به گزارش خبرنگار ایمنا، اختلال دو قطبی در اغلب موارد با افسردگی اشتباه گرفته می‌شود، اما این بیماری تفاوت‌های آشکاری با افسردگی دارد و به مراتب خطرناکتر از آن است. این اختلال تا حدودی حالت ژنتیکی دارد و در خانواده فرد مبتلا موارد دیگری از ابتلا به این بیماری یا سایر بیماری های روانی وجود دارد. مبتلایان به این اختلال در انجام امور روزمره زندگی، مدرسه یا محیط کار و روابط خود دچار مشکل می‌شوند، این بیماری همراه با افزایش سن تشدید شده و راه درمانی برای آن کشف نشده است. به منظور آشنایی بیشتر با بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی و روش های کنترل و مدیریت این بیماری گفت‌وگویی را با احسان کاظمی، مولف و روانشناس اجتماعی، مدرس و مشاوره های فردی و خانوادگی الفبای زندگی داشتیم که در ادامه می خوانید.
ثبات خلق اشخاص در موقعیت های متفاوت چگونه است؟
اصولا خلق و خوی هیجان یک محور اساسی در شکل دهی به رفتار انسانها و ایجاد یک تصویر از شخصیت اشخاص است. ثبات خلق افراد می تواند برای خود آنها و کسانی که با او در ارتباط هستند امنیت و اطمینان خاطر ایجاد کند. ثبات خلق به معنای یک نواختی خلق و عدم تغییر خلق نیست و یعنی شخص باید در موقعیت های مختلف و در شادی و غم و موقعیت های اضطراب‌زا و دلهره آور و خشم برانگیز بتواند هیجانها و خلق و خوی متناسب با آن شرایط و موقعیت ها را بروز دهد.
اختلال دو قطبی چیست و چگونه می‌توان آن را شناخت؟
نباید هر تغییر خلقی را دو قطبی دانست چون مواردی مثل بیش فعالی دو قطبی و دو شخصیتی بین مردم جا افتاده است و هنگامی که رفتار فردی تغییر می کند به او می گویند دو شخصیتی هستی مثل کودکی که بازیگوشی می کند و به او برچسب بیش فعالی را می زنند. باید مرز اختلال دو قطبی را شناخت و به هر کسی بر چسب دو قطبی بودن را نزد. اختلال دو قطبی یک بیماری روانی است که فرد را میان حالت شیدایی و افسردگی در نوسان قرار می دهد و البته دوره های سالم هم بین آن است و حالت های فرد در فاز شادی، شیفتگی و افسردگی است و دو قطب متفاوت خوانده می شود. مجموعه ای از اختلالات گوناگون از این حالت ها وجود دارد که گونه های مختلف بیماری دو قطبی را به وجود می آورد.
تغییر خلق در بیماران دو قطبی به چه صورتی است؟
اما در بیماری دو قطبی فرد در یک بستر زمانی مشخص به دلایلی تغییر خلق دارد و این تغییر خلق در قضاوت، واکنش های رفتاری، تحلیل مسائل، روابط انسانی، علایق و انتخاب های او اثری جدی دارد. کسی که دو قطبی است حال و هوای روحی او بین اختلال افسردگی و شیدایی تغییر می کند. یعنی فرد ساعتی را در حالت افسردگی بوده و با کسی ارتباطی ندارد و از روزگار شکایت کرده و مرتب به رفتار اطرافیان توجه می کند و مواقعی هم بی تفاوت است.
یعنی بیماران دو قطبی دو حالت متفاوت دارند؟
بله دقیقا دو قطب متفاوتی دارند در خلق متفاوت فرد دو قطبی بسیار پر انرژی، خستگی ناپذیر و پر حرف است و نشان می دهد که می تواند مشکلات زندگی را حل کرده و بر موانع غلبه کند بنابراین با افراد متفاوت ارتباط می گیرد و دارای دو حالت متفاوت است و مرتب از این قطب به آن قطب می‌رود و البته بین این دوره ها ممکن است که دوره های سالمی هم داشته باشد. یعنی بین قطب افسرده تا قطب شیدایی و پر انرژی بودن و پر تحرکی دوره های سالمی هم دارد.
