به گزارش خبرنگار ایمنا، شامگاه چهارشنبه- ۲۴ بهمن- بود که فردی وابسته به گروهک جیش‌العدل در یک عملیات تروریستی انتحاری تعدادی از مرزبانان کشور را که از نیروهای لشگر ۱۴ امام حسین(ع) سپاه اصفهان بودند و برای مرخصی به شهر خود برمی‌گشتند، به شهادت رساند. این عملیات در نوع اجرا از ویژگی خاص عملیاتی برخوردار نبود، اما آنچه این اقدام را مهم و قابل توجه می‌کند احتمال تاثیر آن در فرآیند روابط منطقه ای و مباحث امنیت ملی کشورمان است.
از همین رو وقوع این حادثه واکنش مسئولان رده بالای نظامی و امنیتی کشور را برانگیخت و کشور پاکستان به طور مشخص در نوک پیکان همه انتقادات بود. تقریبا همه مقامات کشورمان به مقامات پاکستان هشدار دادند که اگر برای کنترل و نابودی این گروهک‌های تروریستی اقدام لازم را انجام ندهد، احتمال عملیات یک طرفه ایران علیه این تروریست‌ها حتی در خاک پاکستان وجود دارد. از این رو به نظر می رسد شیوع نا امنی از پاکستان به ایران و مناسبات دو کشور در راستای مقابله با این مشکل، در حال حاضر به یکی از مهمترین چالش های سیاست منطقه ای ایران تبدیل شده است.
بخشی از بدنه سیستم اطلاعاتی پاکستان مانع مقابله با تروریسم است
محمد حسین قدیری ابیانه، کارشناس عالی امور استراتژیک در این زمینه معتقد است: هم زمانی این عمل تروریستی با برگزاری نشست در حقیقت تروریستی ورشو، توسط آمریکا که خود محور تروریسم است، اتفاقی نبود؛ این جزئی از جنگ روانی و عملیاتی است که این‌ها برنامه‌ریزی کرده‌اند. اصولا آنچه در سال‌های اخیر در سوریه و عراق اتفاق افتاد، برای این بود که زمینه بروز این اتفاقات در ایران باشد. آنها خواستار اتفاقاتی بدتر از سوریه و عراق برای ایران هستند؛ البته توان آن را ندارند و نیروهای امنیتی ما می‌توانند به آنها ضربه بزنند و تلاش آنها را خنثی کنند.
قدیری ابیانه ادامه می‌دهد: در حال حاضر عزم جمهوری اسلامی جزم است که پاسخ این جنایت را به گروه‌های تروریستی بدهد و اگر دولت پاکستان نتواند یا نخواهد آنها را کنترل و نابود کند، چون تعرض از داخل خاک پاکستان بوده این حق برای ایران محفوظ است که عملیات انتقام‌جویانه و ضربه به این تروریست‌ها را خود انجام دهد.
نمی‌توانیم بی‌تفاوت باشیم
وی می‌گوید: البته دولت تلاش می‌کند که خود دولت پاکستان این کار را انجام بدهد و با توجه به روابط خوبی که همواره دو کشور همسایه داشته‌اند، انتظار می‌رود که دولت پاکستان در این زمینه اقدام قاطع انجام بدهد. اقدام نکردن در مقابله با تروریست‌ها قطعا نمی‌تواند بی تفاوتی ما را به دنبال داشته باشد.
این دیپلمات سابق با بیان این که یکی از موانع این پیگیری ، افرادی هستند که در سیستم‌های اطلاعاتی پاکستان در گذشته هم پشتیبان طالبان و القاعده بوده‌اند، می‌افزاید: دولت پاکستان باید مراقب باشد در چارچوب منافع پاکستان عمل کند، نه در چارچوب منافع نامشروع و دستورالعمل‌های عربستان و امارات که قطعا این دو کشور پشت صحنه این ترورها هستند و قبلا تهدید هم کرده بودند که نا امنی را به داخل خاک ایران می کشانند.
