به گزارش خبرنگار ایمنا، ۸ مارس، روز جهانی زنان نامگذاری شده است و قرن‌هاست درباره مسائل زنان و الگوی مشارکت اجتماعی یا حضورشان در جامعه بحث شده اما هیچ یک از الگوهای دنبال شده، اهداف و سلایق جامعه زنان را پوشش نداده است. زنان ایرانی نه تفکر عصر جاهلیت که جایگاه زن را پستو و کنج خانه می‌داند، می‌پسندند و نه نگرش‌های فمینیستی که با ادعای حمایت از حقوق زنان با نادیده گرفتن تفاوت‌های فیزیولوژیک زنان دنبال القای برابری زن و مرد یا مرد ستیزی هستند.
در این بین اما نگاه دیگری وجود دارد که مبتنی بر ساختار جسمی و روحی زنان، بر اساس تعالیم اسلامی_ایرانی، مشارکت اجتماعی زنان را تسهیل کرده و به دنبال بازتعریف الگوهایی است که حفظ کرامت زنان در جامعه را پوشش دهد.
لزوم مطرح شدن مطالبات واقعی زنان
در همین راستا، مریم اردبیلی پزشک و کارشناس مسائل زنان و خانواده اظهار کرد: موضوع زنان برای سیاستگذاران مسئله‌ای سیاسی شده است چرا که هیچ گاه این موضوع در دیدگاه سیاستگذاران به عنوان زیربنای ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی مطرح نیست. به همین دلیل همان میزان انرژی که صرف حل دیگر موضوعات می‌شود به هیچ وجه در مسائل زنان صرف نمی‌شود و اغلب اهمیت این موضوع نادیده گرفته می‌شود.
وی با اشاره به سیاست زده شدن موضوعات حوزه زنان، گفت: تنها جایی که ظرفیت زنان مورد توجه جدی قرار می‌گیرد در هیاهوهای سیاسی است که از توده انبوهی حضور زنان برای رسیدن به مطامع سیاسی استفاده می‌شود و تنها پیش از انتخابات است که اسم زنان بیشتر شنیده می‌شود اما در عمل کار خاصی برای آنان انجام نمی‌شود.
این فعال حوزه زنان با تاکید بر اهمیت اختصاص بودجه برای برنامه‌ریزی مسائل اولویت‌دار زنان، تصریح کرد: طی سنوات گذشته در بهترین شرایط بودجه طرح‌هایی که مسائل الگوهای پیشرفت زنان را رفع می‌کرده در حد ۲۵ درصد بودجه استان‌ها بوده است، همچنین در بهترین شرایط ۲۰ میلیارد بودجه برای ساماندهی مسائل حوزه زنان پیشنهاد شده که معلوم نیست آیا واقعاً این رقم صرف ارتقای کرامت زنان جامعه شده‌است؟
وی با اشاره به لزوم طرح مطالبات اصلی زنان، گفت: وقتی مطالبات واقعی در راستای حفظ کرامت زنان در جامعه شکل نگیرد، دغدغه اصلی جامعه زنان ورزشگاه رفتن یا نرفتن می‌شود در حالی که مگر چقدر تا قبل از بیان شدن آن، این موضوع دغدغه اصلی دختران جامعه بود؟ این، نتیجه خلأ وجود علم زنان در جامعه است، در شرایطی که نماینده منتخب، مسئله زنان برایش موضوعیت نداشته باشد و تنها برای جمع آوری رأی حاضر است مطالبه‌ای را برآورده کند وضعیت تغییری نخواهد داشت.
موضوع زنان اولویت هیچکدام از دولت‌ها نبوده است
اردبیلی با بیان اینکه هیچکدام از دولت‌ها به رفع مسائل زنان به چشم یک اولویت نگاه نکردند، افزود: اگر در شرایط کنونی، توصیفی از وضعیت بودجه زنان در هر یک از استان‌ها ارائه شود در واقع بودجه‌ای در کار نیست اما در این زمینه نمونه موفق‌تر دوره ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای بوده است، ایشان ساختاری زیر عنوان شورای عالی انقلاب فرهنگی به نام شورای عالی اجتماعی، فرهنگی زنان به وجود آورد و بدین ترتیب برخی مصوبات ویژه زنان در آن دوران را پیگیری کرد ولی در آن مقطع نیز به دلیل درگیری کشور با جنگ این دغدغه‌ها به سختی پیگیری می‌شد.
