به گزارش خبرنگار ایمنا، "درخت گردو" پنجمین و جدیدترین ساخته محمدحسین مهدویان است که در سی و هشتمین دوره از جشنواره فیلم فجر بر روی پرده اکران رفت. این قصه به روایتی واقعی از پاشیده شدن یک خانواده پس از بمباران شیمیایی سردشت که به عنوان یک جنایت جنگی و در تاریخ ۷ تیرماه ۱۳۶۶ رخ داد، می‌پردازد. درخت گردو مهدویان صحنه‌های فجیع بسیاری دارد، صحنه‌هایی که تمام احساسات مخاطب را درگیر و اشک‌ها را جاری می‌کند.
قصه با نمایش یک خانواده پنج نفری که به زودی نفر ششمی نیز به آنها می‌پیوندد آغاز شده و با پایان آخرین بازمانده از این خانواده کرد به پایان می‌رسد. آنچه در تمام شات‌ها و صحنه‌های فیلم وجود دارد تصاویر دهشتناکی از یک فاجعه شیمیایی است. نقطه قوت این صحنه‌ها درگیر کردن احساسات مخاطب است، اما همین مسئله می‌تواند به عنوان یک نقطه منفی نیز در نظر گرفته شود؛ زیرا تعدد و ازدیاد درد در فیلم حس اغراق‌آمیز بودن صحنه‌ها را تداعی می‌کند. اغراقی که به نظر می‌رسد تنها برای درگیر کردن احساسات مخاطب در فیلم گنجانده شده، اما کارکردهای دیگری همچون تصویرسازی تمام لایه‌های فاجعه را نیز دارد.
فیلم با صدای یک راوی آغاز می‌شود، راوی که در فیلم هم حضور نسبتاً پررنگی در نقش مکمل زن دارد و هر چند دقیقه در داستان با صدای خود عرض اندامی می‌کند. حضور راوی احتمالاً برای کمتر کردن دیالوگ‌های کردی فیلم و در نتیجه کاهش تعداد زیرنویس‌ها بوده است. با این حال صدای این راوی گاهاً در جریان فیلم اخلال ایجاد کرده و اگر این حرف‌ها با حرکت دوربین به نمایش در می‌آمد، "درخت گردو" از هر نظر فیلم کاملی بود.
این فیلم پنجمین فیلم محمدحسین مهدویان در پنجمین سال متوالی حضور وی در جشنواره فیلم فجر است. این اثر قطعاً بهترین اثر این کارگردان جوان در بخش کارگردانی و فنی است. در "درخت گردو" دوربین مهدویان مخفی کاری لاتاری را ندارد و سر جای خود از پشت دیوار یا درختان نماها را می‌گیرد و جایی که به درام قصه کمک می‌کند درست روی یک نقطه تمرکز کرده و از نزدیک‌ترین فاصله، صحنه را به تماشاچی نشان می‌دهد. درخت گردو را می‌توان بلوغ مهدویان در کارگردانی دانست، او در این اثر دیگر بین سینمایی گنگ بین مستند و درام ندارد و به خوبی موقعیت را درک می‌کند.
نقطه قوت اصلی فیلم بازیگران آن هستند که به طور کامل در خدمت فیلم هستند. نقش اول درخت گردو را پیمان معادی بازی می‌کند و در کنار او مهران مدیری به عنوان نقش مکمل ایفا نقش کرده است. دو نقش مکمل زن را نیز مریم ساداتی و مریم شریفی بازی کردند. هر یک از این چهار بازیگر یکی از بهترین بازی‌های خود را به نمایش گذاشته‌اند، پیمان معادی در نقش قادر شاید بهترین بازی خود در سینما ایران را انجام داد. معادی با حرکات چشمان خود احساسات مخاطب را درگیر و بازی در سطح اول به نمایش گذاشته است.