نوسان خلق در بیماران دو قطبی وابسته به چه عواملی است و تا چه زمانی ادامه دارد؟
این اختلال ها می تواند ناشی از حوادث بیرونی باشد برای مثال استرسی که فرد در زندگی دارد و یا به فشارهای روحی عمومی مثل تورم، جنگ، عدم امنیت شغلی و اجتماعی در جامعه وابسته است. ممکن است که هر کدام از افراد به نوعی و میزانی گرفتار این نوع حالت ها شوند و در دوره نوجوانی به دلیل تغییرات هورمونی این دوره نوسان خلق معمولا با افزایش همراه است و در بسیاری از افراد این نوسان خلق تا آخر عمر می تواند باقی بماند.
چه عاملی باعث بروز این مساله می شود؟
معمولا در منابع روانشناسی ژنتیک را عامل بروز این بیماری مطرح می کنند. علت ژنتیکی بر روی بخشی از کارکردهای مغز که مسئول کنترل هیجانات هستند اثر می گذارد و با فعالیت و استعداد مغز در تحلیل مسائل پیرامونی فرد در ارتباط است.
شیوع این بیماری بین بزرگسالان بیشتر است یا نوجوانان؟
در منابع مختلف دیدگاه های متفاوتی وجود دارد البته بستگی به بافت جامعه هم دارد معمولا آمارهایی که در کتاب های روانشناسی است به دلیل اینکه تحقیقات در کشورهای پیشرفته انجام شده است نمی توانیم بگوییم که در کشور ما همینطور است و شیوع در زنان و مردان و جامعه ما چقدر است. اما در بعضی از کتاب ها در باره شیوع گفته شده که اختلال دو قطبی معمولا در بین خانمها تغییر خلق بیشتر است ولی بعضی از تحقیقات هم نشان می دهد که بین زنان و مردان تفاوت چندانی وجود ندارد.
رفتارهای بارز بیماران دو قطبی چیست؟
افراد دو قطبی در موقعیتی در حوزه رفتاری، برنامه‌ریزی بلندمدت و بلندپروازی‌هایی دارند که قرار است این کارها را انجام دهند و در موقعیتی دیگر از حرف هایی که گفته اند چیزی به یاد نمی آورند و ایده و انگیزه ای هم برای انجام اینکار ندارند. دوقطبی ها معمولا در برخی از موقعیت ها بسیار فعال هستند، رفتارهای نامعمول دارند، زیاد و سریع حرف می زنند، بسیار ولخرجی می کنند، صمیمیت زیادی را نشان می دهند، بیش از حد احساسات را نشان می دهند و یا از نظر جسمی در رابطه جنسی بسیار فعالند و گاهی اوقات هم بسیار بی میل و بی تفاوت می شوند.
آیا بیماران دو قطبی ایده و خلاقیت هم دارند؟
گاهی اوقات احساس می کنند که چیزهایی به ذهن آنها می رسد که به ذهن دیگری نمی رسد و پر از ایده های مختلف هستند و بسیار دیدیم افرادی که به جلسات می آیند گرد و خاک به پا می کنند و بعد از آن برای اجرا اصلا کاری نمی کنند و از زیر بار مسئولیت در می روند. دو قطبی‌ها با انرژی حرف می زنند و خوش کلام هستند و در جمع خودشان را پر از ایده و خلاقیت نشان می دهند اما در واقعیت زندگی خودشان حرکت خاصی انجام نمی دهند.
در محیط اطراف چگونه شخصیت های دو قطبی را تشخیص دهیم؟
اختلال دو قطبی در جامعه شیوع زیادی دارد به ویژه در جامعه ما که اشخاص هیجانی جو گیر می شوند. اکنون جامعه هم به این سمت پیش می رود و خلق افسرده و شاد آن به هم ریخته است و افراد در مجالس مهمانی و برنامه ها فقط به هیجان ها توجه می کنند و از بزرگان رفتار انسانی را یاد نمی گیرند به دلیل اینکه میل به رشد عقلانیت ندارند و فقط تمایل به تحریک هیجان های خودشان دارند. می طلبد که به این امر توجه جدی شود. افرادی که احساساتشان را با افسردگی و شیدایی زیاد بروز می دهند و رفتاهای غیر متعارف دارند فکر نکنیم که این افراد خاص هستند آنها معمولا بیمارند و باید درمان دارویی را در کنار درمان روانی و رفتار درمانی برای بهبودی داشته باشند.
