به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان نجف‌آباد، سخن از جوانی است که شش ماه در چابهار و خوزستان آذربایجان و بندرترکمن تحقیق کرد تا اصول پرورش گاومیش را بیاموزد. او که حالا به نخستین پرورش‌دهنده گاومیش در استان اصفهان تبدیل شده بیشتر از دوازده سال است که با انتقال دوازده رأس گاومیش از خوزستان، نجف‌آباد را به قطب پرورش این حیوان تبدیل کرده است. برای آشنایی بیشتر با "ابراهیم ریاضی" و مشکلات و مزیت‌های پرورش گاومیش در استان اصفهان با او گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
چه تصوری از حرفه پرورش گاومیش داشتید؟
از کودکی با پرورش انواع دام مثل گوسفند، گاو و حتی مرغ آشنا بودم و خودم هم مدتی در این حرفه مشغول شدم، ولی هیچ وقت نتوانستم با خودم کنار بیایم. با حجمی از دارو، نهاده‌های وارداتی و مکمل‌هایی که به گاوهای شیری می‌دادیم، هیچ‌وقت دوست نداشتم از شیر تولیدی‌مان بخورم. از خدا خواستم رزقم را از گاو بگیرد.
پرورش گاومیش چه مزیتی نسبت به پرورش سایر گاوها دارد؟
بر خلاف گاو که بسیاری از نیازهایش از خوراک گرفته تا دارو وابسته به واردات است، همه چیز گاومیش را خودمان داریم. بسیار مقاوم به انواع بیماری‌هاست و مصرف دارو و هورمون در رشد آن نزدیک به صفر است و به دلیل قدرت بالای دستگاه گوارش از پسماندهای مختلف کشاورزی که با قیمت مناسب و به وفور در کشور وجود دارد، استفاده می‌کند.
استفاده از پودر گوشت و ماهی برای تغذیه گاو در کشورهای پیشرفته ممنوع است. در سال‌های اخیر کشورهای توسعه یافته با داشتن تکنولوژی‌های بالاتر، انواع پودرهای گوشت و ماهی را با کیفیت بسیار زیادتری نسبت به ایران تولید می‌کردند، پودرهایی که ما استفاده می‌کنیم به دلیل کامل نبودن فرآیند تبدیل، مضرات بیشتری دارند.
در این روزها به دلیل بالا رفتن قیمت نهاده‌های دامی، استفاده از انواع پودرهای گوشت و ماهی در تغذیه گاو افزایش زیادی پیدا کرده است، ولی گاومیش می‌تواند به راحتی از پسماندهایی مانند برنج، جو، ارزن، ذرت دانه‌ای و باگاس نیشکر تغذیه کند.
گاومیش حیوان بومی مناطق گرمسیر است، چگونه مرکز پرورش آن را در این شهرستان ایجاد کردید؟
پرورش گاومیش در استانی مانند خوزستان که از گرما و رطوبت بالا در کنار رودخانه‌های دایمی و فصلی برخوردار است، کاری متداول به شمار می‌آید، ولی برای بومی‌سازی این شرایط در استان نسبتا خشک اصفهان، باید کارهای خاصی انجام شود. به عنوان مثال در این واحد استخری ویژه شنای گاومیش‌ها در نظر گرفته شده که روزانه حداقل یک نوبت وارد آن می‌شوند و در صورت فراهم نبودن شرایط لازم، حیوان را در محل تغذیه به صورت دستی یا با استفاده از دوش شست‌وشو می‌دهیم.
در کنار پرورش گامیش، کار دیگری هم انجام می‌دهید؟
از حدود شش ماه قبل برای نخستین‌بار در استان اصفهان، پرورش الاغ و تولید شیر و دیگر محصولات جانبی آن هم آغاز شده است. شیر الاغ مشتریان زیادی به ویژه برای مبتلایان به آلزایمر دارد و مدفوع نوع ماده آن نیز که به «عنبر نسارا» معروف است، در موضوع ضدعفونی کاربرد بسیار گسترده و موثری دارد.
مشکلات و مزیت‌های این حرفه چیست؟
مهم‌ترین مشکل این کار خواب سنگین سرمایه است. گاو معمولی در یک سالگی به بلوغ می‌رسد و ۹ ماه دوران آبستنی دارد، اما گاومیش حداقل دو سال باید منتظر بلوغش بمانیم و هر زایمان ۱۱ ماه طول می‌کشد. زمان خشکی گاومیش هم بین پنج تا شش ماه طول می‌کشد در حالی که از گاو حداکثر یک ماه در اواخر دوران حاملگی‌اش شیر نمی‌دوشند تا گوساله داخل رحم تغذیه بهتری داشته باشد.
