به گزارش خبرنگار ایمنا، دل‌بستگی و علاقه عموم مردم را به زندگی شخصی شهریار می‌توان از پیگیری سریالی که چند سال پیش از تلویزیون پخش شد دانست؛ در آن سریال که منتقدان و مخالفان زیادی هم داشت، جزئیات زندگی شهریار آن‌چنان برای عموم جذابیت پیدا کرد که بحث و اظهارنظر و پرسش‌های بینندگان آن مجموعه تا چندی بعد نقل محافل بود. باوجود اعتراض‌هایی که حتی از طرف خانواده شهریار مبنی بر عدم تطابق محتوایی آن مجموعه با زندگی شاعر مطرح شد، صفا، سادگی و روحیه صمیمی شهریار که به‌طور جسته‌گریخته در سریال نمودار می‌شد با اعجاب و تحسین مردم مواجه بود؛ عموم مردم که بیشترشان به‌جز ابیاتی پراکنده از شهریار نخوانده بودند و حتی چندان آگاهی و تخصصی هم در فنون شاعری و سبک و سیاق سخنوری شهریار نداشتند، با غم‌ها، شادی‌ها، عشق‌ها، ناکامی‌ها، سختی‌ها و خوشی‌های شاعر همراه و همدل می‌شدند، از دیوان او سراغ می‌گرفتند و با تهیه مجموعه‌های شعری شهریار وقت خود را خوش می‌کردند و همه‌کس در همه‌جا پیگیر زندگی و شعر شهریار بودند و این یعنی «اقبال عمومی» به شعر یک شاعر.
به بهانه روز شعر و ادب فارسی و بزرگداشت شهریار خبرنگار ایمنا با مهرداد چترائی مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد گفت و گو کرده تا ابعاد شخصیتی شهریار را بیشتر مورد واکاوی قرار دهد که در ادامه آن را می خوانید:
جایگاه علمی و ادبی شهریار در بین شاعران هم نسل و معاصر خود چگونه بوده است؟
فراز و نشیب زندگی و تحول و تطور شعر شهریار نیازمند شرح و تفصیل بسیار است؛ جایگاه شهریار در میان دوستداران شعر و ادب معاصر و نوع و میزان علاقه‌مندی ایرانیان به شخصیت خاص شهریار و حتی دیدگاه‌های موافقان و مخالفان او تقریباً قابل‌مقایسه با هیچ شاعر دیگری نیست. دوره‌هایی که شهریار در طول زندگی هشتاد ساله خویش با آن مواجه بوده است هم به لحاظ اجتماعی و هم از منظر ادبی و فرهنگی بسیار متنوع و گوناگون است و گره خوردگی شعر شهریار با آن دوره‌های پرفراز و نشیب مقام وی را در بین دیگر شاعران اخیر ویژه و منحصربه‌فرد ساخته است.
شهریار به چه سبکی به سرودن شعرهایش می‌پرداخت؟
در یکی از چاپ‌های کهن دیوان شهریار مقدمه‌ای کوتاه به قلم شاعر آمده است که درباره «تازگی شعر» سخن می‌گوید و نتیجه می‌گیرد که شرط اساسی شعر تازه این است که موضوع آن و روحیه حاکم بر آن تازگی داشته باشد و بعدازاین است که سخن از سبک شعر و نوع و شکل و الفاظ و... مطرح می‌شود. شهریار خود را شاعر سبک ساده می‌داند و تعریف او هم از سادگی سبک این است: نزدیک کردن و منطبق کردن شعر به حرف زدن عادی مردم البته با شرط پرهیز از غلط‌های عامیانه. این تعریف دقیقاً معرف شعر شهریار است.
