این سیاهی پر طرفدار!

به گزارش خبرنگار ایمنا، کلمه «سیاه» به طور معمول و در فرهنگ های مختلف نشان دهنده بدشگونی، شخصیت ها یا اتفاقات ویرانگر و در تقابل با کلماتی چون قداست، زیبایی و یا به طور کلی معانی مثبت است. اما این صفت رنگی با قرار گرفتن در کنار کلمه "جمعه" به عبارت پرطرفداری تبدیل می شود!

در تاریخ آمریکا، عبارت «جمعه سیاه» به رسوایی بازار طلا، در روز ۲۴ سپتامبر سال ۱۸۶۹ اشاره دارد. پس از پایان جنگ داخلی آمریکا، بین ایالات متحده آمریکا و ایالات مؤتلفه آمریکا، نوبت به دوران دوازده ساله بازسازی آمریکا رسید. بدین ترتیب، ایالت‌های شکست خورده جنوبی، مورد بازسازی ایالت‌های شمالی پیروز قرار گرفتند. دو تن از زمین خواران آن دوره به نام جِی گولد Jay Dick و جیمز فیسک James Fisk به واسطه خریدهای عمده در مدتی کوتاه، انحصار موقت طلا را به دست گرفتند و از این طریق سود کلانی به دست آوردند. دولت وقت که به‌موقع متوجه این سوءاستفاده نشد، حجم طلای بالایی را روانه بازار کرد تا قیمت از دست رفته ثابت شود. اما در نهایت، زندگی بسیاری ویران شد، و از آن روز به نام جمعه سیاه یا بلک فرایدی یاد می‌شود.

جمعه سیاه در گردش تاریخ

طبق معمول فرهنگ غربی اما، این روز سیاه به همین تلخی باقی نماند! البته این اتفاق چندسال زمان و تغییرات بسیاری را در تاریخ فرهنگ آمریکا پشت سر گذاشت. اولین بار مجله (Factory Management and Maintenance) در نوامبر سال ۱۹۵۱ از این عبارت برای توصیف دورانی که کارگران به صورت دسته جمعی با همدیگر توافق می‌کردند، و به بهانه‌های مختلف مرخصی می‌گرفتند استفاده کرد. در آن دوران کارگردان فردای روز شکرگزاری (روز جمعه) به کارخانه‌ها نمی‌رفتند.

در ده سال بعد از این رویداد نیز بین حسابداران رایج بود که اگر صورت سود و زیان آنان منجر به ضرر می‌شد؛ از جوهر قرمز، و اگر صورت سود و زیان به سود می‌انجامید، از جوهر مشکی استفاده می‌کردند. در اوایل دهه ۶۰ میلادی، حسابداران همیشه فردای روز عید شکرگزاری، حساب‌های خود را مشکی رنگ می‌دیدند. این روز سرآغاز موج سود و خریدهای پیش از عید به حساب می‌آمد. از این رو، بین خود آن را «بلک فرایدی» به معنای جمعه مشکی نام‌گذاری کردند.

در سال ۱۹۷۵ میلادی در روزنامه نیویورک تایمز، عبارت بلک فرایدی به‌کاربرده شد. در اینجا نیز، منظور شلوغ‌ترین روز خرید و سنگین‌ترین ترافیک جاده‌ها بابت خرید مردم بود. تا اوایل دهه ۸۰ میلادی همچنان برخی از شهرها و ایالت‌های آمریکا از این عبارت استفاده نمی‌کردند. اما کسانی که آن عبارت را شنیده بودند، مفهومی یکسان در ذهنشان تداعی می‌شد: «فرصتی طلایی برای خرید». آغاز فصل خریدهای عید کریسمس و روزی شاد. حتی باوجود کلمه «سیاه» در این عبارت، هیچ‌کس آن را روزی سیاه و تباه نمی‌دانست.

رفته رفته عبارت جمعه سیاه تبدیل به عبارتی برای رقابت های فروش از نوع حراج تبدیل میان فروشگاه ها در آمریکا تبدیل شد. رقابت افراطی مغازه داران به حدی رسید که این حراجی، در صبح عید شکرگزاری آغاز شد. به این بهانه که خریداران در ترافیک جمعه سیاه نمانند؛ یک فروشگاه، در سال ۲۰۰۹ حراجی بلک فرایدی را از ساعت ۷ صبح پنجشنبه شروع کرد. پس از آن فروشگاه‌های زیادی از این تغییر ساعت پیروی کرده، و در ساعات ۸ و ۹ صبح پنجشنبه به جنس‌های خود چوب حراج زدند.

خروج از مرز برای رسیدن به حراجی ها!

