به گزارش خبرنگار ایمنا، بر اساس اعلام مشاور سازمان اجتماعی وزارت کشور ۲۰ درصد سکونتگاه‌های کشور غیررسمی است که ۱۳۰ هکتار را شامل می‌شود، از این رو ۴۲۵ محله توسط وزارت راه‌و شهرسازی برای راه اندازی دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی مطالعه و هدف‌گذاری شده است.
نداشتن آینده‌نگری جامع و هماهنگ دستگاه‌های متولی و مدیریت شهری و بخشی‌نگری آنها همچنین تمرکز امکانات در شهرهای بزرگ منجر به گسترش محلات نابسامان در برخی شهرها شده است.
پایداری اجتماعی، ارتقای کیفیت زندگی ساکنان محلات و سرمایه اجتماعی، ترغیب گفت و گوی تعاملی بین مؤثران توسعه محلی، دادن حق مشارکت به مردم و مشارکت گروه‌های اجتماعی از جمله دلایل نیاز به دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی است؛ دفاتری که مهمترین وظیفه آنها توانمندسازی اجتماعی محلی با استفاده از آموزش، توان جامعه محلی و شناسایی گروه‌های محلی و بهسازی محله و تامین خدمات شهری است.
راه‌اندازی دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی به عنوان موفق‌ترین طرح اجتماعی وزارت کشور از دو سال گشته آغاز شده و به مرور در استان‌ها توسعه پیدا کرده است. در شهر اصفهان نیز سال گذشته در زمان تدوین تصویب بودجه برای راه‌اندازی دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی توجه ویژه‌ای شد که منجر به اختصاص بودجه مناسب برای راه‌اندازی چهار دفتر تسهیلگری در سال ۹۸ شد و روز دهم دی‌ماه نخستین آن در منطقه۱۰ افتتاح شد و به گفته رییس شورای اسلامی شهر اصفهان تلاش می‌شود تا پایان سال سه دفتر دیگر نیز راه‌اندازی شود.
دفاترتسهیل‌گری نمادی از تسهیل مشارکت مردم در نوسازی بافت‌های فرسوده
«سیداحمد حسینی‌نیا» معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان در این باره می‌گوید: دفاتر تسهیلگری بافت‌های فرسوده به منظور جلب مشارکت شهروندان در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شکل گرفته است.
وی می‌افزاید: بافت‌های فرسوده، معمولاً ترکیب جامعه را غیربرخوردار شکل می‌دهد که در آن افراد به ندرت به صورت خود جوش برای توانمندی گروهی اقدام می‌کنند؛ به همین منظور وجود فرد یا گروهی در محله که بتواند این فرآیند را به جریان بیندازد و شرایط تسهیل را فراهم سازد، ضروری است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تصریح می‌کند: دفاتر تسهیلگری خدمات نوسازی مجموعه‌ای حقوقی متشکل از کارشناسان اجتماعی شهرسازی، معماری، اقتصاد، برنامه‌ریزی شهری، حقوقی و سایر تخصص‌های مرتبط با شهر و شهرنشینی است که وظیفۀ آن اعتمادسازی، آگاه‌سازی، نهادسازی، پیگیری اجرای پروژه‌های نوسازی یا ترغیب ساکنان به نوسازی است.
وی با اشاره به ضرورت تشکیل دفاتر تسهیلگری و توسعه محله‌ای، اظهار می‌کند: این دفاتر می‌توانند با بسترسازی، اعتمادسازی و توانمندسازی زمینه را برای مشارکت مردم در بازآفرینی شهری بافت فرسوده فراهم کنند.
