فروغ فرخزاد از عصیان تا تولدی دیگر + بیوگرافی

به گزارش ایمنا فروغ فرخزاد شاعر نامدار معاصر ایران است و پنج دفتر شعر منتشر کرد که از نمونه‌های قابل توجه شعر معاصر فارسی هستند. وی با مجموعه‌های اسیر، دیوار و عصیان در قالب شعر نیمایی کار خود را آغاز کرد. سپس آشنایی با ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلم ساز سرشناس ایرانی موجب تحول فکری و ادبی در فروغ شد.

بیوگرافی فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد با نام کامل فروغ‌الزمان فرخ‌زاد در ظهر ۸ دی‌ماه ۱۳۱۳ برابر با ۲۹ دسامبر ۱۹۳۴ در خیابان معزالسلطنه کوچه خادم آزاد در محلهٔ امیریه تهران متولد شد. پدرش سرهنگ محمد فرخزاد اهل تفرش و مادرش توران وزیری تبار اهل کاشان بود. فروغ فرزند چهارم توران وزیری‌تبار و سرهنگ محمد فرخ‌زاد است.

از دیگر اعضای خانواده او می‌توان برادرش، فریدون فرخ‌زاد و خواهر بزرگترش، پوران فرخ‌زاد را نام برد.

در برخی منابع تولد فروغ فرخزاد ۱۵ دی ماه ثبت شده است ولی پوران فرخ‌زاد شاعر، نویسنده، پژوهشگر و خواهر بزرگ‌تر فروغ چند سال پیش اعلام کرد فروغ روز هشتم دی ماه متولد شده و از اهل تحقیق خواست تا این اشتباه را تصحیح کنند.

پوران فرخزاد ۱۴ بهمن ۱۳۱۰ در تهران زاده شد و ۹ دی ماه ۱۳۹۵ درگذشت.

ازدواج فروغ فرخزاد با پرویز شاپور

فروغ فرخزاد در سال ۱۳۳۰ با یکی از بستگان مادرش به نام پرویز شاپور طنزپرداز ایرانی ازدواج کرد. پرویز حدود یازده سال از فروغ بزرگ‌تر بود و خانواده‌های آن دو با ازدواجشان مخالف بودند.

فروغ چندی بعد به دلیل شغل همسرش به اهواز رفت و این ایام بود که وی به دنیای شعر روی آورد و برخی از سروده‌هایش در مجله خواندنی‌ها به چاپ رسید.

این ازدواج در سال ۱۳۳۴ به دلیل اختلافات خانوادگی به جدایی انجامید و فروغ از دیدار تنها فرزندش محروم ماند.

فرزند فروغ فرخزاد

حاصل ازدواج فروغ فرخزاد و پرویز شاپور یک پسر به نام کامیار شاپور (کامی) بود.

کامیار شاپور در ۲۹ خرداد ۱۳۳۱ متولد شد و ۲۵ تیر ۹۷ درگذشت.

اشعار فروغ فرخزاد

آثار فروغ فرخزاد در پنج مجموعه منتشر شد:

• اسیر، شامل ۴۳ شعر
• دیوار، شامل ۲۵ قطعه شعر
• عصیان، شامل ۱۷ شعر
• تولدی دیگر، شامل ۳۵ شعر
• ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، شامل ۷ شعر

اسیر فروغ فرخزاد

نخستین مجموعه شعر فروغ فرخزاد به نام اسیر در سال ۱۳۳۱ در حالی که هفده سال بیشتر نداشت منتشر شد.

فروغ در این مجموعه بدون پرده‌پوشی و بی توجه به سنت‌های آن زمان احساسات خود را که در واقع زندگی تجربی اوست توصیف می‌کند. اندوه و تنهایی و ناامیدی و ناباوری که براثر سرخوردگی در عشق در وجود او رخنه کرده است سراسر اشعار او را فرا می‌گیرد.

دیوار فروغ فرخزاد

مجموعه دیوار دومین اثر از فروغ فرخزاد بود که در سال ۱۳۳۵ منتشر شد.

فروغ به دلیل برخی از به دلیل سنت‌شکنی‌ها در این مجموعه مورد نقد و سرزنش قرار گرفت.

عصیان فروغ فرخزاد

سومین اثر فروغ فرخزاد با نام عصیان در سال ۱۳۳۶ و به رغم نقد و ملامت‌های مجموعه دیوار منتشر شد.

