به گزارش خبرنگار ایمنا، تحقق شهر زیست پذیر در گرو رعایت شاخصه‌های مشخص و استاندارد در ابعاد کالبدی، فرهنگی و اجتماعی است، یک شهر یا کلانشهر زمانی می‌تواند در مسیر توسعه پایدار گام بردارد که ابعاد و جنبه‌های مختلف حیات شهری همسو با یکدیگر رشد کند.
یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های شهر زیست پذیر توجه به حقوق شهروندی و نیازمندی‌های ساکنان شهر است، مسلما افراد ساکن در شهر در عین حالی که نیازمندی‌های مشترکی دارند در همان حال نیز به دلیل شرایط متفاوت نیازمندی‌های متفاوتی دارند.
عرصه‌های عمومی و خصوصی شهر، فضاهای کالبدی و برنامه‌های اجتماعی و فرهنگی باید متناسب با نیازهای همه شهروندان باشد و در صورتی که هر کدام از اقشار جامعه شهری در برنامه‌ها و طرح‌های شهری لحاظ نشوند، توسعه پایدار کامل محقق نمی‌شود و نمی‌توان چشم انداز روشنی برای آینده شهر متصور بود.
معلولان از جمله اقشار جامعه شهری هستند که برای فعالیت موثر و حضور در عرصه‌های اجتماعی نیازمند فضاهایی مناسب هستند، امروزه شهرهای توسعه یافته جهان توجه زیادی به مناسب سازی فضاهای خصوصی و عمومی شهر کرده‌اند و معلولان جسمی و حرکتی در این شهرها همانند سایر اقشار جامعه و بدون کمک سایر افراد می‌توانند در فضاهای شهری حضوری فعال داشته باشند.
هوشمندسازی زیرساخت‌های شهری از اساسی‌ترین نیازهای جوامع شهری به حساب می‌آید که لازم است متناسب با نیاز اقشار مختلف جامعه باشد و آن‌هارا برطرف کند. بسیاری از شهرهای دنیا با این هدف اقدام به هوشمندسازی زیرساخت‌های شهری خود کرده‌اند.
شهرهای اتحادیه اروپا در زمره بهترین شهرهای دنیا برای زندگی توانخواهان است زیرا علاوه بر فرهنگ سازی موفقی که در این زمینه شده، این شهرها امکانات مناسبی برای حضور معلولان در اجتماع فراهم کرده‌اند. برای مثال می‌توان از ایجاد مسیر مخصوص عبور و مرور افراد معلول در همه ساختمان‌های عمومی، مکان‌های تفریحی و سیاحتی، اتاق‌هایی مخصوص آنها در هتل‌ها، تجهیز تمامی وسایل نقیله عمومی به سیستم حمل‌ونقل مخصوص این افراد و ایجاد فضاهایی متناسب برای حضورشان در جامعه اشاره کرد.
به طور مثال شهر لیوبلیانا اسلوونی محیط‌های متناسب سازی شده را برای صندلی‌های چرخدار توانخواهان فراهم آورده است، پیاده‌روهای پهن، رمپ‌ها و جدول‌های کوتاه خیابان‌ها در این شهر، امکان بازدید ویلچرنشینان از موزه‌ها، پارک تیوولی، پل سه گانه، مناطق کوهستانی و بازارهای غذایی روز جمعه را فراهم می‌کند، در این شهر حتی امکان استفاده از تراموا در فراز پیست اسکی برای افراد معلول وجود دارد.
در شهر سیدنی استرالیا نیز، خیابان‌های مرکز شهر به خوبی و با شیب ملایم ساخته شده‌اند و ورودی رستوران‌ها و فروشگاه‌ها نیز مسطح است، همچنین سیستم حمل و نقل عمومی این شهر برای معلولان کاملا مناسب سازی شده و حمام و توالت‌های عمومی ویژه کاربران صندلی چرخدار در همه نقاط این شهر وجود دارد.
جایگاه معلولان در شهرهای کشور
ایران درصد قابل توجهی جمعیت معلول دارد و بنا بر قانونگذاری شهری در زمینۀ مناسب‌سازی محیط برای توانخواهان باید معابر عمومی، پیاده‌روها، سیستم حمل و نقل، اماکن و ساختمان‌های عمومی و فضاهای شهری با وضع آنها متناسب سازی شود در حالی که معلولان جسمی و حرکتی در بسیاری از شهرهای ایران حتی در کلانشهرها برای عبور و مرور روزانه خود نیز با مشکل مواجه هستند.
استانداردهای مناسب سازی فضاها، معابر و ساختمان‌های شهری در قالب مباحث ۲۲ گانه کتاب‌های مقررات ملی ساختمان توسط وزارت راه و شهرسازی به معاونت‌های شهرسازی و معماری شهرداری‌های شهرهای کشور ارسال شده است، اما عملیاتی کردن آنها با موانعی روبه رو است که اجرای دستور العمل‌ها را حتی برای ساختمان‌ها، ادارات و عرصه‌هایی که به تازگی در حال ساخت هستند نیز دشوار می‌کند، اما در هر حال سعی شده تا حد امکان مناسب سازی به خصوص در بناها و عرصه‌های جدید الاحداث انجام شود.
