به گزارش خبرنگار ایمنا، آنچه که ما امروز به عنوان کلانشهر تهران می‌شناسیم تا قبل از دوره صفویه روستایی با جمعیتی بالغ بر هزار نفر بود، جمعیت تهران در دوره قاجار و در زمان انتخاب تهران به عنوان پایتخت ایران به ۱۵ هزار نفر رسید.
انتخاب تهران به عنوان پایتخت زمینه را برای افزایش جمعیت این شهر کوچک آغاز کرد، روند افزایش جمعیت تهران برای تبدیل شدن به یک کلانشهر از ابتدای حکومت پهلوی (حدودا سال ۱۳۰۰ شمسی) شروع و طی مدت ۴۰ سال جمعیت این شهر ده برابر شد و به دو میلیون نفر در سال ۱۳۴۰ رسید.
تهران، ۴۰ سال بعد یعنی بین سالهای (۱۳۴۰-۱۳۸۰) جمعیتی هفت میلیون نفری پیدا کرد و براساس سرشماری انجام شده جمعیت این شهر طی سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ حدوداً ۵ برابر شد، این رشد جمعیتی در شهرهای اطراف تهران به مراتب بیشتر از تهران بوده است به نحوی که رشد جمعیت شهر تهران طی دهههای اخیر کاهش یافته و بر جمعیت پیرامون آن افزوده شده است.
بر طبق آخرین سرشماری که در سال ۹۵ انجام شده است، در حالیکه استان تهران تنها ۸/۰ درصد از مساحت کشور را تشکیل می دهد، ۶/۱۶درصد از جمعیت کشور را در خود جای داده است، همچنین ۱/۲۱ درصد از جمعیت شهری کشور در استان تهران زندگی می‌کنندکه نشانگر تراکم بالای جمعیت استان است در حالی که تنها ۹/۳ درصد از جمعیت روستایی کشور در استان تهران زندگی می‌کنند، این آمار بیانگر درصد بالای شهرنشینی در استان تهران است.
از ۴۰ شهرستان پرجمعیت کشور هفت شهرستان متعلق به استان تهران است که از این هفت شهرستان، شهرستان‌های ری، اسلامشهر، پاکدشت، شهریار و بهارستان در حاشیه شهر تهران قرار دارند و قسمت عمده جمعیت آنها را می‌توان در جمعیت مجموعه شهری تهران لحاظ کرد.
جمعیت شهرستان تهران بین سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ به طور متوسط سالانه ۳/۱درصد رشد داشته است در حالی که این رشد جمعیتی طی سالهای ۱۳۸۵ تا۱۳۹۰ به طور متوسط ۸/۰ درصد بوده است. جمعیت تهران در سال ۱۳۹۵ برابر با ۸.۶۹۳.۷۰۶ نفر بوده است.
حوزه نفوذ کلانشهر تهران
شهرها دارای حوزه نفوذ هستند، دامنه حوزه نفوذ آنها به عواملی مانند قدرت اقتصادی، میزان جمعیت، فاصله، امکانات حمل و نقل عمومی و... بستگی دارد؛ کلانشهر تهران، پایتخت و بهترین شهر کشور در رأس سلسله مراتب نظام شهری قرار گرفته است و از نظر اقتصادی، سیاسی، آموزشی و... از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
جایگاه ویژه تهران موجب شده است که روزانه جمعیت زیادی از شهرهای اطراف برای کسب و کار وارد تهران شوند و بعد از اتمام فعالیت به شهرهای خود بازگردند، همچنین روزانه هزاران دانشجو و استاد بین شهر تهران و شهرهای پیرامون در حال تردد هستند که حاکی از اعمال قدرت حوزه نفوذ کلانشهر تهران است.
طی دهههای گذشته سالانه تعداد زیادی مهاجر از شهرهای بزرگ و کوچک، روستاها و کلانشهرهای مختلف کشور خود را به تهران رسانده‌اند و در اطراف یا بدنه اصلی شهر به کار و فعالیت مشغول شده و در نهایت این کلانشهر را برای زندگی انتخاب کرده‌اند.