این کارشناس حوزه زنان با توصیف وضعیت دوره کنونی، گفت: در دوره حاضر نیز، نه تنها ساختار برآورده‌سازی مطالبات زنان تقویت نشد بلکه بودجه‌های این حوزه نیز نزدیک به صفر شده است. تنها بودجه معاونت زنان ریاست جمهوری مبلغ قابل توجهی دارد که آن نیز به دلیل مبالغی است که از سوی سازمان بین‌المللی برای اهداف خاصی جذب شده است.
وی با تاکید بر نبود الگوی برنامه‌ریزی متناسب در حوزه زنان، گفت: استان‌ها که واسط بین ساختار و رفع مطالبات زنان کشور هستند بودجه‌ای برای موضوعات زنان ندارند و تنها کاری که انجام می‌دهند برگزاری مراسمی به مناسبت هفته زن و یک اردوی محلی برای زنان پرسنل است.
زنان در رشد شاخص‌های جمعیتی نقش مهمی دارند
اردبیلی با بیان اینکه مسائل زنان حیطه‌های مختلف را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ گفت: یکی از مصادیق اهمیت حوزه زنان، تأثیرات این موضوع در مدیریت بحران جمعیت است، این موضوع در آینده از مهمترین مسائل پیش‌روی کشور خواهد بود و زنان در رشد شاخص‌های جمعیتی نقش مهمی دارند.
این کارشناس حوزه خانواده با بیان اینکه تعیین الگوی پیشرفت زنان از دسته مسائل مهم سیاست‌های جمعیتی کشورهای توسعه یافته است؛ گفت: همه کشورهای توسعه یافته دوره‌های حساس جمعیتی را پشت سر گذاشته‌اند مواردی مانند سلامت، بهداشت و آموزش زنان در این کشورها حمایت جدی می‌شود.
وی در ادامه ضمن اشاره به نرخ فرزند آوری مادران ایرانی، گفت: در برخی کشورها که امکان بحران جمعیتی وجود دارد؛ دوره گذار را می‌گذرانند. دوره دومی که کشورها پس از پشت سر گذاشتن گذار به آن دست پیدا می‌کنند دوره‌ای است که مرگ و میر کم می‌شود اما با وجود افزایش جمعیت، باروری و فرزندآوری کاهش می‌یابد.
اردبیلی افزود: ایران یکی از رکوردار ترین کشورها از لحاظ سرعت کاهش فرزند آوری است که از نرخ رشد ۶/۵ به زیر ۲ درصد رسیده است اما نگاهی که باید به مسئله ساماندهی جمعیت در جامعه باشد وجود ندارد، در این راستا برنامه‌ریزی مسئولین حوزه جمعیت هر چه پیش آید خوش آید، است و این در حالی است که کشورهایی چون سوئد و کره جنوبی یا کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه مقدار زیادی از تولید ناخالص داخلی خود را صرف تحقق رشد جمعیت می‌کنند.
نرخ اشتغال و باروری با اجرای صحیح سیاست‌های جمعیتی سازگار می‌شود
وی در ادامه با تاکید بر نتایج پژوهش‌های انجام شده در حوزه مسائل جمعیتی گفت: نباید تصور شود که عامل اصلی کاهش فرزند آوری تنها فاکتورهای اقتصادی است بلکه مسئله، کاملاً به حوزه زنان مربوط می‌شود، تحقیق جهانی که بین ۵۲ کشور درباره کاهش باروری انجام شده نشان می‌دهد هر چقدر تحصیلات زنان بالا رفته، باروری و فرزند آوری زنان کاهش یافته است.
این کارشناس حوزه زنان ضمن اشاره به سیاست‌های جمعیتی برخی کشورها، گفت: در کشورهای شمال غربی اروپا دقیقاً به دلیل بالا رفتن تحصیلات زنان و به تبع آن اشتغال، فرزند آوری پایین آمده، اما با اجرای دقیق ۲۰ سال سیاست‌های جمعیتی، میزان جمعیت را تثبیت کردند و نرخ باروری و اشتغال هم راستا شد.
وی افزود: در فرانسه بیش از ۷۰% زنان شاغل هستند اما با این سیاست‌ها توانستند به نرخ جایگزینی برسند این در حالی است که در کشور ما کمتر از ۲۰% زنان شاغل هستند و این آمار مناسبتی با کاهش فرزند آوری ندارد پس اشتغال و باروری می‌تواند با سیاست‌های جمعیتی با یکدیگر سازگار شود.