فروغ در مجموعه دیوار و عصیان به بیان اندوه و تنهایی و سرگردانی و ناتوانی و زندگی در میان رویاهای بیمارگونه و تخیلی می‌پردازد و نسبت به همه چیز عصیان می‌کند.

تولدی دیگر فروغ فرخزاد

چهارمین مجموعه شعر فروغ تولدی دیگر بود که در زمستان ۱۳۴۲ به چاپ رسید و به راستی حیاتی دوباره را در مسیر شاعری فروغ نشان می‌داد.

تولدی دیگر مجموعه‌ای بود که فروغ از سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۲ سروده بود و انتشار آن بحث‌های ادبی فراوانی برانگیخت. فروغِ در آثار قبلی شاعری دردمند و صمیمی اما سانتی‌مانتال و کم عمق بود، وی ناگهان در تولدی دیگر شاعری دیگر می‌شود و در ردیف بزرگترین شاعران نیمایی انسان‌گرای آن زمان، اخوان و شاملو قرار می‌گیرد.

ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد فروغ فرخزاد

نخستین نسخهٔ این کتاب، هفت سال پس از درگذشت شاعر، در سال ۱۳۵۲ چاپ شد.

شروع شعر ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد این‌گونه است:

و این منم
زنی تنها
در آستانهٔ فصلی سرد
در ابتدای درک هستی آلودهٔ زمین
و یأس ساده و غمناک آسمان
و ناتوانی این دست‌های سیمانی‌

فروغ فرخزاد و ابراهیم گلستان و سینما

در سال ۱۳۳۷ سینما توجه فروغ را جلب می‌کند؛ و در این مسیر با ابراهیم گلستان آشنا می‌شود و این آشنایی مسیر زندگی فروغ را تغییر می‌دهد.

در سال ۱۳۳۸ برای نخستین بار به انگلستان رفت تا در زمینه امور سینمایی و تهیه فیلم مطالعه کند. وقتی که از این سفر بازگشت به فیلمبرداری روی آورد و در تهیه چند فیلم کوتاه با گلستان همکاری نزدیک و مؤثر داشت.

این دو، چهار سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۱ فیلم خانه سیاه است را در آسایشگاه جذامیان بابا باغی تبریز می‌سازند.

فروغ در سال ۱۳۴۲ در نمایشنامه شش شخصیت در جستجوی نویسنده اثر لوئیجی پیراندلو به کارگردانی پری صابری بازی چشمگیری از خود نشان می‌دهد.

فیلم خانه سیاه است در زمستان ۱۳۴۲ از فستیوال اوبرهاوزن ایتالیا جایزه بهترین فیلم مستند را به دست آورد.

فروغ در سال ۱۳۴۳ به آلمان، ایتالیا و فرانسه سفر می‌کند. سال بعد در دومین جشنواره سینمای مؤلف در پزارو شرکت می‌کند که تهیه‌کنندگان سوئدی ساختن چند فیلم را به او پیشنهاد می‌دهند و ناشران اروپایی مشتاق نشر آثارش می‌شوند.

آشنایی با ابراهیم گلستان نویسنده و فیلمساز سرشناس ایرانی و همکاری با او، موجب تغییر دیدگاه‌های اجتماعی و در نتیجه تحول فکری و ادبی در فروغ شد. نامهٔ منتشر شدهٔ فروغ برای ابراهیم گلستان نشانگر وجود رابطه عاشقانه بین این دو است.

ابراهیم گلستان در مصاحبه‌ای با سعید کمالی دهقان از روزنامه گاردین در بهمن سال ۱۳۹۵ - پنجاه سال پس از درگذشت فروغ - گفت که رابطه او با فروغ دوطرفه بوده‌است. او دربارهٔ اینکه آیا فروغ تبدیل شده بود به یک عضو خانواده، گفت: «خانواده چیست؟ اصلاً خانواده معنی ندارد. [تبدیل شده بود به] یک عضو شخصیت من.»

نامه‌های فروغ فرخزاد

فروغ پیش از ازدواج با پرویز شاپور، نامه نگاری‌هایی با وی داشت.

