به گزارش خبرنگار ایمنا، یک روز پیش از این ماجرا، وزارت دفاع ترکیه از آمادگی نیروهای نظامی این کشور برای حمله سخن گفت و اعلام کرد تمامی اقدامات لازم برای تهاجم نظامی به شمال سوریه انجام‌شده است. رئیس‌جمهوری ترکیه، هدف از این اقدام نظامی که تحت عنوان "عملیات چشمه صلح" انجام‌شده است را عملیات علیه گروه‌های تروریستی حزب کارگران کردستان ترکیه (پ. ک. ک) و یگان‌های مدافع خلق (ی. پ. گ) عنوان کرد.
در واکنش به این اقدامات، وزارت امورخارجه ایران با صدور بیانیه‌ای مخالفت جمهوری اسلامی ایران با هرگونه عملیات نظامی احتمالی را اعلام کرد. محمدجواد ظریف در توییتی در واکنش به این اقدام نوشت: "ضرورت حال حاضر این است که تهاجم به داخل سوریه پایان یابد و به همه نگرانی‌ها در چارچوب توافق آدانا رسیدگی شود. درعین‌حال، ضروری است که اصول بنیادی حقوق بین‌الملل بشر دوستانه به‌طور کامل رعایت شود: تمایز قائل شدن میان غیرنظامیان و جنگجویان و ممنوعیت تحمیل آسیب غیر لازم."
مخالفت با حمله نظامی ترکیه به خاک سوریه تنها با مخالفت ایران رو به رو نبود و بسیاری از کشورهای جهان به این اقدام واکنش نشان دادند تا در نهایت مایک پنس معاون رئیس‌جمهوری آمریکا و رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه پنج‌شنبه‌شب در کنفرانس خبری اعلام کردند که ترکیه و آمریکا بر سر برقراری آتش‌بس در شمال سوریه توافق کرده‌اند. فرمانده کل نیروهای دمکراتیک سوریه نیز رسماً اعلام کرد که این گروه، توافق آتش‌بس اعلام‌شده از سوی ترکیه و آمریکا را می‌پذیرد. بااین‌حال رسانه‌ها از نقض آتش‌بس موقت در مناطق کردنشین شمال سوریه خبر می دهند.
از زمان شکل گیری بهار عربی، ترکیه به دنبال براندازی حکومت اسد بود
سید جلال ساداتیان، کارشناس مسائل خاورمیانه در این باره به خبرنگار ایمنا گفت: ترکیه نقش‌های مختلفی را در ارتباط با سوریه ایفا کرده است. از زمان شکل گیری بهار عربی (بیداری اسلامی)، ترکیه تصمیم گرفت حکومت اسد را سرنگون کند و سوریه را تحت کنترل خود درآورد. ازاین‌رو بخشی از چالش با دولت سوریه را از طریق شکل‌دهی به گروهی که اول با هدف سیاسی و اپوزیسیون و مخالف دولت اسد شکل گرفت، هدایت کردند. پس‌ازآن که با مقاومت و سرکوب دولت اسد مواجه شدند به فکر تشکیل ارتش افتادند.
ساداتیان افزود: اردوغان برای تقویت این گروه با هماهنگی اردن و عربستان، نیروهایی تحت عنوان النصره النزهه را به کمک آن‌ها فرستاد. تعدادی جنگ‌زده به دلیل درگیری‌های شکل‌گرفته وجود داشتند که با آمدن النصره النزهه تعدادشان بیشتر شد. نیروهای اولیه را اردوغان در داخل خاک خود اسکان داد زیرا فکر می‌کرد به‌زودی این ماجرا تمام خواهد شد؛ اما بعد از ورود النصره النزهه، که داعش نیز از دل همین گروه شکل گرفت و خشونت‌هایی که به خرج دادند، میزان جنگ‌زده‌ها افزایش یافت، به‌گونه‌ای که امروز چهار میلیون جنگ‌زده سوری در اطراف مرز ترکیه و سوریه مستقر هستند.
وی گفت: ترکیه از ابتدا فکر می‌کرد می‌تواند نوار شمالی سوریه و جنوب نوار مرزی خود را به اسکان جنگ‌زده‌ها اختصاص دهد اما با بالاگرفتن درگیری ها و ورود ایران و روسیه به تحولات سوریه، سعی کرد اروپا را درگیر این کار کند. اروپا نیز برای مقطعی حدود شش میلیارد دلار به ترکیه برای اسکان جنگ‌زده‌ها کمک کرد.