کاهش فرزند آوری در ایران منشأ فرهنگی دارد
اردبیلی در ادامه با تاکید بر نقش عوامل فرهنگی در کاهش فرزند آوری، گفت: کشورهای جنوب شرقی آسیا، سیاست‌های جمعیتی فرانسه را اجرا کردند اما به دلیل نفوذ موضوعات فرهنگی جمعیت‌شان رو به رشد نرفت، زنان جنوب شرق آسیا یک فرهنگ سنتی مردسالاری دارند، که این فرهنگ بین اشتغال زنان در محیط بیرون خانه و مادر و همسر بودن آنان تعارض ایجاد می‌کرد این مسئله بسیار خطرناک است.
وی با بیان اینکه در ایران نیز چنین معضل فرهنگی وجود دارد، گفت: کار کردن زن مساوی است با استقلال زن از وظیفه مادری همانطور که در گذشته زنان جنس فرودست دیده می‌شدند و از اجتماع دور بودند تنها تعریفی که از زن می‌شد تعریف در خانه بودن بود البته نباید اوضاع کشورهایی که برای زنان وضعیت بدتری وجود دارد را هم نادیده گرفت.
این کارشناس حوزه زنان و خانواده گفت: اکنون نمی‌شود باسوادی زنان که بیش از ۹۰ درصد شده را به نرخ باسوادی گذشته برگرداند پس باید مدل جدیدی در حوزه زنان تدوین شود. در واقع موضوع زنان در بیشتر موضوعات اساسی فرهنگی، اجتماعی نقش محوری دارد و افق‌های آینده را تحت تأثیر قرار می‌دهد که سیاست‌مداران ما اغلب این موضوع را نادیده می‌گیرند و فقط در دعواهای انتخاباتی است که دغدغه مسائل حوزه زنان اوج می‌گیرد.
وی با انتقاد از وجود بی‌ثباتی در سیاستگذاری‌های حوزه زنان، گفت: این باعث می‌شود به هیچ الگوی اجرایی در مطالعات زنان نرسیم در این زمینه به یک قانون و جایگاهی درباره مطالعات زنان نیاز است تا بانوان جمهوری اسلامی این خط سیر را دنبال کنند و به این نقطه برسند. با وجود مطالعات بسیار در این عرصه هنوز به این جایگاه دست نیافته‌ایم.
اردبیلی با ارائه پیشنهادی در خصوص مطالبه از سیاستگذاران گفت: هرکسی که می‌خواهد به مقام سیاستمداری کشور برسد رئیس جمهور شود یا نماینده مجلس شود باید رویکرد خود را به موضوع زنان مشخص کند از طرف دیگر مطالبات زنان نیز باید به گونه‌ای باشد تا نامزد ریاست جمهوری یا کاندیدای مجلس به پاسخگویی و موضعگیری نسبت به این مسئله حساس بپردازد.
وی در تشریح انواع رویکردهای حوزه زنان، گفت: رویکردها از چند دسته خارج نیست یا می‌خواهیم با الگوی اسلامی، زنان پیشرفت کنند که با توجه به این الگو هم خودشان و هم جامعه پیشرفت می‌کند یا اینکه راه نجات الگوها و اسناد بین‌المللی است که هم اجرایی شده و هم قابلیت انتقال به فرهنگ ایرانی را دارد، در واقع همان الگوی فمینیستی متعادل که با جامعه مسلمانان ایران نیز خیلی تناقض دارد، رویکرد سومی هم معتقد است اسلام مهمترین علت افول رشد زنان در جامعه است پس باید اسلام را بوسیده و کنار گذاشت تا آن رشد اتفاق بیفتد.
این فعال حوزه زنان افزود: عده‌ای جدی غربگرا هستند و پیشرفت خود را در گرو غربی شدن می‌بینند، گروه دیگری نیز وجود دارند که سنت گراهای افراطی هستند که به تحجر رسیده‌اند، این گروه معتقدند که حضور زن فقط در خانه تعریف می‌شود زنان فقط باید مادر و همسر باشند و دیگر نقش‌های زن مهم نیست که با وجود محدود کردن زن به خانه و خانواده و فرو کاستن آن به نقش‌های خدماتی در خانه جایگاه خانواده نیز پایین می‌آید. پس مادر آن نقش مهم را ندارد و تنها معیار خوب آشپزی کردن و غیره است که تعالیم اسلامی، این دیدگاه را قبول ندارد.
