به گزارش خبرنگار ایمنا، در دوره صفوی و قاجار خانه‌های گوناگونی در اصفهان ساخته شد که هنوز رد برخی از آنان در دل محله‌ها و کوچه‌های اصفهان باقی مانده است. بیشتر این خانه‌های زیبا با تزئینات و معماری جذاب محل سکونت شخصیت‌ها و چهره‌های شاخص آن دوران هستند. یکی از خانه‌هایی که از اصفهان قدیم باقی مانده "خانه شیخ الاسلام" است که در چهارراه تختی قرار دارد.
علامه محقق سبزواری پس از فوت پدرش در زمان شاه عباس دوم به اصفهان سفر کرد و مشغول به تحصیل شد. او در تحصیل به سرعت پیشرفت کرد و به عنوان یکی از علمای سرآمد زمان خود شناخته شد. آوازه علامه به اندازه پیچید که شاه عباس از او خواست تا امامت جمعه مسجد جامع عباسی و منصب شیخ الاسلامی را بپذیرد. "خانه شیخ السلام" نیز محل سکونت محقق سبزواری تبدیل شد و به همین نام نیز باقی ماند.
در چهارراه تختی و موازی با خیابان عبدالرزاق، کوچه به نام شیخ الاسلام وجود دارد که در میانه آن سردرخانه به همین نام می‌درخشد. خانه شیخ الاسلام با هزار و ۶۰۰ متر مساحت به شیوه معماری صفوی و با دو ایوان ساخته شده است. اتاق شاه‌نشین در جایی که بهترین دید به حیاط را دارد قرار گرفته و با پنج دری و ارسی که در جلو آن است، زیبایی معماری ایرانی را به رخ می‌کشد و حس یک خانه اصیل را منتقل می‌کند.
ایوان بزرگ بنا در ضلع جنوبی قرار گرفته، این ایوان که در دوره قاجار ساخته شده با گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های چشم‌نواز قجری تزئین شده است. در دوطرف ایوان اتاق‌های زیادی وجود دارد که با تزئینات ساده‌ای آراسته شدند و بیشتر جنبه کاربردی داشته‌اند. همچنین اتاق بزرگی در پشت ایوان وجود دارد که به عنوان اتاق مهمان تعبیه شده بود.
"خانه شیخ الاسلام" به گونه‌ای طراحی شده بوده که فضای لازم را برای اسکان و رسیدگی به کارهای مردم به عنوان مدعی العموم در اختیار شیخ محقق قرار دهد. در دوره قاجار این محل به عنوان دیوان خانه یا عدالت خانه استفاده می‌شد و در اختیار مدعی‌العموم قرار داشت. پس از آن نیز این محل همواره به عنوان محلی برای عزاداری و برپایی روضه و تعزیه در ایام محرم مشهور بوده است.
این خانه تا حدود سال ۱۳۳۰ مسکونی بوده و وارثان "میرزا عباس شیخ الاسلام" در آن سکونت داشتند. این اثر در دوره پهلوی دوم و برای جلوگیری از تخریب در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار گرفت ضمن اینکه در سال ۱۳۵۳ نیز به ثبت ملی رسید. "ژان شاردن" در سفرنامه معروف خود از این خانه و محله شیخ السلام اسم برده، همچنین عکاس معروف آلمانی "ارنست هولتسر" در سفری که بین سال‌های ۱۲۵۲ تا ۱۲۷۶ در اصفهان داشته از این خانه عکس‌هایی گرفته است.
تلاش‌های بسیاری برای حفظ خانه شیخ السلام در دوره‌های مختلف شد، اما برخلاف این تلاش‌ها این خانه از گزند زمانه در امان نماند و زخم جنگ تحمیلی بر تن آن برخورد کرد. در سال ۱۳۶۵ و زیر بمباران سنگین عراقی‌ها خانه شیخ السلام‌های اصفهان دوام نیاورد و ضلع جنوب شرقی آن بر اثر برخورد موشکی فروریخت. این قسمت معروف به کاشی‌خانه بود و ناگهان فیروزه‌ای ترین بخش خانه به تلی از خاک تبدیل شد.
در همان سال‌های جنگ اقداماتی در جهت مرمت خانه توسط اساتید گوناگون صورت پذیرفت، اما هیچگاه ویرانه‌های آن به طور کامل ترمیم نشد. به عقیده کارشناسان میراث فرهنگی عدم مرمت بخش‌ها و تزئینات تخریب شده خانه نشان از بی اعتنایی نیست، بلکه نمایان‌گر بخشی از تاریخ ایران یعنی جنگ تحمیلی است که باید در روح بنا باقی بماند.
در روبرو شاه نشین و امتداد دالانی که ورود به خانه را میسر می‌سازد، اتاق‌هایی به هم پیوسته در این بخش از خانه وجود دارد. این اتاق‌ها امروز تبدیل به محل گرم و آرامی برای یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایران یعنی نساجی تبدیل شده است. خانه شیخ السلام چند سالی است که تبدیل به موزه نساجی شده تا به احیا این هنر ایرانی کمک کند. نساجی که در دست فراموشی بود اکنون خانه گرمی دارد که اساتید و بزرگان آن گردهم آیند و پشت ابزار کار بشینند.
در سال ۱۳۸۹ خانه صنایع دستی در محل خانه شیخ الاسلام افتتاح شد، خانه به موزه ای از هنرهای سنتی از جمله ترمه بافی ،زری بافی ،گلابتون سازی، چادرشب‌بافی، شعر بافی، مخمل بافی، رنگرزی، عبا بافی، ریسندگی و حلاجی تبدیل شد. همچنین کارگاه‌های زری بافی، گلابتون دوزی و ترمه بافی به صورت فعال توسط استاد کاران و هنر مندان نساجی به حفظ هنرهای مذکور و به نمایش گذاشتن آن‌ها می پردازند. در کنار این کارگاه‌ها ماکت تعدادی از هنرمندان برجسته رشته‌های نساجی سنتی در رشته‌های مختلف به نمایش درآمد.
خانه شیخ الاسلام همانند دیگر خانه های تاریخی مهم اصفهان مانند مشروطه، معتمدی و غیره بخشی از تاریخ را روایت می کند. جنس و روح این خانه با دیگر خانه ها متفاوت است، چرا که از ابتدا محل سکونت شیخ السلام اصفهان و امامت جمعه و مدعی العموم این شهر بوده. دیوارهای این خانه محافظ خاطرات و اتفاقات بسیاری در اصفهان هستند و رازهای زیادی در دل خود جای داده اند.
نظر شما