به گزارش خبرنگار ایمنا، کرونا ویروس قطعاً اولین و آخرین بحران همه‌گیر در دنیا نخواهد بود اما حداقل تا چشمِ شبکه‌های اجتماعی رو به گذشته بشر کار می‌کند، لایه‌های پنهانی از جامعه را نشان خواهد داد که پیش از آن سابقه نداشته است.
خرده بحران‌های کرونا بسیارند و هر کدام را باید در جای خود بررسی کرد در این بین یکی از ترس‌های فردای ایران می‌تواند شکافی باشد که به‌واسطه شیوع کرونا امکان دارد در بین شهرها و استان‌های کشور رخ دهد.
هرچه شرایط مقابله با شیوع کرونا در کشور سخت‌تر شده، فیلم‌ها و عکس‌های بیشتری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شوند که در آن مردم شهر به خودروهایی با پلاک متفاوت از استان خود هجوم آورده‌اند و با این کار می‌خواهند جلوی راه یافتن ویروس کرونا به شهر خود را بگیرند.
پیش از آنکه شیب صعودی تعداد مبتلایان به کرونا سرعت بگیرد، مردم بندرعباس با حمله و آتش زدن بیمارستانی که شایعه پذیرش بیمار کرونایی از قم در آن مطرح شده بود، خشم خود را نسبت قرنطینه نکردن قم و انتقال ویروس از این شهر به شهرهای دیگر ابراز کردند چون در آن روزها نام قم مترادف شده بود با کرونا! و اصلاً کسی به دنبال این نمی‌رفت که حضور اهالی قم در بندرعباس آیا صحت دارد؟
در شهرهای دیگر نیز ماجرا به همین شکل بوده و همچنان نیز با شدت و ضعف متفاوت ادامه دارد، برخی از مردم جاده‌های ورودی به شهر و استان خود را می‌بندند و برخی دیگر مانع برپایی نقاهتگاه‌های ویژه بیماران مبتلا به کرونا می‌شوند. دلیل آن‌ها نیز اکثراً یکی است و معتقدند کرونا دارد از جایی دیگر به‌ویژه شهرهایی که برچسب "کرونا" به آن‌ها خورده، به محل زندگیشان منتقل می‌شود.
واکنش به برچسب‌ها یک شبه درست نمی‌شود
البته به گفته زهرا مؤمنی، جامعه‌شناس، این شایعات نمی‌توانند یک شبه احساسات مردم یک شهر یا استان را تحریک کنند. او می‌گوید: گاهی اوقات جمعیتی از مردم یک شهر خود را در معرض موقعیت‌های نابرابر با سایر نقاط کشور می‌بینند و دلیل کیفیت پایین زندگی خود را افرادی می‌دانند که در دیگر شهرها امکانات بیشتری در اختیار گرفته‌اند، همین موضوع حس حسادت آنان را برانگیخته و شروع به متهم کردن دیگران می‌کنند.
او اضافه می‌کند: در جامعه‌ای که در آن افراد از جایگاه‌های مختلف برخوردارند و فاصله این جایگاه‌ها هر روز در حال افزایش است، بروز چنین معضلی دور از ذهن نیست اینکه عده‌ای خیال کنند تمام امکانات در اختیار دیگران است و خودشان در فقر و بی‌توجهی رها شده‌اند.
مؤمنی به اعتراض پرستاران استان‌های حاشیه‌ای اشاره می‌کند که معترض هستند حتی کیفیت لباس و تجهیزات ایمنی در بیمارستان‌های استان‌های مختلف متفاوت است و ادامه می‌دهد: وقتی فرد در این شرایط قرار گیرد ممکن است هر بازخوردی از خود نشان دهد، آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده و باعث بروز التهاب در بین مردم شهر خود شود.
او می‌گوید: این امر در شرایطی اتفاق می‌افتد که جامعه ایرانی، سرمایه اعتماد اجتماعی خود را به دلیل نبود شفافیت‌ها تا حد زیادی ازدست داده و نیاز به بازتولید و افزایش آن دارد. این مهم نیز با حسن عملکرد ارکان مختلف حاکمیت سیاسی محقق خواهد شد.
انگ‌زنی کرونا خطرناک‌تر از کروناست
به عقیده این جامعه‌شناس پدیده "انگ‌زنی" ماحصل این رخدادها است که می‌تواند آفت بزرگی برای جامعه بوده و پیامدها و مشکلات ناشی از این "انگ‌های اجتماعی" مرتبط با کرونا از خود بیماری دردناک‌تر باشد.
او می‌افزاید: برخی حتی درباره نسبت دادن ویروس کرونا به مردم چین نیز موضع می‌گیرند؛ به‌فرض که منشأ این بیماری غذایی باشد که چینی‌ها خورده‌اند آیا انگ زنی مدام در خصوص این موضوع مشکلی را حل می‌کند؟ این پدیده را تعمیم دهید به داخل کشور؛ اینکه می‌گویند شیوع کرونا از قم شروع شد، انگ زنی بوده و پسندیده نیست چون ممکن بود این بیماری از هرکدام یک از شهرهای کشور شروع شود.