وی با نقد تولیدات رسانه‌ای در حوزه زنان، گفت: کارهای رسانه‌ای نیز رویکرد انقلابی و اسلامی واقعی زنان را نشان نمی‌دهند یعنی این مفاهیم را به ذائقه مردم نرساندند برای همین است که مردم ما فکر می‌کنند الگوی زن غربی از زنان ما بهتر است چون با وجود همه مشکلاتی که برای زنان چه اینجا و چه آنجاست مانند طلاق و دیگر معضلات دیگر زنان به جایگاه‌های مهمی رسیدند و زنان وزیر، رئیس جمهور، وکیل، قاضی و غیره هستند و افراد مذهبی هنوز به این باور نرسیدند که زنان در کنار تحصیل و اشتغال می‌توانند فرزند داشته و همسر و مادر خوبی باشند
این کارشناس حوزه زنان و خانواده افزود: ما جامعه را با برخی شعارها به حاشیه کشاندیم و آنها را در حد شعار نگه داشتیم شعارهایمان، با کار و اعمالی که داریم فاصله دارد، پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه مطالعات زنان که طی سال‌های اخیر انجام شده نتوانسته به زبان عامیانه برسد برخی افراد مذهبی ما به این باور نرسیدند که زنان در کنار تحصیل و اشتغال می‌توانند فرزند داشته و همسر و مادر خوبی باشند.
وی درباره درک ارزش زنان در جامعه، گفت: در واقع رسیدن به این حقیقت یک جنگ است، خانمی که تحصیلات بالا، موقعیت مؤثر در اجتماع دارد و شاغل است و از سوی دیگر به همسر داری و تربیت فرزند می‌پردازد ارزشش بیشتر از یک مرد با همین شرایط است زیرا مشخص است که با چه مجاهدت و تلاشی به این جایگاه رسیده است.
وی افزود: قشر دختران جوان خوشفکر و تحصیل کرده ما باید پیش برنده چنین الگویی باشند جامعه ما عمده دختران را درگیر دوگانه تحصیل یا ازدواج کرده است دختر جوان ما مدام درگیر این است که تحصیل کنم یا ازدواج کنم فرزند بیاورم یا فرزند نداشته باشم، تحصیلاتم را ادامه بدهم یا ندهم؟ دختران ما هنوز در شک و دوگانه مطرح شده باقی مانده‌اند و نمی‌توانند به درستی عمل کنند.
زنان با نهادینه‌سازی مطالبات، حاکمیت را مجبور به پاسخگویی کنند
اردبیلی با بیان اهمیت لزوم مطالبه‌گری در حوزه زنان، گفت: هر کدام از زنان باید یک نهاد زنان ایجاد کنند، هر یک از ما می‌توانیم الگوی زنان موفق را در جامعه ترویج دهیم و نباید منتظر ساختارسازی باشیم. ابتدا باید خودمان الگوی زن اسلامی را نشان دهیم یعنی ابتدا فرهنگ‌سازی باید رخ دهد و مجموع این الگوها سبب می‌شود مطالبه‌ای از سیستم حاکمیت اتفاق بیفتد که سیستم مجبور به پاسخگویی به مسائل آن شود.
این کارشناس حوزه زنان با اشاره به زندگینامه مرضیه دباغ، گفت: او هم نقش مادری داشت و هم کار سیاسی می‌کرد و حتی به فرماندهی سپاه هم رسید اگر در جامعه ما بتوانیم این الگو را بازنمایی کنیم دختران جوان به دنبال الگوبرداری از چنین افرادی می‌روند و سعی می‌کنند همانند چنین زنانی شوند.
وی با نگاهی امیدوارانه به آینده حوزه زنان گفت: ارتقای نقش اجتماعی زن به خاطر مادری‌اش ضرورت دارد، مادری که کنشگری اجتماعی دارد می‌تواند تأثیر جدی روی تربیت فرزند بگذارد اما مادری که تنها غرق در نقش‌های سنتی و خدماتی خود است نه مطالعه می‌کند و نه اهمیتی به پیشرفت و ارتقای جامعه می‌دهد.
این فعال حوزه زنان در انتها با اشاره به رسالت زنان ایرانی در جامعه، گفت: زنان باید نقش خود را در عرصه تمدن‌سازی جهانی پیش ببرند که اگر این کار نشود بی‌شک سربازی خائن تلقی خواهند شد و زنان ما یک لحظه نباید از انجام این وظیفه خطیر خود دست بکشند که ایفای این نقش مستلزم خود شکوفایی و تعالی مداوم زنان است.
نظر شما