چرا چشم‌ها زرد می‌شود؟

به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، وجود بیش از حد ماده‌ای شیمیایی به نام "بیلی‌روبین" در بدن که در اثر تجزیه گلبول‌های قرمز ایجاد می‌شود، باعث زردشدن سفیدی چشم می‌شود. کبد بیلی‌روبین را از خون تصفیه کرده و از آن برای ساختن مایعی به‌نام صفرا استفاده می‌کند؛ صفرا از طریق لوله‌هایی نازک به نام مجاری صفراوی حرکت می‌کند تا به دستگاه گوارش برسد و سپس به عنوان مواد زائد از بدن خارج می‌شود. وجود  بیش از حد بیلی‌روبین در خون ، در صورتی‌که کبد نتواند سریع آن را خارج کند، می‌تواند چشم‌ها را زرد کند که به این بیماری، زردی (یرقان) گفته می‌شود. در ادامه شما را با  شایع علل زردشدن رنگ چشم‌ها آشنا می‌کنیم:

هپاتیت

هپاتیت با التهاب کبد همراه است؛ علت این بیماری، ویروسی است که سلول‎های کبدی را آلوده می‌کند. این عفونت ممکن است حاد یا مزمن باشد که حداقل برای مدت ۶ ماه ادامه می‌یابد. بیماری هپاتیت به کبد آسیب می‌رساند، بنابراین این عضو نمی‎تواند بیلی‌روبین را تصفیه کند و همین امر منجر به زردی می‌شود. گاهی اوقات مصرف بعضی داروها یا ابتلا به بیماری‌های خودایمنی که در آن‌ها سیستم ایمنی به بدن حمله می‎کند نیز زمینه هپاتیت را فراهم می‌کند.

سنگ کیسه صفرا

سنگ‌های صفراوی شایع‌ترین علت انسداد مجاری صفراوی است. مجاری صفراوی، مایعات را از کبد به کیسه صفرا و سپس به روده کوچک منتقل می‌کنند؛ در صورت انسداد مجاری صفراوی توسط سنگ‌های صفراوی، میزان بیلی‌روبین در خون افزایش می‌یابد و همین امر باعث زردشدن سفیدی چشم می‌شود. بعضی از بیماری‌های نادر کبد نیز مجاری صفراوی را مسدود می‌کند.

مصرف بعضی داروها

مصرف زیاد بعضی داروها مانند استامینوفن، پنی‎سیلین، قرص‌های ضد بارداری، داروی کلرپرومازین که برای درمان بعضی از اختلالات روحی و روانی به کار می‌رود  و همچنین استروئیدها (steroid) نیز در زردشدن  رنگ چشم‌ها موثر است.

عفونت کبد

با وجود اینکه ویروس‌های هپاتیت، شایع‌ترین علل عفونت کبد است، این اندام همچنین ممکن است به‌ علت انگل‎هایی مانند کرم کبد، عفونی شود؛ کرم آسکاریس و انواع کرم‌های گرد به مجاری صفراوی راه یافته و آن را مسدود می‌کند.

بیماری‎های مجاری صفراوی

سنگ کیسه صفرا، شایع‌ترین بیماری مجرای صفراوی است، اما بعضی بیماری‌های نادر مرتبط با صفرا نیز می‌تواند باعث زردی شود:

آترزی صفراوی: انسداد مجاری صفراوی که معمولاً نوزادان دو تا ۶ هفته پس از تولد به آن مبتلا می‌شوند.

سیروز صفراوی اولیه: این بیماری به مرور زمان مجاری صفراوی را از بین می‌برد.

کلانژیت اسکلروزان اولیه: این بیماری باعث ایجاد زخم در مجاری صفراوی می‌شود.

زردشدن چشم‌ها به‌ علت انتقال خون

اگر گروه خونی اشتباهی به فردی تزریق شود به عنوان مثال گروه خونی B یا  AB به فرد که دارای گروه خونی A است تزریق شود، سیستم ایمنی بدن، این گروه خونی اشتباه را از بین می‌برد و این امر با آزاد شدن بیلی‌روبین و ایجاد زردی همراه است.