محدوده حوزه نفوذ کلانشهر تهران کجاست؟
تعیین حوزه نفوذ تهران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و روش‌های مختلفی برای تعیین حوزه نفوذ این کلانشهر از طرف صاحب‌نظران ارایه شده است، روش زمانی(مدت دسترسی) و مدل جاذبه (گرانشی) با استفاده از متغیرهای جمعیت و فاصله از جمله روش‌های به کار گرفته شده مرسوم میان برنامه‌ریزان و مدیران شهری است.
شهرهای نزدیک‌تر به تهران بیش‌ترین تأثیر را از تهران می‌پذیرند،همچنین جنوب، جنوب غرب و غرب کلانشهر تهران نیز به دلیل دسترسی آسان، تمرکز جمعیت و انجام فعالیت‌های اقتصادی، بیشتر تحت تأثیر این شهر قرار دارند.
در واقع ، شهرهایی که در جنوب، جنوب غربی و غرب شهر تهران واقع شده‌اند بـه دلیل اشتغال جمعیت، دسترسی سریع و آسان به دلیل وجود مترو و سـواری‌هـای شخصـی بیشتر از سایر نقاط در حوزه نفوذ شهر تهران قـرار دارنـد .
شـهرهایی نظیـر شـهریار ، اسـلام شـهر ، پاکدشت ، دماوند ، ورامین ، کرج و قرچک بیشتر مایحتاج خود را از شهر تهران تهیه می‌کنند وتولیـدات خـود را اعـم از محصولات کشـاورزی، صنعتی، دستی و سایر محصولات را در بازارهای تهران به فـروش مـی رسـانند .
ایـن امـر روابـط متقابـل و تنگاتنگ بین کلانشهر تهران و شهرهای اطراف را نشان می‌دهد، ساکنان تقریباً ٨٠ درصد شهرها عمدتا شهرهای واقع در جنوب و جنوب شـرقی تهران که با پایتخت ارتباط تنگاتنگی دارند، طی ۱۵ دقیقـه می‌توانند خود را به پایتخت برسانند و بنابراین در محدوده حوزه نفوذ این کلانشهر واقـع شده‌اند.
تهران، ایرانی کوچک
تمرکـز فعالیـت‌هـای مختلـف اقتصـادی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی در تهران، وجـود کارخانـه‌هـا،کارگـاه‌هـا و صنایع بـز رگ در پیرامون آن، استقرار فرودگاه‌های بین المللی امام خمینی و مهرآباد همچنین اتخـاذ تصـمیمات مهـم اقتصادی، سیاسی و آموزشی کشور در تهران، چنان شرایط ویژه‌ای به این کلانشهر داده است که هیچ کدام از کلانشهرهای کشور همتراز آن نیستند.
کلانشهر تهران دارای دوحوزه نفوذ خاص و عام است، حوزه نفوذ خاص آن استان تهران و منـاطق شـهری و روستایی را شامل می‌شود و برخی شهرهای اسـتان‌هـای همجـوار تهران مثل کرج، ساوه، قم و قزوین نیز در این محدوه قرار دارند.
جایگاه ویژه این کلانشهر موجب افـزایش تعـداد و نوع ارتباطات این شهر بزرگ با سایر شهرهای کشور شده است و حوزه نفوذ آن نه تنها نقاط پیرامونی تهران بلکه سراسر کشور را شامل می‌شود.
کلانشهر تهران به واسطه جایگاه ویژه و شرایط ممتاز خود طی دهههای گذشته جمعیت زیادی را از شهرهای کوچک و بزرگ، روستاها و سایر کلانشهرها به سمت خود جذب کرده است که این نشان از قدرت و نفوذ این کلانشهر و جایگاه بی همتای آن در کشور دارد.
نظر شما