حسینی‌نیا ادامه می‌دهد: در حوزه نوسازی بافت مسکونی قبل از تشکیل دفاتر تسهیلگری، فرایند کار به صورت خودجوش و بدون برنامه مدون، با کارایی و بازده پایین و طولانی شدن زمان آن انجام می‌شده است، اما دفاتر تسهیلگری با بهره از روش‌های مختلف، فرایند توسعۀ محلی را با مشارکت سایر بازیگران توسعه، طراحی کرده و به اجرای آن کمک می‌کنند، همچنین مدیران با کمک ساکنان محله برای بهسازی محیط پیرامون خود فعالیت می‌کنند. این رویکرد توسعه محله‌ای موجب شده توسعه همه جانبه و پایدار محله‌ای در محلات شهری ایجاد شود.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تقویت سرمایه اجتماعی را عامل اصلی ایجاد و شکوفایی فعالیت‌های این دفاتر در محلات شهری دانسته و می‌گوید: بازآفرینی شهری و توسعه محله‌ای در کنار فرآیندهای فنی و شهرسازی شامل فرآیندهای اجتماعی از جمله جلب مشارکت مردمی است که این موضوعات به طور همزمان در دفاتر تسهیلگری صورت می‌پذیرد و نقش تعیین‌کننده‌ای در بازآفرینی شهری دارد.
وی با تاکید بر اینکه بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری بدون همراهی و نظارت مردم موفق نخواهد بود، اظهار می‌کند: اجرای سیاست‌های تسهیلگری و مشارکت مردمی به صورت فعال و مستمر به صورت یکپارچه در قالب خدمات دفاتر تسهیلگری موفقیت بیشتری خواهد داشت.
حسینی‌نیا با بیان اینکه تأسیس دفاتر تسهیلگری بافت فرسوده شهری با افزایش روند نوسازی بافت فرسوده رابطه معناداری دارد، تصریح می‌کند: این دفاتر نمادی از تسهیل مشارکت مردم در نوسازی بافت‌های فرسوده و هماهنگ کردن مردم به ویژه نخبگان، ذی‌نفعان و ذی‌نفوذان به منظور برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بهینه محله ضروری است.
وی ادامه می‌دهد: تسهیلگری جنبه‌های فراوانی از تعامل بین افراد مانند تفاهم و یا تضاد در مدیریت و برنامه‌ریزی را در بر می‌گیرد، در واقع تسهیلگری از اصولی تاثیر پذیرفته که متعقد است مردم باید در تصمیم‌گیری برای زندگی خود فعالانه درگیر باشند و تسهیل‌گر به عنوان فردی بی‌طرف شرایط لازم جهت گفت و گو و تعامل را فراهم می‌آورد و از طریق برنامه ریزی، هدایت و مدیریت کمک می‌کند شهروندان با تفکری شفاف و آگاه، مشارکت فعال داشته باشند و به گونه‌ای مؤثر و رضایت‌بخش به اهداف تعیین شده دست یابند.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تاکید می‌کند: تسهیل‌گر به جای مردم تصمیم نمی‌گیرد، بلکه فقط به ایجاد فرایندی کمک می‌کند که مردم در جریان آن، دیدگاه‌ها و نظرات خود را مطرح سازند.
وی با اشاره به اهداف دفاتر تسهیلگری اظهار می‌کند: هدف این دفاتر در بافت‌های ناکارآمد ایجاد باز آفرینی شهری با تاکید بر نگرش اجتماع محور، اشاعه فرهنگ مشارکت است که این خود لازمه پایداری اجتماعی به عنوان مهمترین رکن تحقق سایر ابعاد توسعه پایدار شهری است.
حسینی‌نیا می‌افزاید: هدف این دفاتر در بازآفرینی شهری بافت‌های فرسوده، اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی، جلب مشارکت ساکنان در اجرای برنامه‌های نوسازی، آموزش، توانمندسازی و به طور کلی تمامی اقداماتی است که در طول زمان و با حضور موثر ساکنان بافت‌های فرسوده، منجر به بهبود وضعیت زندگی در اتمام ابعاد آن در یک محدوده فرسوده شود.