در ادامه به برخی اقدامات مدیران شهری در کلانشهرهای کشور در راستای مناسب سازی معابر و پیشنهادات آنان برای بهبود وضعیت کالبدی و فرهنگی متناسب با وضع توانخواهان در شهرها پرداخته‌ایم:
رفع مشکلات نابینایان شهر
سیداحمد حسینی نیا، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان گفت: در سال‌های اخیر، تلاش‌های بسیاری در شهرداری اصفهان برای مناسب سازی ساختمان‌ها و فضاهای شهری به منظور استفاده نابینایان انجام شده است.
وی افزود: به ویژه می‌توان به اقداماتی از جمله سیاستگذاری، تشکیل ستاد مناسب سازی فضاهای شهری با هدف اجرایی کردن قوانین از طریق نیازسنجی، اولویت بندی، نظارت و کنترل اجرای پروژه‌های مناسب سازی؛ تخصیص بودجه با سرفصل اختصاصی «مناسب سازی معابر، پارکها و ساختمان های شهرداری جهت تردد معلولین و جانبازان»؛ تشکیل تیم‌های رصد شهری و انجام بازدید و کنترل و نظارت عالیه در پروژه‌های اجرایی شهرداری اشاره کرد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان خاطرنشان کرد: پاسخگویی به اعلام نیازها و مکاتبات نابینایان در زمینه مناسب‌سازی فضاهای شهری؛ برگزاری جلسات مشترک و متعدد با انجمن‌های فعال نابینایان در شهر و تعامل سازنده با آنها برای شناسایی نیازها؛ تدوین طرح جامع پیاده‌روسازی با محوریت مناسب‌سازی و رعایت ضوابط مناسب سازی در تمامی خیابان‌ها و پیاده روهای جدید الاحداث از جمله دیگر اقدامات انجام شده است.
وی با اشاره به طراحی و اجرای تجهیزات شهری مناسب مانند طراحی نمونه سازی، اجرای کف فرش راهنما و هشدار ویژه برای مسیریابی و ایمنی تردد نابینایان و کم بینایان، تاکید کرد: با این وجود در حال حاضر نابینایان با مسائل بسیار ایمنی و دسترسی به فضاها، خدمات و تسهیلات مواجه هستند که رفع آنها عزم بیش از پیش مسئولان را می‌طلبد.
ایجاد خط عابر نابینایان در تمامی معابر کلانشهر همدان
عباس صوفی، شهردار همدان در این باره اظهار کرد: بسیاری از معابر شهر همدان قبلا استانداردهای لازم را نداشت، اما در حال حاضر تمامی استانداردهای لازم مثل خط عبور عابر و حذف پله‌ها در بیشتر معابر شهر که در حال بازسازی و تعویض مصالح هستند، رعایت می‌شود.
وی افزود: استانداردهای مربوط به مناسب سازی در برخی از حوزه‌های عمرانی از جمله ساخت پارکها، فضاهای عمومی و ساختمان‌های اداری یا تجاری که حوزه معاونت شهرسازی ارائه دهنده تسهیلات آنها است، در دستور کار قرار دارد و جزئی از الزامات است.
وی ادامه داد: شهرداری سعی دارد مناسب سازی ساختمان‌های عمومی شهر اعم از اداری و تجاری، معابر و سیستم‌های حمل و نقل شهری را در دستور کار خود قرار دهد.
شهردار همدان خاطرنشان کرد: خط عابر نابینایان در تمامی معابری که در کلانشهر همدان در حال بازسازی و نوسازی است، در دستور کار قرار گرفته است، حذف پله‌ها و ایجاد رمپ برای ویلچرنشینان و نابینایان نیز حائز اهمیت است و در دستورکار قرار دارد.
تلاش شهرداری اهواز برای ارائه پیوست رعایت حقوق معلولان و جانبازان
مهراب فلسفی زاده، معاون شهرسازی و معماری شهردار اهواز با اشاره به فرارسیدن روز جهانی نابینایان، اظهار کرد: مدیریت شهری اهواز تلاش می‌کند بستر مناسب برای استفاده همه شهروندان به‌ویژه توانخواهان از امکانات شهری را فراهم کند.
وی با بیان اینکه شهرداری در دو قسمت اجرای طرح‌های عمرانی و نظارت بر ساخت و سازها تلاش می‌کند رسالت خود را برای خدمات‌رسانی به معلولان و نابینایان ادا کند، خاطر نشان کرد: شهرداری اهواز اقداماتی را در حوزه پیاده‌راه‌سازی، اصلاح معابر و خیابان‌ها انجام می‌دهد و تلاش کرده است تا پیوست رعایت حقوق معلولان و جانبازان در همه پروژه‌ها ارائه شود.
وی با بیان اینکه شهرداری اهواز حامی حقوق معلولان است، ادامه داد: اقداماتی در راستای همسطح‌سازی و هم‌سانسازی پیاده‌روها، رمپ معلولان و تایل خط زرد رنگ و مسیر نابینایانی که عصا دارند، انجام می‌شود.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اهواز با بیان اینکه یکی از اقدامات شهرداری برای حمایت از حقوق معلولان الگودادن به سازندگان بنا است، اظهار کرد: ادارات و مراکز دولتی و خدماتی باید در ساخت وسازهایی که انجام می‌دهند شرایطی را فراهم کنند تا ارباب رجوع معلول و توانخواه آنان نیز بتواند از خدمات ارائه شده استفاده کند.
ایجاد حس مسئولیت نسبت به معلولان
ناصر رضایی، مدیر کل معاون شهرسازی شهرداری شیراز در این باره اظهار کرد: دستورالعمل های مناسب سازی براساس کتاب های مقررات ملی ساختمان استانداردهایی را مشخص کرده است.
وی با اشاره به ضرورت مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولان، افزود: شهرداری شیراز اقداماتی را در راستای مناسب سازی پیاده راه ها و معابر و تعیین مکان هایی برای استفاده نابینایان انجام داده است.
مدیرکل معاون شهرسازی شهرداری شیراز تصریح کرد: نابینایان در این مسیرهای مشخص با استفاده از راهنماهای قابل تشخیص جهت هدایت معلولان در کف معابر ، مسیریابی را انجام داده و جهت حرکت خود را مشخص می کنند.
وی تاکید کرد: رعایت رمپ معلولان برای خروج آنان از ساختمان یا پارکینگ و استفاده از پله و صندلی متحرک در نظر داشتن بالابر برای معلولان در ادارات و ساختمان هایی که بر معابر اصلی قرار گرفته اند در نظر گرفته شده است.
رضایی با اشاره به فعالیت تعدادی از سازمان های مردم نهاد در کلانشهر شیراز، گفت: این سازمان های مردم نهاد مکان هایی که نیاز به مناسب سازی دارند را به اطلاع حوزه مدیریت و کنترل و نظارت شهرسازی رسانده و این حوزه به تخلفات مالکان یا نبود مکان های مناسب سازی شده برای معلولان به خصوص در ادارات رسیدگی می کند.
وی ادامه داد: تعداد ارباب رجوع ساختمان های اداری زیاد است و مناسب سازی فضای آنها برای استفاده آسان معلولان ضرورت دارد.
مدیر کل معاون شهرسازی شهرداری شیراز عنوان کرد: به عنوان مثال ورودی برخی از ساختمان های اداری به نحوی است که ایجاد رمپ مخصوص معلولان ممکن نیست زیرا شیب رمپ باید کم باشد و چنانچه طول رمپ را زیاد در نظر بگیرند وارد حریم پلاک همجوار ساختمان اداری می شود و معمولا انجام آن با اهمال مواجه می شود.
رضایی اظهار کرد: بخش خصوصی نیز سعی دارد به دلیل هزینه اضافی از مناسب سازی فضاها سر باز بزند، معمولا آنان افرادی سالم هستند و درکی از شرایط زندگی یک معلول ندارند.
وی تاکید کرد: ایجاد حس مسئولیت و وظیفه در شهروندان و فرهنگ سازی نسبت به همه اقشار جامعه از جمله معلولان، سالمندان، نیازمندان چه از نظر ساخت و ساز و چه از نظر رفتاری بسیار حائز اهمیت است.
تشکیل انجمن نابینایان در کرمانشاه
مهدی عبدالمالکی، رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری کرمانشاه می‌گوید: به همت تعدادی از فعالان عرصه فرهنگی در کرمانشاه انجمن نابینایان این کلانشهر پس از سال‌ها تشکیل شد، تشکیل این انجمن نوید انجام اقدامات بهتر و موثرتر برای جامعه نابینایان کرمانشاه است.
وی با بیان اینکه در سال جاری اقدامات عمرانی خوبی برای بسترسازی در جهت تردد راحت تر معلولان به ویژه نابینایان کرمانشاه توسط شهرداری انجام شده است، افزود: طرح مناسب سازی پیاده‌روها برای نابینایان برای اولین بار در سطح شهر و با ساماندهی پیاده‌روی خیابان‌ها جهت تسهیل تردد عابران پیاده نابینا اجرا شده است.
وی خاطرنشان کرد: مناسب سازی این پیاده‌روها با سنگ فرش‌هایی انجام شده که با رنگ و شکل از هم تفکیک شده اند، سنگفرش‌هایی که به رنگ قرمز و طوسی و به صورت مربع‌های کوچک و هم اندازه هستند مخصوص تردد افراد عادی است، اما سنگفرش‌های زرد رنگ مخصوص تردد افراد نابینا است.
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری کرمانشاه تصریح کرد: سطح این سنگفرش‌ها به شکل نوارهای باریک و موازی مشخص شده و به افراد نابینا کمک می‌کند از مسیر مستقیمی عبور کنند تا از مسیر منحرف نشوند.
نظر شما