به گزارش خبرنگار ایمنا، شاید در میان تقویم روزهایی باشند که خیلی به آنها توجه نکنیم و به راحتی از کنار آنها بگذریم اما اگر تقویم رومیزی خود را باز کنید و نگاهی به نوشته هایش بیاندازید، می فهمید که امروز روزی برای ارج نهادن به آثار هنری است که بازگو کننده روح ملت ها و اقوام است.
صنایع دستی صنعیست که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان آن را ارج می نهند. پس از پایان جنگ جهانی دوم، تولیدات صنایع دستی و هنرهای سنتی کشورهای دارای قدمت، مورد توجه کشورهای پیشرفته و صنعتی قرار گرفت. نخستین همایش جهانی مربوط به صنایع دستی، در تاریخ ۱۰ ژوئن (۲۰ خرداد ماه) سال ۱۹۶۴ و با شرکت مسئولان دولت ها، اساتید دانشگاه ها و هنرمندان و صنعتگرانی از اقصا نقاط دنیا (بیش از ۴۰ کشور جهان) در شهر نیویورک برگزار شد.
در بیانیه ای که در پایان این همایش نگاشته شد، تاسیس شورایی به نام “شورای جهانی صنایع دستی” به عنوان یکی از نهادهای فعال وابسته به یونسکو به تصویب رسید. از آن زمان تا کنون، سالروز برگزاری این همایش را “روز جهانی صنایع دستی” می نامند. نام گذاری ۲۰ خرداد ماه به روز جهانی صنایع دستی، با هدف ارج نهادن و گرامیداشت آثار صنایع دستی و هنرمندانیست که خالصانه مال و جان خود را برای خلق این آثار ارزشمند صرف می کنند.
پس از تاسیس شورای جهانی صنایع دستی، این صنعت به بخشی از حیات اقتصادی و فرهنگی کشورها تبدیل شد. کشورمان ایران نیز که به عنوان کشوری غنی در این زمینه در سطح دنیا شناخته می شود، از سال ۱۳۴۷ هجری شمسی به عضویت این شورا در آمد و در مجمع آسیا و اقیانوسیه این شورا، فعالیت خود را آغاز کرد. امروزه؛ بیش از ۹۰ کشور دنیا عضو این شورا هستند و در راستی ترویج و تشویق هنرمندان، محافظت از صنایع دستی ملت ها و ایجاد همبستگی میان هنرمندان این حوزه فعالیت می کنند. دبیرخانه مرکزی این شورا، در شهر آمستردام هلند قرار دارد.
به بهانه این روز خبرنگار ایمنا با احمد عطاری استاد دانشگاه هنر اصفهان در خصوص از بین رفتن برخی از رشته های صنایع دستی گفت و گو کرده است که در ادامه می خوانید:
چند رشته صنایع دستی در اصفهان وجود دارد؟
بر اساس گفته معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی ۱۸۶ رشته صنایع دستی در اصفهان وجود دارد اما کافی است با کمی تامل در میدان حرکت کنید گمان نکنم بیشتر از ۱۵ رشته فعال در این میدان پیدا کنید که به صورت فعال کار می کنند البته یک تعداد آثار صنایع دستی روستایی هم وجود دارد که در میدان به فروش نمی رسد اما باز هم باید بگویم متاسفانه ۱۸۶ رشته به چندین رشته تقلیل یافته است.
بارز ترین صنایع دستی که از بین رفته و یا در حالی نابودی هستند را نام می برید؟
گیوه دوزه از بین رفته است و عبابافی در کارگاهی در محمود آباد محدود شده است زری بافی نیز تنها به عنوان یک میراث در حال نگهداری است نه یک صنایعی که فعال باشد.
علت از بین رفتن صنایع دستی چیست؟
بخشی از آن به دلیل شرایط تاریخی و بحث انقلاب صنعتی و غیره است که به صورت طبیعی با آن مواجه می شدیم همانطور که غرب هم با این مسئله مواجه بود اما یک بخش آن هم معلول شرایط اقتصادی است که وجود دارد.