درمان بیماران دو قطبی باید به چه صورتی باشد؟
درمان این اختلال وابسته به شدت این حالت است معمولا این بیماری بر روی همه ابعاد زندگی فرد ی، شغلی، رابطه ای و زناشویی تاثیر می گذارد و حتی می تواند به سمت خودکشی فرد هم کشیده شود. این گروه از اشخاص ابتدا به وسیله روانشناس بالینی مورد ارزیابی قرار می گیرند و در صورت نیاز درمان های دارویی برای آن انجام می گیرد.
آِیا دارو درمانی برای کنترل این بیماری کافی است؟
درمان های دارویی مجموعه ای از داروها از خانواده های داروهای روانی است که به کنترل خلق این گروه از بیماران کمک کرده و از افزایش شدت افسردگی پیشگیری می‌کند. باید توجه کرد که فقط دارو درمانی برای این گروه از بیماران کافی نیست و باید روان درمانی و رفتار درمانی را هم در کنار دارو درمانی برای بهبودی این بیماران در دستور کار قرار داد تا یک سری از مهارت ها را در بروز هیجان های خود بیاموزند.
درباره روان درمانی و رفتار درمانی این بیماران توضیح دهید؟
برای مثال زمانی که این بیماران خشمشان برانگیخته می شود یا یک حادثه ناگوار برای آنها رخ می دهد، غمگین می شوند، از وقوع اتفاق خوشایندی احساس انرژی و خوشحالی زیاد می کنند مهار این رفتارها با به کاربردن تکنیک های رفتاری از بروز رفتارهای افسار گسیخته جلوگیری می کند. هنگام مواجه شدن با بیماران دو قطبی باید ببینیم که در موقعیت های یکسان واکنش های آن تا چه اندازه شبیه به همدیگر هستند. برای مثال وقتی که فردی که با همسرش مشکل پیدا کرده یکبار شروع به داد و بیداد می کند و دفعه بعد رفتار بی تفاوتی را دارد و در مراحل بعدی مشکل با همسر حالت افسردگی داشته و یا به او اعتماد می کند با انجام این نوع رفتارهای متفاوت شخص می‌توان حدس زد که احتمال وجود بیماری دو قطبی در فرد وجود دارد و از این نظر می‌توان به وجود اختلال دو قطبی در بین افراد پی برد. اما گاهی اوقات مشکلات فیزیکی مثل ضربه مغری و تصادفات باعث آسیب دیدن بخشی از مغز اشخاص می شود که می تواند تغییرات ناخواسته خلق در رفتار افراد را به دنبال داشته باشد.
دوره درمان بیماران دو قطبی چه مدتی طول می کشد؟
باید ذهن و هورمون های افراد دو قطبی کنترل شود. عده ای از افراد که تن به درمان می دهند یک دوره دارو درمانی دارند و بعد با تکنیک های رفتار درمانی و روان درمانی یاد می گیرند اگر هیجان خاصی بر آنها غلبه کرد با رفتارهایی که آموختند بتوانند رفتار خودشان را کنترل کنند. یعنی بیمار دو قطبی در این مرحله عصبانی می شود و لی دیگر مثل قبل پرخاشگری نمی کند و تلاش می کند تا آن عصبانیت را با استفاده از تکنیک‌های دیگری آرام کند. روند درمان در برخی از افراد هم طولانی می شود و باید تا آخر عمرشان دارو مصرف کنند تا خلقشان متعادل بماند.
تسریع درمان وابسته به چه مواردی است؟
درمان بیماری اختلال دو قطبی وابسته به شدت و همکاری خود بیمار دارد. ممکن است که یک بیمار مواقعی که شیدا می شود احساس کند که خوب شده و دیگر افسرده نیست و لازم نیست که قرص بخورد و پیش روان درمانگر برود و وقتی که حالت بدی دارد اقدام به مصرف دارو می کند.
نظر شما