به گزارش خبرنگار ایمنا از خوانسار، بافت تاریخی شهرها دارای ویژگی‌ها و مشخصه‌های منحصربه‌فردی است که آن را از بافت‌ها و پهنه‌های پیرامونی و سایر قسمت‌های شهر متمایز می‌کند. راهکارهای مدیریت شهری برای اجرای طرح‌های مختلف در این بخش از شهر باید ویژه، برنامه‌ریزی شده و هدفمند باشد. متون و لوایح قانونی همچون ماده ۱۶۶ قانون برنامه سوم توسعه و ماده ۱۱۵ قانون برنامه چهارم توسعه و آیین‌نامه‌های ذیل سایر نصوص قانونی دولت‌ها، شهرداری‌ها و دستگاه‌های متولی عمران شهری را ملزم اتخاذ سازوکارهای مدیریتی علمی و خاص در قبال اداره بافت تاریخی و واگذاری وظایف و مسئولیت‌های بیشتر به نهادهای محلی در این مناطق کرده است؛ علاوه بر آن اساتید دانشگاه و نظریه‌پردازان راهکارهای مختلفی برای احیا، بازآفرینی و توانمندسازی بافت تاریخی ارایه کرده‌اند که آگاهی از آن‌ها به مدیریت بهتر این مناطق شهری کمک می‌کند.
خوانسار از شهرهای استان اصفهان است که به دلیل سابقه طولانی تمدنی، دارای بافت‌های تاریخی گسترده است که از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حائز اهمیت است؛ برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های بافت تاریخی این شهر و طرح‌های اجرا شده برای بازآفرینی آن با زهرا ساعدی، کارشناسی معماری و شهرسازی گفت‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
مساحت بافت فرسوده شهر خوانسار چقدر است؟
طبق طرح جامع مصوب سال ۸۹ کل مساحت بافت فرسوده شهر خوانسار ۳۶.۱ هکتار است که به طور تقریبی سه درصد مساحت کل شهر را در برمی‌گیرد.
چه طرح‌هایی برای توانمندسازی بافت تاریخی شهر خوانسار مناسب است؟
پیش از پاسخ به این پرسش باید بدانیم که نوسازی فرآیندی جامع شامل کلیه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی به منظور بازگرداندن شرایط مناسب زندگی است و به دنبال این است که محدوده‌های هدف را از طریق ارتباطی نو به تعادل پویا برساند، اما توانمندسازی افزایش توان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنان برای اداره زندگی خود و افزایش مشارکت در فرآیند ساماندهی محلات است.
اقدامات متفاوتی جهت توامندسازی بافت تاریخی خوانسار انجام شده است، مانند بهسازی و نوسازی شبکه حمل و نقل و دسترسی، رفع موانع ثبتی و حقوقی املاک واقع در بافت‌های تاریخی، تهیه بسته‌های تشویقی جهت مرمت و یا نوسازی ابنیه قدیمی، برنامه‌ریزی جهت تامین نیازهای روزمره ساکنان و تزریق محرک‌های اقتصادی به این مناطق؛ اما مدیران شهری باید توجه کنند که اصل اساسی در تمامی این برنامه‌ها زمینه‌سازی برای مشارکت مردم در کنار سایر دستگاه‌ها در فرایند توانمندسازی و مردمی بودن پروژه‌های اجرا شده است.
شهرداری خوانسار از طریق اعطای بسته‌های تشویقی نظیر پروانه ساختمان رایگان، در اختیار قرار دادن ماشین‌آلات به منظور تخریب و خاکبرداری بناهای مخروبه، زمینه‌سازی ایجاد دفاتر تسهیلگری محلی و تعریف پروژه‌های بوم‌گردی در جهت نوسازی بهسازی بافت‌های تاریخی گام برداشته است. در یک سال گذشته سه جلسه بازآفرینی با حضور اعضا تشکیل شده است که برآیند جلسات مذکور تصویت طرح کلی بازآفرینی شهری و تصویب محلات و محدوده‌های بازآفرینی شهر است؛ ۱۰ محله به عنوان محلات هدف بازآفرینی شهری تعیین شده‌اند که در فاز اول محلات دو راه، پلگوش و لبرود دارای الویت هستند.