مؤمنی ادامه می‌دهد: فارغ از اینکه باید قم قرنطینه می‌شد یا دیگر موارد مدیریتی، چرا باید مردم قم مورد اتهام قرار گیرند؟ آیا به‌طور علمی ثابت شده که شهر قم بستر خاص ژنتیکی یا فرهنگی یا هر چیز دیگری داشته که منجر به شیوع این ویروس شود؟ این نتیجه‌گیری‌ها که یک بیماری را به شهر خاصی، نه صرفاً قم بلکه هر شهر دیگری که تعداد بالایی از مبتلایان را دارد، مرتبط بدانیم قطعاً شایسته نیست.
کرونا و تبعات فردی انگ‌زنی آن
این جامعه‌شناس به وجهه دیگر انگ‌زنی‌ها نیز اشاره کرده و می‌گوید: نباید حساسیت روی بیماری بیش از حد اتفاق افتد چون وقتی از برچسب "کرونایی" برای مبتلایان استفاده کنیم، این برچسب‌زنی حاوی بار ارزشی منفی بوده و تبعات خواهد داشت. در حالی که مبتلایان به این ویروس نیازمند حمایت اجتماعی و شایسته احترام هستند نه آنکه توسط دیگران طرد شوند بنابراین باید در کنار صیانت از شأن و جایگاه شهرها و قومیت‌ها، نگذاریم شأن افراد نیز زیر سوال برود.
او درباره تبعات فردی انگ‌زدن‌ها معتقد است: نباید نسبت به افراد مبتلا با دید منفی نگاه شود به‌ویژه که ابتلا به بیماری‌هایی مانند کرونا اصلاً اختیاری نیست. موضع‌گیری ما در این خصوص باعث می‌شود اگرچه حتی فرد علائم بیماری را داشته باشد، بیماری خود را فاش نکرده و آزمایش و درمان را از ترس برچسب خوردن‌ها پشت گوش اندازد که این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
برچسب‌های کرونایی روی مردم شهر می‌مانند؟
برچسب‌زدن‌ها زمانی خطرناک‌تر می‌شود که باقی بمانند، اینکه تا سال‌ها پس از کرونا، برچسب آن روی اولین یا بیشتر شهری که تعداد مبتلایان و فوتی‌های ناشی از کرونا در آن شناسایی شده‌اند، نگرانی‌هایی را درجای خود مطرح کرده است.
مجید شریفی‌فر، مدرس دانشگاه و جامعه شناس با اشاره به "بازنمایی اجتماعی" در رابطه با تبعات اجتماعی شیوع کرونا می‌گوید: این پدیده به زمانی اطلاق می‌شود که مشخص کنیم باید واقعیت چگونه به مردم نشان داده شده و چگونه برجسته‌سازی شود. بخشی از این بازنمایی‌ها به شهرها سرایت کرده و مردم شهر خاصی را مخاطب قرار می‌دهد.
او ادامه می‌دهد: وقتی برجسته‌سازی انجام شود، انگ بدنامی یا خوشنامی نیز بر مردم یک شهر یا قومیت خاص می‌نشیند و ممکن است تا مدت زیادی باقی بماند. این ماندگاری برچسب‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که ویژگی خاص که برجسته شده توسط رسانه‌ها مدام تکرار شود.
شریفی‌فر می‌افزاید: در خصوص برچسب‌هایی که به‌خاطر کرونا بر بعضی مردم زده می‌شود، بعید است این اتفاق به مدت طولانی رخ دهد چون کرونا بحرانی است که اتفاق افتاده و گذرا خواهد بود، بعد از این تکرار نشده و دلیلی هم برای تکرار آن وجود ندارد پس با گذشت فرضا یک سال، ذکری از تبعات و ضررهای آن نباید در بین مردم باقی بماند.
او می‌افزاید: اینکه نگران باشیم به‌جای آنکه صنایع دستی یا جاذبه‌های گردشگری یک شهر در خاطر دیگران بماند، پس از این بحران ممکن است شهری برچسب کرونا بگیرد، چندان جدی نیست یعنی اصلاً نباید دغدغه داشته باشیم که بحران حاضر از "اصفهان زیبا" در آینده یک "اصفهان کرونایی" بسازد و همه آن را با کرونا بشناسند.
او اخبار جعلی را عاملی برای تحریک احساسات مردم یک شهر دانسته و توصیه می‌کند: لازم است خبر راست و دروغ را بشناسیم و نباید افراد هر خبری را باور کرده و آن را منتشر کنند. باید سواد رسانه‌ای خود را تقویت کنیم و بی‌جهت نترسیم و نترسانیم زیرا کرونا رفتنی است و آنچه می‌ماند خوبی‌های ما برای یکدیگر است.
نظر شما