از نکات مهم سبک شعر شهریار این است که شعرش بازتاب‌دهنده عواطف و احساسات اوست و از دلایل اقبال عموم به شعر شهریار این است که تقریباً ماجرای زندگی او و مخصوصاً سرگذشت وی در عشقی ناکام را همه می‌دانند و وقتی شعرش را می‌خوانند همان سوزوگداز و همان عاطفه جوشان و همان فوران احساس را از شعر او هم درک می‌کنند و هرکسی به فراخور حال و وضع و سرگذشت خود، «من» نهفته در شعر را با عواطف و احساسات خویش می‌فهمد و بر خویش منطبق می‌کند؛ بسیارند کسانی که با خواندن بیت یا ابیاتی از غزل «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا» دنیایی از عاطفه و خیال را به ظهور می‌رسانند.
درباره دیدگاه های ملی گرایانه شهریار که در اشعارش نمایان است، برایمان توضیح دهید.
شهریار در خانواده‌ای آذری‌زبان متولد شد، علاوه بر احساس جاری و عشق و علاقه بسیار در اشعارش، شعر فارسی را اعتلا و روشنی بخشید، توجه او به مظاهر و نمودهای ملی و مذهبی از دیگر عوامل فراگیر شدن شعر او برای مردم است؛ زبان ساده ولی بسیار گیرایی که در شعر «علی ای همای رحمت ...» است، خوانندگان و شنوندگان زیادی را بر سر حال و وجد آورده و اشک شوق آن‌ها را جاری کرده و نمونه این اشعار در دیوان شهریار فراوان است. همچنین مفهوم وطن‌پرستی و ایران‌دوستی در جای‌جای شعر شهریار موج می‌زند و مثل بیت: "گَرَم خون ریخت دشمن، شهریارا/ به خون دانی چه بندد نقش، ایران" که نشان‌دهنده عشق و علاقه شهریار به ایران است، در دیوانش بسیار است.
مجموعه مفاهیم و موضوعات و تنوع احساسات پاک، ساده و بی‌آلایش در دیوان شهریار آن‌قدر چشمگیر و درخشان است که بتوان لغزش‌های گاه‌گاهی را که در زبان و بیان وی روی می‌دهد فراموش کرد؛ شعر شهریار شعر دل و حال است و چندان خبری از توجه به صناعات و لفاظی‌ها در شعرش وجود ندارد و به‌واسطه همین احساس و عاطفه غنی و سرشار است که دکتر شفیعی کدکنی وی را نماینده کامل عیار رمانتیسم ایرانی دانسته است.
چرا سالروز مرگ شهریار را به‌عنوان روز شعر و ادب فارسی تعیین کرده‌اند؟
این بحث هرسال با فرارسیدن بیست و هفتم شهریور داغ می‌شود و بسیاری می‌گویند مگر به‌جز شهریار نام‌آور و بزرگ دیگری در زبان فارسی نیست که روز شعر و ادب را به نام وی کرده‌اند؟ این سخن شاید از بسیاری از جنبه‌ها درست و علمی باشد ولی معتقدم در روزگار ما نام‌گذاری روز شعر و ادب فارسی به مناسبت سال روز مرگ شهریار محاسن و منافع زیادی دارد؛ ارتباط نام شهریار با این روز موجب تقویت ملی‌گرایی و وطن‌پرستی است و باعث استحکام زبان فارسی و جلوگیری کننده از بعضی سخنان و اندیشه‌های سست تفرقه‌افکنانه خواهد شد.
با توجه با اینکه شهریار در خانواده‌ای آذری‌زبان متولد شد اما شعر فارسی را با عشق و علاقه بسیار اعتلا و روشنی بخشید، احساسات وطن‌پرستانه و میهن دوستانه را بدون هیچ شائبه‌ای در شعرش متجلی ساخت و از این نظر شاید بتوان گفت انتخاب روز شعر و ادب فارسی به نام شهریار انتخاب بجایی است؛ شعر شهریار در علاقه‌مندی بسیاری از ایرانیان به زبان و شعر فارسی و همه نمودهای ایرانی بسیار مؤثر بوده است.
گفت و گو از: سمانه ابوشهاب_خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما