سیمین؛ خط شکن زنان نویسنده

به گزارش خبرنگار ایمنا، سیمین دانشور، نویسنده و مترجم ایرانی و همسر جلال آل احمد و نخستین زن ایرانی است که در زبان فارسی داستان نوشت. آثار بسیاری از این نویسنده بر جای مانده که مهم‌ترین آن‌ها رمان «سووشون است»، این رمان به ۱۷ زبان ترجمه شده و از پرفروش‌ترین آثار ادبیات داستانی در ایران به شمار می‌رود. وی نخستین بار در سال ۱۳۲۷ مجموعه داستان کوتاه خود را با نام "آتش خاموش" منتشر کرد.

دانشور در زمان خودش از زنان پیشرو بود، او با مدرک دکتری ادبیات از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد و با اخذ بورس تحصیلی به انگلستان رفت. سیمین در دانشگاه هنر تهران هم به تدریس پرداخت و نهایتاً در دانشگاه تهران بازنشسته شد. امروز _هشتم اردیبهشت ماه_ زادروز این بانوی انسان دوست است که خط‌شکن زنان نویسنده و اهل ادب در تاریخ ادبیات ایران بود. از جمله مشوقان سیمین در راه نویسندگی می‌توان به صادق هدایت اشاره کرد.

غلامحسین شریفی، عضو هیئت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان در خصوص مهم‌ترین شاخصه این نویسنده می‌گوید: از مهم‌ترین ویژگی‌های سیمین دانشور صداقتی است که در رفتار و آثار وی قابل مشاهده است، وی بسیار به این «صداقت» پایبند بود به گونه‌ای که آنچه در دل داشت به راحتی به زبان می‌آورد وهیچ گونه ریا کاری در آثار و رفتار او دیده نمی‌شود.

وی می‌افزاید: به دلیل این ویژگی که سیمین داشت جلال آل احمد در جایی می‌گوید «از زمانی که با سیمین آشنا شدم اولین خواننده و منتقد آنچه می‌نوشته‌ام او بوده است»؛ در واقع او به دلیل صداقتی که داشت عیب نوشته‌های همسر خود را نادیده نمی‌گرفت و همچنین آن‌ها را بیش از اندازه نیز بزرگ نمی‌کرد.

زنان آنگونه که باید در ادبیات حضور نداشته‌اند

این عضو هیئت علمی ادامه می‌دهد: سیمین دانشور قلم بسیار روانی داشت که شاید بتوان گفت این ویژگی تبدیل به خصلت ذاتی اهالی فارس و به ویژه شیراز شده است که از شیخ اجل سعدی شیرازی آموخته‌اند. از دیگر ویژگی‌های آثار این نویسنده می‌توان به «همگانی بودن» اشاره کرد در واقع مخاطب نوشته‌های او همه انسان‌ها، نه قشر یا طبقه‌ای خاص، هستند.

شریفی با بیان اینکه ویژگی شاخص آثار سیمین پرداختن به انسان و به ویژه زن است، اضافه می‌کند: متاسفانه در ادبیات و فرهنگ ما مانند فرهنگ غالب کشورهای دیگر زنان آنگونه که باید و شاید حضور نداشته‌اند؛ دیدگاهی بسیار افراطی نسبت به زن در فرهنگ بشری وجود داشت که او را همکار و همراه شیطان می دانسته و جنبه تخریبی برایش قائل می‌شدند.

موافق "فمینیست" خواندن دانشور نیستم

این عضو هیئت علمی با بیان اینکه در دهه‌های اخیر تعداد انگشت شماری از زنان را داشته‌ایم که به عرصه ادبیات، نوشتن و سرودن روی آورده اند، خاطرنشان می‌کند: یکی از این زنان انگشت شمار سیمین دانشور است که زن را به عنوان یک انسان در نظر می‌گیرد و به همین دلیل است که آثار او مقبولیت بسیار زیادی در جامعه دارد.

شریفی در خصوص فمینیست خواندن این نویسنده تصریح می‌کند: من با به کار بردن این اصطلاح برای سیمین موافق نیستم و بعید می دانم او اینگونه نگاه کرده باشد، من اینگونه می‌اندیشم که هدف وی دیدن زن به عنوان انسانی بوده که دیده نشده است. همچنین وی قصد داشته است این دیدگاه که زن را صرفاً معشوقه می‌دیدند را اصلاح کند و بگوید به جز تفاوت‌های فیزیولوژی تفاوت دیگری میان زن و مرد نیست.

وی می‌افزاید: یکی از ویژگی‌های هنرمندان، شاعران و ادیبان که خود گونه‌هایی از هنر هستند، حساسیت نسبت به مسائل مختلف است. در واقع هنرمند، شاعر و ادیب کارشان نقد متقلبان است و سریع‌تر خوب و بد را دیده و طبیعتاً به سمت خوبی‌ها رفته و از بدی‌ها نقد می‌کنند، سیمین از کسانی است که «نگاه نقادانه» دارد؛ همچنین شاید بتوان گفت یکی از رمزهای زندگی نسبتاً موفقی که وی با جلال آل احمد داشته همین نگاه مشترک نقادانه بوده است.

تشویق نویسندگان به نوشتن، یکی از راه‌های تعلیم جامعه

این عضو هیئت علمی توضیح می‌دهد: سیمین از ارزش‌های اجتماعی که لگد کوب شده‌اند سخن می‌گوید، وطن، جوانمردی، کمک به ضعیفان و فداکاری برای دیگران، ارزش‌هایی هستند که درون مایه‌های اصلی آثار سیمین دانشور را تشکیل می‌دهند.

شریفی تصریح می‌کند: در تمام جهان بیشترین ژانر کتابی که خوانده می‌شود، رمان است و رمان نقش بسیار زیادی در تربیت افراد جامعه، پالایش اخلاق، حک و اصلاح ناهنجاری‌ها و جا انداختن هنجارهای درست دارد و پیش از سینما و تلویزیون شعر و ادبیات بیشترین نقش تعلیمی را در جامعه داشته است. برای مثال گلستان سعدی شاید بیشترین تاثیر را در رفتار و اخلاق مردم داشته و به همین دلیل مردم قدیم که بیشتر با این آثار مانوس بوده‌اند رفتارهای به هنجارتری نسبت به مردم امروز داشته‌اند.

وی با تاکید بر اینکه نقد جامعه توسط نویسندگان بسیار موثر است، می‌افزاید: یکی از راه‌های تعلیم غیر مستقیم افردا جامعه که تاثیر بسیار بیشتری از تعلیم مستقیم دارد، آزاد گذاشتن و تشویق کردن نویسنده برای سخن گفتن است. از طرفی نباید سخنان آنان را سانسور کرده و با این سانسور نگذاریم به دست مخاطبان برسد؛ اینگونه هر فرد مسئولیت سخن خود را می‌پذیرد اما اگر محدودیت‌ها ایجاد شود افراد سخنانی می‌گویند که نه مسئولیت آن‌ها را می‌پذیرند و نه سخنانی است که برای جامعه مفید باشد در نتیجه زیرزمینی می‌شود و اگر زیرزمینی شود کنترل آن بسیار سخت بوده و تبدیل به امری خطرناک و مخرب می‌شود.