به گزارش ایمنا بزرگ‌ترین زلزله‌ها لزوماً مرگبارترین آن‌ها نیستند، چنانچه قدرتمندترین زلزله ثبت‌شده در تاریخ زلزله ۹/۵ ریشتری شیلی در سال ۱۹۶۰ است که در حدود ۲ هزار کشته بر جای گذاشت و زلزله ۹/۲ ریشتری آلاسکا در سال ۱۹۶۴ که مرکز آن مناطق غیرمسکونی بود و تلفات آن در حدود ۱۲۸ کشته عنوان‌شده است.
زلزله چین
در بامداد ۲۳ ژانویه ۱۵۵۶ میلادی، مرگبارترین زلزله تاریخ بشر با بزرگی تقریباً ۸ ریشتر در حدود ۸۰ کیلومتری شرق و شمال شرق شیان مرکز استان شاآنشی چین رخ داد. زلزله شانشی که به زلزله هواکانتی و جیاجینگ هم معروف است، مرگبارترین زلزله شناخته‌شده تاریخ بشر است که درنتیجه آن ۸۳۰ هزار تن جان خود را از دست دادند. در اثر این رخداد، حدود ۸۴۰ کیلومتر از کشور چین ویران و حدود ۶۰ درصد از جمعیت ۹۷ شهر در استان‌های شانکسی، شانشی، هنان، گانسو، هبی، شاندونگ، هوبی، هونان، جیانگ سو و آنهویی چین از بین رفتند.
اثرات زمین‌شناسی گزارش‌شده در اثر این زلزله شامل شکاف زمین، بالا افتادگی زمین، فرونشست، روانگرایی و زمین‌لغزش بوده است. در اکثر شهرهای واقع در منطقه آسیب‌دیده، خانه‌ها و دیوارهای شهر فروریخت و تعداد زیادی شکاف زمین به همراه فوران آب از آن گزارش شد، در برخی مناطق شکاف‌های ۲۰ متری در زمین ایجاد شد.
در زمان رخداد این زمین‌لرزه، میلیون‌ها نفر از مردم در غارها و فلات لس (خاک رس و سیلت) زندگی می‌کردند. در اثر این زمین‌لرزه، زمین‌لغزش‌های متعددی رخ داد که این مناطق را نابود کرد و شاید این عامل مرگ‌ومیر بالای این زلزله بوده باشد. براثر این زمین‌لرزه ساختمان‌ها در کیلومترها دورتر و شهرهای پکن، چنگدو و شانگهای نیز اندکی آسیب دیدند و این زلزله تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری را تحت تأثیر قرار داد.
یکی از شاهدان عینی این زمین‌لرزه نوشته است: کوه‌ها و رودخانه‌ها تغییر مکان دادند و جاده‌ها کاملاً ویران شدند. در برخی نقاط زمین به ناگهان بالاآمده و تپه‌های جدید یا فرورفته و دره‌هایی را ایجاد کرده بود که پیش‌ازاین نبود. افراد می‌گفتند: کوه‌ها و رودخانه‌ها تغییر مکان دادند و جاده‌ها نابود شدند. در برخی مناطق، ناگهان زمین بلند شد و تپه‌های جدیدی شکل گرفت و یا ناگهان فروریخت و دره‌های جدید به وجود آمد.
موزه علوم چین اعلام کرده که این زلزله بانام زمین‌لرزه جیاجینگ کبیر (Jiajing Great) ، منطقه‌ای به وسعت هزار کیلومترمربع را با خاک یکسان کرده است.
اگرچه ارزیابی‌ها جدیدی که در مورد این زمین‌لرزه انجام‌شده قدرت آن را حدود ۸ ریشتر اعلام کرده است اما بعضی از زمین شناسان معتقدند که قدرت زمین‌لرزه شاآنشی بیش از هشت ریشتر بوده است، درهرصورت این زلزله با ۸۳۰ هزار نفر قربانی مرگبارترین زلزله تاریخ و سومین فاجعه طبیعی مرگبار تاریخ بوده است.
زلزله بروجرد
سال‌ها بعد و در بامداد همان تاریخ یعنی ۲۳ ژانویه ۱۹۰۹ برابر با سوم بهمن‌ماه سال ۱۲۸۷ زمین‌لرزه‌ای باقدرت ۷/۳ ریشتر (تعدادی از زمین شناسان معتقدند ۷/۴ ریشتر) درب آستانه (سیلاخور)، از توابع بروجرد واقع در استان لرستان فعلی را در هم کوبید. این زلزله یکی از پرقدرت‌ترین و مرگبارترین زلزله‌های یک‌صد و بیست سال اخیر ایران است.
آسیب‌ها نه‌تنها در دره پرجمعیت درب آستانه (سیلاخور) زاگرس بلکه فراتر از آن به‌سوی جنوب شرق، در آبادی‌های کوهستانی تا ارجنک نیز سنگین بود. به‌طورکلی، ۱۲۸ روستا آسیب دید که از بین آن‌ها ۶۴ آبادی به‌کلی ویران شد و شمار کشته‌شدگان در آن‌ها بین ۷ هزار تا ۸ هزار نفر برآورد شده است. این زمین‌لرزه با گسلشی (فرایندهای شکستگی یا جابه‌جایی به وجود آورنده گسل) به طول ۴۵ کیلومتر از نزدیکی کلنگاله تا جنوب سراوند همراه بوده است. بنا بر شواهد صحرایی و اطلاعات محلی میانگین جابجایی قائم سطح زمین در اثر این گسلش بین یک تا دو متر بوده و بخش شمال شرقی گسل پائین افتاده است.
زمین‌لرزه درب آستانه (سیلاخور) علاوه بر اینکه در بروجرد، کرمانشاه و همدان به‌گونه‌ای نیرومند احساس شده تا خرپوت در ترکیه، گرجستان و عراق نیز محسوس بوده است. به دنبال این زمین‌لرزه که در اثر آن آب حوض‌های شهرستان‌های مجاور به دلیل تلاطم به بیرون ریخت، توالی طولانی از پس‌لرزه‌ها رخ داد که دست‌کم ۵ ماه ادامه داشت. تمرکز پس‌لرزه‌های نیرومند این زلزله بیشتر در بخش‌های جنوب شرق و شمال غرب ناحیه این زمین‌لرزه روی‌داده و باعث افزایش میزان آسیب‌های پدید آمده در اثر لرزه اصلی شده است.
دشت سیلاخور با گسل سراسری زاگرس منطبق است و وجود گسل‌های فرعی مانند گسل دورود و گسل قلعه حاتم در این منطقه، موجب استعداد آن برای زمین‌لرزه‌های بزرگ شده است.
زلزله فروردین ۱۳۸۵ سیلاخور باقدرت ۱/۶ ریشتر نیز از دیگر زمین‌لرزه‌های بزرگ منطقه در سال‌های اخیر است.
نظر شما