چه مسائلی بافت تاریخی خوانسار را تهدید می‌کند؟
خالی شدن این بافت از ساکنان اصلی و جایگزین شدن طبقات فرودست که به طبع تمایلی به نوسازی ندارند، تقلیل ارزش‌های اجتماعی، سکونت به دلیل شکل‌گیری محلات جدید، متروکه شدن بافت به دلیل نبود انطباق با نیازهای جدید، نوسازی نشدن بناهای مخروبه به دلیل تعدد مالکیت، دسترسی نامناسب بافت به امکانات و دیگر مناطق شهری و توان اقتصادی پایین ساکنان برای مشارکت در برنامه‌های بهسازی و نوسازی، معضلاتی است که این بافت را تهدید می‌کند.
مهم‌ترین ارزش‌های بافت تاریخی خوانسار از نظر شهرسازی چیست؟
بافت تاریخی جلوه هویت و تبلور فرهنگ هر شهری است و به عبارت دیگر این بافت شهری شامل آثار گران‌بهایی است که فرهنگ، اصول معماری و شهرسازی و ویژگی‌های اجتماعی حاکم بر یک فرهنگ مردمان آن را در دوره‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهند. بافت تاریخی خوانسار از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی واجد اهمیت و از نظر علم شهرسازی شایسته بررسی است. این بافت شهری که به لحاظ فرهنگی یادگاری از فرهنگ و تاریخ گذشته خوانسار محسوب می‌شود، اطلاعات ارزشمندی در خصوص ادوار مختلف تاریخی آن در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. از نظر اقتصادی این بافت شهری خوانسار عمدتا دارای امکانات زیربنایی و روبنایی است و به لحاظ جذب گردشگر و رونق اقتصادی نیز قابلیت سرمایه‌گذاری دارد. به لحاظ اجتماعی نیز جمعیت زیادی در این منطقه ساکن هستند.
مهم‌ترین ویژگی‌های بافت فروده شهر خوانسار چیست؟
بافت تاریخی خوانسار مانند بسیاری از شهرهای کشور به هسته اولیه تشکیل شهرها که دارای ارزش‌های معماری و اجتماعی نهفته فراوان است اطلاق می‌شود که علاوه بر کالبد اقتصادی و اجتماعی، ویژگی‌های فرهنگی منطقه را نیز در بر دارد؛ اما حداقل ۵۰ درصد از بناهای بافت فرسوده این شهر دارای سه ویژگی ریزدانگی، ناپایداری و نفوذ ناپذیری است و بر اساس تعریف شورایعالی شهرسازی و معماری کشور ویژگی‌های بافت فرسوده خوانسار بیشتر بر شاخص‌های کالبدی منطبق است؛ هر چند که این نگاه در چند سال اخیر تا حدودی تغییر کرده است. بافت‌های ناکارآمد شهر خوانسار مناطقی از شهر است که در گذر سالیان عناصر تشکیل دهنده آن نظیر تاسیسات روبنایی و زیربنایی، دسترسی‌ها و ... دچار فرسودگی و ناکارآمدی شده و ساکنان آن از مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رنج می‌برند.
مدیریت شهری چگونه می‌تواند بافت تاریخی شهر را حفظ کند؟
مدیریت شهری علاوه بر تلاش بر حفظ و حراست از بافت‌های فرسوده، از طریق ایجاد همکاری بین عناصر ملی، منطقه‌ای و محلی در فرآیند برنامه‌ریزی نسبت به ایجاد پروژه‌های بارآفرینی در بافت‌های تاریخی اقدام کرده است؛ البته به نظر می‌رسد برای فراهم کردن بستر حضور و مشارکت مردم در بازآفرینی بافت‌های تاریخی نیز اقدامات خوبی انجام شده است.
نظر شما