وی تصریح می‌کند: از دیگر اهداف این دفاتر انجام امور مربوط به تشویق و ترغیب ساکنان و سرمایه گذاران به نوسازی، اقدام جهت توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی ساکنان، پاسخگویی و ارائه مشاوره‌های حقوقی، فنی و اجتماعی به ساکنان، سرمایه‌گذاران و سازندگان، جلب مشارکت تمامی ذی‌نفعان و ذی‌نفوذان در اجرای طرح تعامل با نهادها و ارگان‌های درگیر جهت تحقق برنامه و شناسایی ظرفیت‌های آنها است.
بررسی مشکلات بافت‌های ناکارآمد
«حمیدرضا نیلی» کارشناس ارشد معماری و شهرسازی با بیان اینکه اصل موضوع بازآفرینی در بافت‌های فرسوده شهر است، اظهار می‌کند: امروزه فرسودگی شامل همه ابعاد زندگی شده بدان معنا که اضافه بر کالبدها و بافت‌های فرسوده که به نوعی ناکارآمد شده، به لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، معیشتی و همه ابعاد نیز این بافت‌ها به نوعی ناکارآمد شده و سطح تاب‌آوری آنها کاهش یافته است.
وی می‌افزاید: تنها روشی که در سطح جهان و پیرو آن در ایران برای بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری کارساز بوده، همکاری همه بخش‌ها با خود مردم ساکن در این بافت‌ها است.
این کارشناس ارشد معماری و شهرسازی با بیان اینکه دفاتر تسهیلگری می‌تواند باعث امیدواری ساکنان بافت‌های ناکارآمد شهری شود که متولیان امور در کنار مردم در این بافت‌ها حضور یافته‌اند، ادامه می‌دهد: حضور افراد متخصص در دفاتر تسهیلگری و قرار گرفتن آنها در کنار مردم موجب می‌شود ناکارآمدی‌های بافت را با تمام وجود حس کنند و مشکلات ساکنان و کاستی‌های بافت را از نزدیک شاهد باشند.
وی تاکید می‌کند: کارشناسان و متخصصان دفاتر تسهیلگری در ارتباط نزدیک با مردم، خانواده‌ها، کسبه، مالکان، مستأجران مختلف می‌توانند از منظر آنها بهتر مشکلات موجود در بافت ناکارآمد را تشخیص دهند، تا اینکه یک دفتر تسهیلگری در خارج از بافت باشد و تنها فعالان آن بخواهد اطلاعاتی را درباره بافت دریافت کنند.
نیلی معتقد است: دفاتر تسهیلگری باوجود مهندسان مختلف به عنوان یاریگر مردم و تیم تسهیلگری با تخصص جامعه‌شناسی شهری و تخصص اقتصاد شهری و با محوریت شهرسازی می‌تواند تشخیص دهد که در کدام بخش از بافت‌ها باید اقدامات لازم انجام و هماهنگی‌های لازم برای افزایش سرانه‌های بافت انجام شود.
وی با بیان اینکه توانمند شدن بافت‌ها باعث توانمند شدن ساکنان آن خواهد شد، می‌گوید: توانمند شدن بافت‌ها باعث می‌شود ساکنان این بافت‌ها از نظر اقتصادی فعال و به سطح درآمدهای بیشتر دست یابند و خدمات مورد نیاز خود را به آسانی تامین کنند.
این کارشناس ارشد معماری و شهرسازی تاکید می‌کند: وقتی مردم توانمند شوند به آسانی می‌توانند از عهده رفع نیازهای محله خود برآیند، همچنین اگر بانک تسهیلاتی ارائه کند، ساکنان بافت‌های فرسوده و ناکارآمد از عهده پرداخت اقساط بر می‌آیند.
وی اظهار می‌کند: عملا باید انسجام اجتماعی بین مردم ایجاد و با محوریت مردم برنامه‌ریزی کرد و با کمک خود شهروندان برنامه‌ها را اجرا کرد و تمام فرایند از ابتدای برنامه ریزی تا آخر اجرا با محوریت خود مردم پیش‌رود تا آنها بتوانند امور خود را هدایت و راهبری کنند.
نظر شما