منتقدان چه گفتند
منتقدان سینما ایران درباره فیلم "درخت گردو" نظرات گوناگونی داشتند، اما اکثر نظرات در جهت تکریم آخرین اثر مهدویان بود. پرویز جاهد در یادداشتی درباره درخت گردو نوشته: " مهدویان با درخت گردو یک تجدیدنظر اساسی در رویکرد سینمایی‌اش انجام داده و فیلمی بسیار معمولی و متعارف در قالب ملودرام‌های جنگی آشنای سینمای ایران از نوع کارهای حاتمی کیا ساخته است. مشکل فیلم مهدویان این است که از فاجعه سردشت، راز زدایی نمی‌کند بلکه با عیان کردن تمامی آن در برابر چشمان ما سور سینمایی چشمگیری می‌سازد که محصول شیفتگی فیلمساز به نمایش جنگ و فجایع آن به شیوه‌ای هالیوودی است. کار او این بار متأسفانه از سطح تقلیدهای بی‌مایه و اغواگری‌های هالیوودی در نمایش فاجعه فراتر نمی‌رود و نمی‌تواند تراژدی را با سویه‌های دردناک آن به نمایش بگذارد."
گل‌بو فیوضی نیز اینگونه برای درخت گردو نوشته: " مهدویان بعد از تجربه فیلم‌هایی اغلب با تم و رنگ و بویی سیاسی، حالا به سراغ یک مفهوم کاملاً انسانی رفته است. او از جایی چیزهایی را روایت می‌کند که دیگر نمی‌توانی به هیچ سمت‌گیری خاصی متهمش کنی. در این فیلم تنها اتهام او ایستادن پای انسانیت و عشق است. صدای مظلوم‌ترین قوم تاریخ را، از سردشت تا دادگاه لاهه، با داستانی نفس‌گیر و دردآور روایت می‌کند. آنها که سینمای مهدویان را دوست دارند احتمالاً این فیلم را بهترین فیلم کارنامه‌اش بدانند و آنها که دوستش ندارند -اگر از آن دسته به خواب‌زده‌ها نباشند- فیلم را مستقل از پیشینه کارگردانش تحسین خواهند کرد."
مدیسا مهراب پور هم در نقدی که فیلم داشته نوشته: "هرچند مهدویان می‌گوید فیلمش ملی است اما این را بدین دلیل می‌گوید که اصول‌گرایان او را متهم به طرفداری از کردها نکنند و مخالفان هم مدعی نشوند او کردها را مصادره به‌مطلوب کرده است. حقیقت اما اینجاست که درخت گردو یک فیلم قومی است نه ملی. به ظاهر تفرقه‌آمیز این گزاره بها ندهید و نگذارید ذهنتان را منحرف کند، صحبت از یک تاریخ بی‌کس و بی‌سرزمین است. از مردهایی درست مانند قدیر که صدایشان هرگز به گوش نرسیده است."
سیمرغ‌ها در درخت گردو لانه می‌کنند؟
درخت گردو قطعاً مدعی سیمرغ‌های زیادی در جشنواره سی و هشتم از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی است. این فیلم در کارگردانی و فرم درخشان ظاهر شده، اما فیلمنامه نیاز به کار بیشتری داشته است. فیلمبرداری نقطه قوت دیگر فیلم است که با قاب‌های بسیار درست و حتی لرزش‌هایی که حس اضطراب را القا می‌کند، کامل در خدمت فیلم است. موسیقی متن هم به روایت کمک بزرگی کرده است.
از همه این عوامل که بگذریم، شایسته‌ترین جایزه برای فیلم بازیگر نقش اول مرد است. پیمان معادی یکی از درخشان‌ترین بازی‌های چند سال اخیر را به نمایش گذاشته، اما یک مانع بزرگ بر سر راه او و سیمرغ قرار دارد. پیش از جشنواره معادی در صفحه اینستاگرام خود متنی را به اشتراک گذاشت که به نوعی انصراف او خبر از این بازیگر از جشنواره فیلم فجر داد.
درخت گردو علی‌رغم ضعف‌ها و تصاویر دلخراش بیش از حدی که دارد، کامل‌ترین فیلم مهدویان و شاید درخشان‌ترین اثر در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر است. این فیلم با نگاه انسانی خود و با استفاده از المان‌هایی چون درخت، سنگ، قبر، کولبری، بیمارستان و حتی دادگاه لاهه یک روایت انسانی را نقل می‌کند. روایتی ضد جنگ از جنگ که با تلخی خود مخاطب را شکنجه می‌دهد؛ اما این شکنجه مصیبت است و مصیبت از جنگ می‌آید.
نظر شما