فرستادن جنگ زده ها به اروپا و مطرح شدن برگزیت
این کارشناس مسائل خاورمیانه، اظهار کرد: در یک مقطع نیز ترکیه تعدادی از این جنگ‌زده‌ها را به جهت تحت‌فشار قرار دادن اروپایی‌ها، روانه اروپا کرد و موضوع برگزیت نیز از دل همین ماجرا بیرون آمد. اروپایی‌ها قانونی دارند که اگر پناهنده ای به آن‌ها مراجعه کند، باید در اولین کشوری که به آن وارد می‌شود پذیرش شود اما به دلیل بالا بودن تعداد جنگ‌زده‌ها کشورهایی مانند یونان و ایتالیا به‌تنهایی قادر به انجام این کار نبودند به همین دلیل اتحادیه اروپا تصمیم به سهمیه‌بندی مهاجرین بین کشورهای اروپایی گرفت و سهمیه‌ای نیز برای انگلستان قرارداد. انگلستان این سهمیه را نپذیرفت و اعلام کرد قادر به انجام این کار نیست و برای این کار به آرای عمومی مراجعه کردند و از این به نتیجه رسید که از اتحادیه اروپا خارج شود.
وی تصریح کرد: ترکیه به‌طورجدی با مسئله جنگ‌زده‌ها مواجه است و از آنجایی‌که این جنگ زده ها ارتباطاتی با کردهای عراق و سوریه برقرار کردند، دولت ترکیه از احتمال اتحاد کردها احساس خطر کرد. در حقیقت این واقعیت که کردهای سوریه به بهانه مبارزه با داعش توسط آمریکا تسلیح شدند باعث ایجاد احساس خطر در ترکیه شد. به‌ویژه اینکه با پ.ک.ک نیز متحد شدند. بنابراین این حملات با هدف دفع خطر کردها و همچنین به‌منظور پاک‌سازی نوار مرزی شمال سوریه جهت هدایت مهاجرین مرز ترکیه، صورت گرفت.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه داد: ترکیه برای این حمله ابتدا به سراغ آمریکا رفت و آن ها نیز به او اعلام کردند نیروهای خود را از سوریه بیرون خواهند برد. روسیه نیز سکوت کرد و ایران هم واکنش چندان جدی را نشان نداد. اما زمانی که حمله شکل گرفت، اعتراضات نهادهای بین‌المللی به این منظور که ترکیه ضد حقوق بشر عمل می‌کند، بالا گرفت.
ترکیه به دنبال آتش بس است
ساداتیان گفت: مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا همراه با وزیر امور خارجه این کشور، موفق شدند آتش‌بس پنج‌روزه‌ای را تدارک ببینند تا از طریقی بتوانند مسئله ترکیه و سوریه را حل‌وفصل کنند. نیروهای مسلح سوریه وارد منبج شده‌اند و احتمال وقوع یک درگیری نظامی جدی در حال شکل‌گیری است. وضعیت حقوق انسانی جنگ‌زده‌ها در این منطقه نیز بسیار نگران کننده است.
وی افزود: همه امیدوار بودند این آتش‌بس دوام داشته باشد اما آتش‌افروزی‌ها و حملاتی شکل گرفت که باعث نقض آتش‌بس شد اما به نظر می‌آید ترکیه به دنبال این است بتواند راهی برای حل معضلات خود پیدا کند و از این مخمصه‌ای که با آن مواجهه است رهایی پیدا کند. این مخمصه چیزی نیست جز اینکه آمریکا و اروپا در حال تحریم ترکیه هستند و فشارهای اقتصادی ممکن است در قبال این ماجرا علیه ترکیه به وجود بیاید در حال شدت گرفتن است.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه داد: خشونت‌های اعمال‌شده، حملات صورت گرفته و همچنین فشارهای بین‌المللی ایجادشده، ترکیه ناچار به عقب‌نشینی از سوریه کرده است. حتی اگر این آتش‌بس به‌طور موقت نقض شده باشد به نظر نمی‌رسد ترکیه در شرایطی باشد که بتواند این مسیر را تا انتها ادامه دهد. در گذشته با آغاز تحولات سوریه توسط ترکیه این نظر مطرح بود که ترکیه سودای بازسازی امپراتوری عثمانی را دارد اما در حال حاضر ترکیه در چنین شرایطی نیست و تنها باید به دنبال حفظ وضعیت خود باشند.
آمریکا راه صلح را در پیش خواهد گرفت
ساداتیان اظهار کرد: خروج نیروهای نظامی از سوریه، چراغ سبز ابتدایی آمریکا برای شکل‌گیری این تنش بود. اردوغان اعلام کرد توافق آمریکا را برای این حمله اخذ کرده است و آمریکا نیز اعلام کرد که از سوریه خارج خواهد شد اما به دلیل فشارهایی که از سمت کنگره و اروپا وجود دارد، آمریکا دچار نوعی دوگانگی شده است؛ از طرفی می‌خواهد بر سر قولی که به کردها داده بماند و از طرفی نمی‌خواهد میزان درگیری‌های خود با ترکیه را شدت ببخشد. ترکیه یکی از متحدین جدی آمریکا است. البته نزدیک بودن انتخابات ۲۰۲۰ نیز در تصمیم برای کاهش این تنش‌ها بی‌تأثیر نیست. ازاین‌جهت به نظر می‌رسد آمریکا راه صلح را در پیش خواهد گرفت.
نظر شما