ارزش دارایی غدیر قائل گردد.
این هفته در رخدادی بی نظیر تعداد شرکت‌هایی که متوسط بازدهی روزانه آنها بیش از ۵ درصد بوده است به ۴۶ شرکت بالغ شد. گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو با بازدهی ۱۴۱ درصدی بیشترین بازدهی سهام را در این هفته ثبت نمود. رشد ارزش سهام این شرکت پس از وقفه ۴۷ روزه در معاملات آن که در پی تصویب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت رخ داد به وقوع پیوست. در سوی دیگر بازار دارندگان سهام ۶۲ شرکت این هفته را با بازدهی منفی به پایان رساندند که نیمی از آنها از شرکت‌های حاضر در بازار پایه بودند. در جدول بزرگترین شرکت‌های بازار نیز این هفته شاهد گذر ارزش بازار هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس از مرز ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بودیم که تا پایان معاملات چهارشنبه ارزش بازار این شرکت به بیش از ۲۳۵ هزار میلیارد تومان رسید. اکنون سه شرکت خلیج فارس، فولاد مبارکه و ملی صنایع مس ارزش بازار فراتر از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان دارند که انتظار می‌رود شستا نیز در هفته آتی به این جمع بپیوندد. ارزش بازار شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی در پایان معاملات این هفته به ۹۶۲ هزار میلیارد ریال رسید.
عرضه اولیه این هفته در بازار مربوط به پگاه گیلان بود که روز چهارشنبه در فرابورس انجام شد. پگاه گیلان شرکتی با ۲۰ میلیارد تومان سرمایه است که ۱۷ درصد از سهام آن توسط شرکت صنایع شیر ایران به عموم عرضه شد و ۳ درصد نیز به سهمیه صندوق‌های سرمایه گذاری اختصاص خواهد یافت. خلق قیمت ۱۲۵۰۷ ریالی پگاه گیلان با نسبت قیمت به سود ۳۳ ارزش بازار این شرکت را به ۲,۵۰۱ میلیارد ریال رساند. به این ترتیب غگیلا از نظر ارزش بازار در جایگاه ۵۹۰ قرار می‌گیرد. مشارکت بالغ بر ۲ میلیون و ۳۶۰ هزار سرمایه گذار در این عرضه اولیه موجب شد مبلغ اختصاص یافته به هر سرمایه گذار از ۲۰ هزار تومان تجاوز نکند که به این ترتیب با اشتیاق بسیاری از شرکت‌های کارگزاری به دریافت حداقل ۲۰ هزار ریال کارمزد به ازای هر معامله ۱۰ درصد از بازدهی این عرضه اولیه به صنعت کارگزاری اختصاص می‌یابد. با کوچک شدن اندازه معاملات عرضه اولیه، اکنون نرخ کارمزد معاملات خرید سهام در عرضه‌های اولیه به بیش از ۲۱ برابر نرخ معمول رسیده است. جا دارد در صورتی که متولیان صنعت کارگزاری در روزهای رویایی بهره‌برداری از رانت ناشی از عدم صدور مجوز جدید؛ به صورت داوطلبانه جانب انصاف را در اخذ کارمزد معمول در عرضه‌های اولیه رعایت نمی‌کنند سازمان بورس که صحنه گردان این نمایش است آنها را مکلف به این امر نماید.
عرضه سهام شرکت‌های کوچک و متوسط در سطح گسترده و تعداد بالا راهکاریست که می‌تواند با افزایش سهم این شرکت‌ها از ارزش کل بازار نگرانی در خصوص شکل‌گیری حباب در بازار و به ویژه در سهام شرکت‌های کوچک را از بین ببرد. در حال حاضر رویه‌ای که به شدت توسط ارکان بازار تعقیب می‌شود عرضه سهام شرکت‌های بزرگ است. این در حالیست که حباب قیمتی در شرکت‌های بزرگ بسیار کمتر از شرکت‌های کوچک شکل گرفته است و افزایش عرضه سهام شرکت‌های بزرگ به دلیل نیاز به نقدینگی بالا جهت رشد قیمتی جذابیت آنها را در مقایسه با شرکت‌های کوچک کاهش می‌دهد و منجر به تخلیه حباب قیمتی شرکت‌های کوچک نمی‌شود؛ زیرا چیزی که منجر به افزایش حضور نقدینگی در سهام شرکت‌های کوچک می‌شود مدیریت هوشمندانه آن توسط افرادی است که به صورت هدفمند اقدام به بالا بردن سهام این شرکت‌ها می‌کنند و این افراد که با این کار سودهای بیش از ۱۰۰ درصد را در مدت کوتاه به دست می‌آورند تجارت خود را به طمع سود شرکت‌های بزرگ رها نمی‌کنند. در حال حاضر از مجموع ۶۲۴ نماد معاملاتی فعال در بازار، ۳۳۵ نماد دارای سرمایه کمتر از ۱,۰۰۰ میلیارد ریال هستند که در مجموع ارزش بازاری بالغ بر ۴۷۱ هزار میلیارد تومان دارند. در مقابل ۲۸۵ نماد با سرمایه بالاتر از ۱,۰۰۰ میلیارد ریال ارزش بازاری معادل ۳,۸۰۰ هزار میلیارد تومان را به خود اختصاص داده‌اند. بدیهی است که سهم ۱۱ درصدی ارزش بازار شرکت‌های کوچک با ورود نقدینگی جزئی ایجاد حباب قیمتی می‌نماید. لازم است هیأت‌های پذیرش در بورس و به ویژه فرابورس با مساعدت سازمان بورس و تغییر رویکردها درب‌های بازار را به سوی شرکت‌های کوچک مقیاس که در مجموع سهم بسیار بالایی در تولید ناخالص داخلی دارند بگشایند تا نسبت مجموع ارزش بازار شرکت‌های کوچک به کل بازار حداقل به ۳۳ درصد برسد که خیر و صلاح بازار نیز در همین است.