این نامه‌ها به همراه نامه‌های فروغ در زمان ازدواج این دو و همچنین نامه‌های وی به شاپور پس از جدایی از وی، توسط کامیار شاپور و عمران صلاحی در کتابی به نام اولین تپش‌های عاشقانهٔ قلبم در سال ۱۳۸۳ منتشر شد.

سفر فروغ فرخزاد به اروپا

فروغ فرخزاد پس از جدایی از شاپور و برای گریز از روزمرگی به سفر رفت. او در این سفر کوشید تا با فرهنگ اروپا آشنا شود. با آنکه زندگی روزانه‌اش به سختی می‌گذشت، به تئاتر و اپرا و موزه می‌رفت.

وی در این دوره زبان ایتالیایی، فرانسه و آلمانی را آموخت. سفرهای فروغ به اروپا و آشنایی‌اش با فرهنگ هنری و ادبی اروپایی، ذهن او را باز کرد و زمینه‌ای برای دگرگونی فکری در او فراهم کرد.

خودکشی فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد در میان سال‌های ۱۳۴۲–۱۳۴۳ یک بار دست به خودکشی زد و یک جعبه قرص گاردنال را خورد ولی خدمتکارش در هنگام غروب متوجه شد و او را به بیمارستان البرز برد.

مرگ فروغ فرخزاد

فروغ فرخ‌زاد، در ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر دوشنبه ۲۴ بهمن ۱۳۴۵ برابر با ۱۳ فوریه ۱۹۶۷ هنگام رانندگی با خودروی جیپ ابراهیم گلستان، در جاده دروس - قلهک، برای تصادف نکردن با اتومبیل مهدکودک، از جاده منحرف شد و جان باخت.

خاکسپاری فروغ فرخزاد

پیکر فروغ فرخزاد روز چهارشنبه ۲۶ بهمن در امام‌زاده اسماعیل قلهک شسته و غسل داده شد و با حضور خانواده، دوستان و علاقه‌مندانش در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.

صادق چوبک، ابوالقاسم انجوی شیرازی، جلال آل‌احمد، مهدی اخوان‌ثالث، احمد شاملو، هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی، بهرام بیضایی، نجف دریابندری، احمدرضا احمدی و بسیاری دیگر از هنرمندان و نویسندگان در این مراسم حاضر بودند.

آرزوی فروغ فرخزاد از زبان خودش:

آرزوی من آزادی زنان ایران و تساوی حقوق آن‌ها با مردان است… من به رنج‌هایی که خواهرانم در این مملکت در اثر بی‌عدالتی مردان می‌برند، کاملاً واقف هستم و نیمی از هنرم را برای تجسم دردها و آلام آن‌ها به کار می‌برم. آرزوی من ایجاد یک محیط مساعد برای فعالیت‌های علمی هنری و اجتماعی زنان است.

ترجمه آثار فروغ فرخزاد

آثار فروغ فرخزاد به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است، از جمله:

• عربی: محمد الامین - غسان حمدان
• آذری: صمد بهرنگی
• انگلیسی: شعله ولپ-علی سلامی- حسن جوادی و سوسن سالیی- جاشکا کیسلر و امین بناتی- فرزانه میلانی- دیوید مارتین
• فرانسوی: مهشید مشیری و سیلویا میلر
• آلمانی: آنه ماری شیمل
• ایتالیایی: دومینیکو اینگینیتو
• کردی: حیدر خضری
• ترکی: هاشم خسروشاهی
• اردو: فهمیدا ریاض
• ازبک: خورشید داورن

فروغ فرخزاد در آثار دیگران

• ناصر صفاریان در سال ۱۳۸۱ سه فیلم مستند با نام‌های جام جان، اوج موج و سرد سبز دربارهٔ فروغ ساخت که در آن با افراد زیادی همچون کاوه گلستان، بهرام بیضایی، فریدون مشیری، امیرمسعود فرخزاد (برادر فروغ)، مادر فروغ و کسان دیگری گفتگو شده‌است. همچنین در این فیلم عکس‌های منتشر نشده بسیاری از فروغ به نمایش گذاشته شده‌است.
• غادة السمان، شاعر مشهور سوری، گفت: معتقد است از فروغ در اشعارش الهام گرفته‌است.
• در سال ۲۰۱۱ میلادی، یک گروه موسیقی به نام Old Friends چند ترانه برای اشعار فروغ اجرا کرد.