کم‌خونی داسی‌شکل

 کم‌خونی داسی‌شکل (Sickle cell anemia) باعث تولید گلبول‌های قرمز خونی در بدن می‌شود که در کبد تجمع یافته و سریع‌تر از اینکه کبد بتواند آن‌ها را خارج کند، از بین می‌رود. در نتیجه بیلی‎روبین ناشی از این سلول‌ها در بدن افزایش می‌یابد و همین امر باعث زردی چشم‌ها می‌شود.

سیروز کبدی

این بیماری باعث می‌شود بافت همبند، جای زخم جایگزین سلول‌های کبدی سالم شود؛ بسیاری از بیماری‌های کبدی باعث سیروز می‌شود. چاقی و عفونت مزمن ناشی از هپاتیت B یا هپاتیت C، رایج‌ترین مواردی است که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. هر چه‌قدر بافت‌های همبند بیشتری تشکیل شود، اختلال بیشتری در عملکرد کبد ایجاد شده و زمینه زرد شدن رنگ چشم ها فراهم می‌شود.

 کبد چرب غیرالکلی

بیماری کبد چرب غیرالکلیبه ایجاد چربی زیاد در کبد، گفته می‌شود؛ نوع شدید این بیماری منجر به التهاب و زخم کبد (سیروز) می‎شود.

کم‌خونی همولیتیک

کم‎خونی همولیتیک (Hemolytic anemia)، نوعی بیماری است که در آن خون فاقد گلبول‌های قرمز سالم است؛ در این بیماری بدن خیلی سریع گلبول‌های قرمز خون را تجزیه می‌کند. در نتیجه، بیلی‌روبین آزادشده خارج از کنترل کبد می‌شود. برخی افراد با این نوع کم‌خونی متولد می‌شوند؛ این بیماری ممکن است به‌ علت عفونت، اختلالات خودایمنی یا عوامل دیگر نیز ایجاد شود.

سرطان

سرطان کبد: سرطانی که از کبد شروع می‌شود و گسترش می‌یابد، شایع‌ترین علت زردی در افراد مبتلا به سرطان است. این بیماری به سلول‌های کبدی یا مجاری صفراوی صدمه وارد می‌کند و در نتیجه بر نحوه پردازش بیلی‌روبین تأثیر می‌گذارد.

سرطان لوزالمعده: تومورهای پانکراس روی مجاری صفراوی فشار وارد می‌کند؛ اگر صفرا نتواند از کبد به روده کوچک تخلیه شود، بیلی‌روبین در صفرا تجمع می‌یابد و با پیشرفت سرطان لوزالمعده، به کبد می‌رسد. این امر همچنین می‎تواند باعث زردی چشم‌ها شود.

سرطان کیسه صفرا: این شکل نادر از سرطان معمولاً تا زمان بزرگ‌شدن تومور یا پیشرفت سرطان، علائمی ایجاد نمی‌کند. هنگامی‌که تومور آنقدر بزرگ شود که مجاری صفراوی را مسدود کند، منجر به زردی می‌شود.

سندرم گیلبرت

این بیماری نادر تنها حدود سه تا هفت درصد از افراد را مبتلا می‌کند. کبد افرادی که با این سندروم متولد می‌شوند، آنزیم کافی برای پردازش بیلی‌روبین تولید نمی‌کند؛ نتیجه این امر، سطح بالاتر بیلی‌روبین در خون و زردی چشم‌ها است.  سندرم "دوبین جانسون" نیز اختلالی نادر است که بر عملکرد کبد تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث زردی  چشم‌ها شود. 

 زردی چشم‌ها را چگونه برطرف کنیم؟

با درمان علل زردی چشم‌ها، می‌توان این مشکل را برطرف کرد. به‌عنوان مثال، اگر سنگ کیسه صفرا، مجاری صفراوی را مسدود کند، ممکن است نیاز به مصرف دارو یا جراحی ساده باشد. گاهی اوقات پزشک برای مبارزه با ویروس در مبتلایان به هپاتیت، دارو تجویز می‌کند یا ممکن است از آن‌ها بخواهد از مصرف بعضی داروهای خاص خودداری کنند.