چگونه انقلاب صنعتی بر روی صنایع دستی اثر گذاشته است؟
انقلاب صنعتی با خود ویژگی هایی از جمله تولید انبوه و سرعت در کار را آورد مثلا زری بافی برای بافت یک متر آن باید چندین ماه وقت گذاشت یا قالی دست باف را شش ماه تا یک سال باید منتظر ماند اما باید ابراز خوشحالی کنم که با هر سختی یکی از سنگر های صنایع دستی که باقی مانده قالی بافی است اما در کنار آن هزار مجوز به کاشان برای شرکت های فرش ماشینی داده شد و این به این معناست که سرعت و توید انبوه اهمیت ویژه ای دارد.
چقدر بحث توریسم و گردشگری می تواند به حوزه صنایع دستی کمک کند؟
تا وقتی که این گردشگری آن هم گردشگری جهانی نه گردشگری داخلی، نتواند به وفور ببیند که اصفهان شهری است که می تواند منابعش را از طریق هنر و صنایع دستی تامین کند رشد چندانی در صنایع دستی صورت نمی گیرد و باید بگویم به دلیل اینکه اصفهان یک شهر جهانی است می تواند به راحتی جایگاه خود را در میان گردشگران پیدا کند اما متاسفانه این شهر در میان صنعتی شدن و فرهنگی بودن مانده است و باید آن را یا به یک شهر صنعتی متلق و یا فرهنگی تبدیل کنیم.
آیا وجود تحریم های اخیر در تخریب صنایع دستی موثر بوده است؟
متاسفانه نبود برنامه ریزی بیشترین لطمه را به حوزه صنایع دستی وارد کرده است چرا که ما چهل سال است که تحریم هستیم و با اینکه در یک سال اخیر با مشکلاتی مواجه بودیم اما پیش از این هم نداشتن برنامه به صنایع دستی لطمه می زد طبیعتا پیرو تحریم اتفاقات ناخوشی می افتد و رشدی در صنایع دستی اتفاق نخواهد افتاد و وقتی از رشد صنایع دستی صحبت می کنم منظور این است که نیروی انسانی در این رشته ها فعالیت کنند و به آینده امید داشته باشند و میدان امام بیش از پیش عطر و بوی صنایع دستی را به خود بگیرد.
آیا می توان هنر هایی که از میان رفته اند را دوباره احیا کرد؟
هنر ها با توجه به بینشی که ما به آن ها داریم زنده و پویا می شوند و اولین تفکر با توجه به اسمی که بر روی این صنایع قرار گرفته است کاربردی بودن آن ها بود امروز برای خیلی از صنایع دستی کاربردی وجود ندارد و اگر اتفاقات قشنگی در حوزه صنایع دستی رخ می دهد مربوط به تزئینات است. کاربرد بسیاری از صنایع دستی با توجه به مدرن شدن وسایل از بین رفته است در صنایع دستی بسیاری بر این عقیده هستند که یک اثر حتما باید با ابزار و دست ساخته شود که من با روح این قضیه موافق هستم ولی متاسفانه ما ایده را از دست داده ایم و اینکه یک اثر صرفا با دست ساخته می شود برایمان اهمیت بیشتری دارد.
بسیاری از آثار صنایع دستی که از میان رفته اند قابل احیا نیست و بسیاری از ایده هایی که داده می شود خوب است اما مسئله اصلی را حل نمی کند چراکه ما به ایده های کاربردی نیاز داریم و متاسفانه هنرمند صنایع دستی وقتی می خواهد هنرش در سیستم اقتصاد بچرخد ایده نمی دهد از یک الگو کپی می کند.
صنایع دستی تا بوده با شرایط زمانه خود پیش رفته است و امروز کمتر با ایده های کاربردی مواجه هستیم و متاسفانه نه در دانشگاه ها و نه در اداره مربوطه هیچ کس این مسئله را مورد بررسی قرار نداده است که کدام هنر قابلیت ماندگاری دارد و می توان آن را حفظ کرد و متاسفانه این مسئله دغدغه هیچ کس نیست.
نظر شما