البته گاومیش علاوه بر پایین بودن هزینه‌های نگهداری، مزیت دیگری هم دارد که پرورش صنعتی آن را در تعداد زیاد با صرفه کرده است. اگر گاو معمولی حداکثر پنج سال دارای تولید باصرفه اقتصادی است، گاومیش ماده اگر درست و اصولی تغذیه شود، بین ۲۰ تا ۲۵ سال عمر مفید اقتصادی دارد. گوشت گاومیش‌های نر هم که در حدود سه سالگی کشتار می‌شوند به دلیل کلسترول بسیار پایین و دارا بودن پروتئین‌های خاص، مشتری‌های زیادی دارد و به سرعت فروش می‌رود.
قیمت هر کیلو شیرگاومیش ده هزار تومان است و مشتریان زیادی دارد. چندین مغازه در شهر مشتری شیرگاومیش‌هایم هستند و ده‌ها نفر دیگر هم به صورت متفرقه از شهرستان و استان برای خرید شیر و فرآورده‌های آن مراجعه می‌کنند که به دلیل محدودیت‌های تولید، روزها و گاهی هفته‌ها باید در نوبت بمانند.
آیا خودتان هم محلی برای تبدیل شیر به فراورده‌های لبنی دارید؟
بخشی از شیر تولیدی را خودمان به فرآورده‌هایی مثل ماست، دوغ، کره، کشک و بستنی تبدیل می‌کنیم. برخی مشتریانم مثل بستنی فروش‌ها از نقاط دیگری مانند خوزستان شیر خریده بودند ولی معتقدند شیر تولیدی ما از کیفیت و طعم بسیار بهتری برخوردار است. شیر گاومیش به دلیل چربی بیشتر از نظر سرعت فاسد شدن بسیار حساس‌تر است و در کمترین زمان بایستی فرآوری شود.
آیا از محصولات جانبی گاومیش استفاده می‌شود؟
گاومیش به دلیل شرایط تغذیه‌ای خاص دارای پوست ضخیم‌تر و استخوان‌های محکم‌تر در مقایسه با گاو است و همین موضوع بازار متنوع و پررونقی برای محصولات جانبی آن ایجاد کرده است که در ایران به دلایل مختلف ناشناخته مانده و پوست، استخوان و شاخ‌های آن در بیشتر موارد بدون استفاده می‌ماند.
از چرم گاومیش در تولید زین اسب و کمربند استفاده می‌شود و استخوان‌ها و شاخ هم برای ساخت چاقو و صنایع دستی تزیینی کاربرد گسترده‌ای دارد که در حال حاضر تنها چند مجموعه محدود در شمال کشور، وارد عرصه فرآوری آن‌ها شده‌اند. نکته جالب دیگر، استفاده از جمجمه فوق‌العاده محکم گاومیش برای تاکسیدرمی است.
البته نبود صنایع جانبی فقط به گاومیش محدود نمی‌شود و در مورد دیگر دام‌ها هم اگر پوست و شاخ دور ریخته نشود در بهترین حالت به صورت ماده خام به کشورهایی مانند ترکیه صادر می‌شود تا بعد از فرآوری و تبدیل به محصولات متنوع با ارزش افزوده بسیار زیاد شود و دوباره به دست مصرف‌کنندگان ایرانی و دیگر کشورهای دنیا برسد.
تاکنون به چه موانعی برای فعالیت در این حرفه مواجه شده‌اید؟
نبود تسهیلات بانکی با نرخ سود مناسب از موانع کاری ماست. حالا بیش از هفتاد گاومیش را در فضایی محدود نگهداری می‌کنم و برای سه نفر هم شغل ایجاد کرده‌ام، ولی اگر زمین مناسب داشته باشیم، امکان چند برابر شدن این ظرفیت وجود دارد. چند سال پیش جهاد کشاورزی قطعه زمینی با موقعیت و مساحت مناسب در اختیارم گذاشت، ولی چهار سال منتظر انشعاب آب بودم و چون به جایی نرسید، زمین را برگرداندم.
مشکل دیگر من صادر نشدن پروانه صنعتی برای این واحد است. در پروانه‌های سنتی مانند اینجا تعداد حیوان نگهداری شده و افراد شاغل محدود است و انجام آزمایش‌های خاص برای فرآورده‌ها که در واحدهای صنعتی توسط شبکه دامپزشکی انجام می‌شود به عهده مالک است که این موضوع هزینه‌های تولید را بسیار افزایش می‌دهد در حالی که بیشتر مصرف‌کنندگان شیر و فرآورده‌های گاومیش، اقشار خاصی مانند کودکان، مادران باردار یا شیرده، بیماران و سالخوردگان هستند و به همین خاطر سلامت محصولات از حساسیت بیشتری برخوردار است. جهاد کشاورزی برای صنعتی کردن پروانه واحد، شرایط خاصی مثل رعایت فاصله مجاز با دیگر واحدهای مشابه را لحاظ کرده که در مورد این مجموعه، امکان تحقق آن‌ها وجود ندارد.
نظر شما