در شرایطی که بازار سرمایه همچنان در حال سپری کردن روزهای تاریخی فعالیت ۵۰ ساله خود است ابلاغیه آزادسازی معاملات سهام عدالت، شرایط جدیدی را پیش روی این بازار گذاشته است. در حالی‌که دارندگان کد سهامداری در حال حاضر چیزی بین ۱۲ تا ۱۳ میلیون نفر گزارش شده است (که بسیاری از این کدها صرفاً جهت خرید اوراق تسهیلات مسکن استفاده شده است)، اکنون با اضافه شدن جامعه ۵۰ میلیون نفری دارندگان سهام عدالت، بازار سرمایه از بازاری در حاشیه اقتصاد وارد متن می‌شود و علاوه بر تأثیرات اقتصادی، ابعاد اجتماعی نیز پیدا می‌کند. اگر چه بخش زیادی از دارندگان سهام عدالت از اقشار آسیب پذیر بوده و صرفاً برای فروش سهام خود به بازار مراجعه خواهند کرد اما تعداد سهامدارانی که در نهایت مبلغ حاصل از فروش سهام خود را مجدداً در این بازار سرمایه‌گذاری نمایند و یا به این واسطه با بازار آشنا گردیده و سرمایه جدیدی وارد کنند نیز چشمگیر برآورد می‌شود. البته بر خلاف اظهار نظر آقا محمدی عضو مجمع تشخیص مجمع مصلحت نظام آزاد سازی معاملات سهام عدالت منجر به ورود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار سرمایه نمی‌شود بلکه همانگونه که ذکر شد با تصمیم هر یک از دارندگان این سهام برای فروش سهام خود و دریافت وجه آن بخشی از نقدینگی از بازار خارج می‌شود. با اینحال آنچه در نهایت نصیب بازار می‌شود توسعه‌ای به مراتب بزرگ‌تر از آن چیزی است که تا کنون تجربه شده است.
نکته‌ای که می‌تواند در طرح آزادسازی معاملات سهام عدالت مورد انتقاد قرار گیرد عدم امکان اعمال مدیریت بر روی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در روش غیرمستقیم اعلامی است. به این ترتیب علی‌رغم اینکه مالکیت این شرکت‌ها از طریق ایجاد صندوق‌های قابل معامله توسط دارندگان قابل نقل و انتقال است اما مدیریت کماکان توسط دولت تعیین گردیده و کماکان شاهد ناکارآمدی، رانت و انتصابات رابطه‌ای و تصمیمات غیر اصولی در این شرکت‌ها خواهیم بود. درصورتی که با استفاده از ساز و کارهای دنیای دیجیتال امکان انتخاب مدیران در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به مردم واگذار می‌شد علاوه بر افزایش مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری های بزرگ اقتصادی، پس از گذشت مدت کوتاهی شاهد جوانه زدن نهال توسعه در استان‌های مختلف ناشی از بهبود تدریجی تصمیمات سرمایه‌گذاری شرکت‌های استانی بودیم که مردم نیز با انتخاب دوره‌ای خود ناظر بر عملکرد ایشان بودند. در هر صورت با توجه به اینکه شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در تعداد زیادی از شرکت‌های بزرگ کرسی‌های هیئت مدیره را در اختیار دارند، انتقال سهام این شرکت‌ها بر اساس روش اول اعلام شده (تخصیص سهام شرکت‌های حاضر در پورتفوی سهام عدالت به صاحبان این سهام) نیز تا حد زیادی می‌تواند منجر به جابجایی‌های با اهمیت در هیئت مدیره شرکت‌ها گردد که نیازمند بازنگری در نحوه برگزاری انتخابات هیئت مدیره در مجامع شرکت‌ها می‌باشد.
به گزارش ایمنا، «این نوشته حاوی هیچ توصیه‌ای برای هر گونه تصمیم سرمایه گذاری شامل خرید و فروش نیست و صرفاً بیان رویدادهای مرتبط با بازار سرمایه و نظر شخصی نگارنده و مسئولیت هر گونه تصمیم بر عهده سرمایه گذاران است.»
** یادداشت از: مهدی رادان، کارشناس ارشد مدیریت مالی، فعال و تحلیل‌گر بازار سرمایه و بورس
نظر شما