به گزارش خبرنگار ایمنا، ۲۷ مهرماه سال ۱۳۶۲ در بحبوحه جنگ، سپاه و ارتش جمهوری اسلامی ایران تصمیم به انجام عملیات کلیدی مشترکی گرفتند. عملیات والفجر چهار با رمز "یا الله" و با هدف تصرف دره شیلر و پنجوین عراق، بستن راه تردد عناصر ضدانقلاب، خارج کردن شهر مریوان از دید و تیر رس دشمن در این تاریخ آغاز شد. والفجر چهار عملیات مهمی بود که در سال‌های ابتدایی جنگ صورت پذیرفت و تا ۳۰ آبان همان سال ادامه داشت.
استعداد نیروهای ایرانی در این عملیات ۴۸ گردان پیاده، چهار گردان زرهی، چهار گردان مکانیزه و سه گردان توپخانه از سپاه و ۱۷ گردان پیاده و هشت گردان توپخانه ارتش بود. این نیروها در مقابل ۱۰۸ گردان پیاده، هفت گردان زرهی، یک گردان مکانیزه، ۲۵ گردان کماندو، هشت گردان گارد ریاست جمهوری و هفت گردان توپخانه عراقی ایستادند و مبارزه کردند. گستردگی این عملیات به اندازه‌ای بود که نیروهای زبده گارد ریاست جمهوری عراق نیز به صحنه نبرد وارد شدند و عراق هرآنچه که داشت را رو کرد.
پس از فتح خرمشهر ایران به استراتژی تعقیب متجاوز رو آورد و با هدف مورد تهدید قرار دادن بصره این عملیات‌ها در دستور کار قرار گرفت. همچنین نبود موفقیت در عملیات‌های جنوبی و جبهه‌های جنگ جنوب، باعث شده بود تا توجه‌ها به سمت شمال عراق و استان‌هایی مانند سلیمانیه و اردبیل جلب شود. طراحان نظامی، کرکوک را به عنوان مهم‌ترین هدف در جبهه‌های شمالی دانستند، اما پیش از آن باید استان‌های اردبیل و سلیمانیه پشت سر گذاشته می‌شد.
با این اوصاف عملیات والفجر چهار با تصرف منطقه شیلر می توانست فاصله را بین نیروهای خودی در دو محور بانه و مریوان کم کند. همچنین این عملیات با تصرف قله‌های مهمی چون ۱۰۰۹ آتش را از روی مناطق کردنشین ایران کاهش می‌داد و زمینه‌ساز تحرکات نظامی در آن منطقه می‌شد. در نهایت این عملیات زمینه ساز نبردهای بعدی با هدف کرکوک بود.
دشت شیلر با فرورفتگی خاص خود واقع در مرز ایران و عراق و در حد فاصل دو شهر مریوان و بانه قرار دارد. ازجمله مهم‌ترین ارتفاعات این منطقه، سورن، سورکوه و کانی مانگا است که دهانه دشت شیلر را تشکیل می‌دهد. این عملیات با اتصال کوه‌های سورن به سورکوه باعث بسته شدن راه تردد عناصر و گروهک‌های ضد انقلاب، تصرف شهر پنجوین عراق، تصرف پادگاه گرمک، تسلط بر ۱۳ شهر و روستا عراقی و خارج کردن شهر مریوان از تیررس دشمن می‌شد.
شهر پنجوین یا زله در دشت شیلر قرار دارد که برای دو طرف جنگ موقعیت استراتژیک بسیار مهمی قلمداد می‌شد. این شهر مدت‌ها پیش از آغاز عملیات از مردم بومی تخلیه و به قرارگاهی برای نیروهای عراقی تبدیل شده بود. این نیروها حتی تمام علائم و تابلوهای شهر را تخریب و این محل را به حالتی مخروبه درآورده بودند تا سرعت عملیات شناسایی کمتر شود.
در نهایت ساعت ۲۲:۳۰ روز ۲۷ مهرماه ۱۳۶۲ عملیات والفجر چهار از دو محور بانه و مریوان به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) آغاز شد. عملیات برق آسا بود و در همان ساعات اولیه مناطق زیادی مانند ارتفاعات لری، گرمک، کنگرک، براله، مارو، خلوزه ۱ و ۲، کلو، شهدا، تخم مرغی، سه درختی و هرگنه به تصرف درآمد. در این زمان نیروهای دشمن برای تشکیل خط پدافندی قوی از برخی نقاط کم‌اهمیت عقب نشینی کردند.
گستردگی این عملیات نیروهای عراقی را غافلگیر کرده بود، در ادامه عملیات یکی از لشگرهای ایرانی خود را به رودخانه قزلچه رساند و لشگر دیگر یال شرقی سنگ معدن را به تصاحب خود درآورد. پاتک‌های سنگین دشمن نیز نتیجه بخش نبود و موفقیتی حاصل طرف عراقی نکرد، همین مسئله باعث شد تا دشمن در تاریخ چهارم آبان‌ماه با گاز خردل به استقبال نیروهای ایران برود.
سپس نیروهای عراقی پشت تنگه نالپاریز عقب نشستند و سپاه و ارتش ایران با تصرف ارتفاعات باقی مانده در یک کیلومتری شهر مستقر شدند. در تاریخ ۱۲ آبان ۱۳۶۲ عملیات برای تصرف ارتفاعات مهم کانی مانگا آغاز شد و رزمندگان توانستند قلل ۱۷۹۴، ۱۷۷۴، ۱۶۶۲، ۱۸۷۷ و ۱۹۰۰ را تسخیر کنند. پس از آن، دشمن با پاتک‌های خود موفق شد قله ۱۹۰۰ را بازپس گیرد.
در ادامه، جنگ بر سر قلل مهم ادامه داشت، اما آتش سنگین دشمن اجازه نمی‌داد نیروهای ایران پس از فتح قله در آن مستقر شوند. همچنین پاتک‌های دشمن برخی دیگر از قلل را باز پس گرفت و جنگ همچنان ادامه داشت. حدود ۱۶ روز بعد با حمله‌ای بزرگ بار دیگر قله‌هایی از جمله ۱۹۰۰ به دست ایران افتاد، اما عدم سقوط تنگه روکان باعث شد تا امکان تدارکات و پشتیبانی از نیروها فراهم نباشد و دستور تخلیه نقاط تصرف شده صادر شود و عملیات والفجر چهار که بخش بزرگی از ارتفاعات کانی مانگا را آزاد کرده بود، به پایان برسد.
به تصرف درآمدن منطقه وسیع دره شیلر - واقع در خاک عراق - و تحت کنترل قرارگرفتن شهر پنجوین و چندین روستا؛ سرنگون شدن سه فروند هواپیما و سه فروند هلی‌کوپتر؛ انهدام ۳۵ دستگاه تانک و نفربر و ۱۰۰ دستگاه خودرو سبک و سنگین، ۳۲ قبضه توپ، ۲۶ قبضه تفنگ ۱۰۶ میلی‌متری، ۲۰ قبضه توپ ضد هوایی، ۲۵ قبضه خمپاره‌انداز؛ به غنیمت درآمدن هشت دستگاه تانک و نفربر، ۳۱۵ دستگاه خودرو سبک و سنگین، ۳۷ قبضه تفنگ ۱۰۶، ۶۰ قبضه توپ ضد هوایی و ۶۰ قبضه خمپاره‌انداز؛ کشته و زخمی شدن حدود ۱۸ هزار تن و به اسارت درآمدن ۷۸۵ تن از نیروهای دشمن؛ از جمله نتایج این عملیات بود.
نظر شما