اگرچه جمعه سیاه بار معنایی مثبتی در آمریکا نداشت، اما فروشندگان با به کار بردن زیاد این اصطلاح در تبلیغات فراوان خود به آن معنایی مثبت دادند. تبلیغات وسیعی توسط فروشگاه‌های بزرگ بر سر حراج جمعه سیاه صورت گرفت تا آنجاکه این مناسبت به فرهنگ سایر کشورهای مسیحی‌نشین هم وارد شد. کانادا یکی از همین کشورهاست. ماجرای ورود بلک فرایدی به کانادا از آنجایی شروع شد که بسیاری از ساکنان کانادا برای خرید در حراجمعه، از مرزهای کانادا خارج می‌شدند. همین مسئله باعث شد تا فروشگاه‌های کانادایی برای این که سود فراوان خرید در این روز را از دست ندهند و خودشان جمعه سیاه را برگزار کنند.

این اتفاق امادر سال های بد اتفاق نادری نبود، کم کم آنچنان محبوبیت حراج های بلک فرایدی در جهان زیاد شد که به یکی از روش های محبوب فروش اجناس در فروشگاه تبدیل شد و در نهایت رکودهای فروش بالایی را در جهان ثبت کرد. تا آنجا که بلک فرایدی، برای نخستین بار در سال ۲۰۰۳ توانست لقب پرمنفعت‌ترین روز سال را به دست بیاورد و این روند همچنان تا به امسال ادامه داشته است و تنها در سال ۲۰۰۴ بود که حراجمعه به رتبه دوم پرمنفعت‌ترین روز سال تنزل پیدا کرد. همانطور که می دانید امروزه در کشور ما نیز افراد بسیاری برای شرکت در حراجی های این روز در کشورهای مختلف و خرید از برندهای مشهور از مرزهای ایران خارج می شوند!

آن روی این سیاهی!

این سیاهی خوشرنگ اما روی دیگری نیز دارد. مردم در جمعه سیاه به خیابان هجوم می‌برند تا زودتر خود را به فروشگاه‌ها رسانده و اجناسی که تخفیف خورده‌اند را خریداری کنند. در جمعه سیاه، خیابان‌ها شلوغ می‌شود، پیاده‌روها با ازدحام شدید جمعیت مواجه می‌شود و فروشگاه‌ها به صحنه زد و خورد مشتریان تبدیل می‌شود! از سال ۲۰۰۸ تاکنون، مراسم حراج جمعه سیاه ده ها نفر کشته و صدها زخمی به جا گذاشته است. سال ۲۰۱۰ که در فروشگاه زنجیره ای وال مارت درگیری های خریداران منجر به ۱۰ کشته و ۱۱۱ مصدوم شده است که پس از این حادثه هشتگ #Walmartfights ایجاد شد. بدترین جمعه سیاه مربوط به سال ۲۰۰۸ می‌باشد که یک نگهبان فروشگاه وال مارت با وجود قد ۱۹۵ سانتی و وزن ۱۲۲ کیلویی در زیر پای هجوم بیش از ۲۰۰۰ نفر به دلیل خفگی جان سپرد و یک زن حامله نیز صدمه جدی دید. در سال ۲۰۱۱ زنی در فروشگاه وال مارت برای خرید یک دستگاه wii به سمت جمعیت اسپری فلفل پاشید. در سال ۲۰۱۲ در بیرون فروشگاه وال مارت به دلیل درگیری برای جای پارک دو نفر به یکدیگر شلیک کردند. در سال ۲۰۱۳ پلیس به یک دزد فروشگاه شلیک کرد. در سال ۲۰۱۶ سه نفر در شهر های ایالت‌های تنسی، نیوجرسی و نوادا مورد شلیک قرار گرفتند که یکی از آنان فوت کرد. در سال ۲۰۱۷ پنج نفر از اهالی آلاباما در طی درگیری زخمی شدند و پلیس این شهر فروشگاه برلوس را در آن روز تعطیل کرد!

مراقب حراج های تقلبی باشید!!

دلیل اصلی حراج جمعه تخفیف بر روی تمامی کالاها است. تخفیفی که باعث ترغیب مشتریان برای رفع نیازهای خود با هزینه کمتر در آستانه سال نو، و خالی شدن انبار فروشگاه‌ها با حاشیه سودی کمتر است. در این میان اما فروشگاه هایی هستند که از این فرصت و اشتیاق مردم برای خریدهای حراجی سوءاستفاده می‌کنند. ‌بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ، قیمت کالاهای مختلف را به شدت بالا می‌برند، سپس روی این قیمت بالا تخفیف می‌کنند، تخفیف‌هایی که حتی اگر بسیار زیاد هم باشند اما باز هم اصلاً قابل قیاس با تخفیف‌های واقعی جمعه سیاه نیستند.