بلوچستان پاکستان بهشت تروریست‌هاست
علی امیدی، عضو هیئت علمی گروه روابط بین الملل دانشگاه اصفهان نیز در رابطه با نقش پاکستان در ایجاد نا امنی در خاک ایران می‌گوید: ما در مناطق جنوب شرقی کشورمان از دیرباز شاهد حوادثی از این دست بوده‌ایم؛ زیرا منطقه بلوچستان پاکستان بهشت امن تروریست‌ها است. متاسفانه دولت پاکستان هم نمی‌تواند و هم اراده محکمی برای این کار ندارد که با تروریست‌ها به طور جدی مقابله کند.
امیدی تصریح می‌کند: این شرایط باعث شده است دشمنان از این فرصت برای ضربه زدن به امنیت ملی ایران استفاده کنند. در گذشته دستگیری ریگی و اعترافاتش، ارتباطات او را با برخی کشورها از جمله عوامل اطلاعاتی آمریکا و اسراییل برملا ساخت و ولیعهد عربستان هم تهدید کرده است که ناامنی را به ایران خواهیم کشاند.
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل می‌افزاید: برخی کاستی‌ها و ناآگاهی‌ها در منطقه سیستان و بلوچستان ایران و تاثیر القای دشمنی بین شیعه و سنی از سوی بیگانگان روی برخی افراد منطقه، عامل دیگری است که انجام اقدامات تروریستی را تسهیل می‌کند.
پاکستان نه می تواند نه می‌خواهد با تروریسم مقابله کند
وی اظهار می‌کند: از یک سو می‌توان اینگونه نگاه کرد که پاکستان دارای دولت قدرتمندی نیست و از فقیرترین کشورهای اسلامی است؛ لذا توانمندی تکنولوژیک لازم را ندارد که بر اقصی نقاط خاک خودش کنترل داشته باشد. از سوی دیگر می‌توان گفت این کشور به دلیل ارتباطاتش با کشورهای قدرتمند و ثروتمند عربی و آمریکا، از برخورد قاطع با تروریست‌ها پرهیز می‌کند؛ زیرا به‌زعم خود گونه‌ای سیاست بین‌المللی حرفه‌ای برای حفظ ارتباطات با همه کشورها را پیگیری می‌کند.
این استاد دانشگاه می‌گوید: راهبرد ایران تاکنون اقدامات دیپلماتیک و همکاری با دولت پاکستان برای مبارزه با تروریست‌ها بوده؛ هر چند اقدامات شناسایی و عملیاتی توامان نیز داشته، اما ترجیح داده شد به گونه‌ای با همکاری پاکستان این کار را پیش ببرد تا زمینه بهره‌برداری‌های منفی از سوی مغرضان و تحریک دولت مرکزی پاکستان فراهم نشود. این را هم باید در نظر داشت که از لحاظ قوانین و شرایط بین‌المللی محدودیت‌ها و محذوریت‌هایی وجود دارد.
عملیات نظامی ایران می تواند تبعات منفی داشته باشد
وی در رابطه با امکان اجرای عملیات نظامی ایران در خاک کشور همسایه می‌گوید: با توجه به شرایط منطقه، عملیات نظامی موردی علیه تروریست‌ها ممکن است فقط به پاک کردن صورت مسئله بیانجامد، مضاف بر آن امکان دارد با چنین اقدامی پاکستان از زیر بار حداقل همکاری لازم نیز شانه خالی کند و چه بسا خودش نیز تبدیل به یک تهدید بشود. بنابراین اولویت با رایزنی‌های دیپلماتیک با پاکستان و اقدامات اطلاعاتی است.
پاکستان یک دولت ناکام است
بشیر اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد می‌گوید: متأسفانه پاکستان در سال‌های اخیر به یک دولت ناکام تبدیل شده است؛ یعنی دولتی که بر بسیاری از نقاط خود حاکمیت ندارد و در نتیجه گروه‌های تروریستی در مناطقی از این کشور فعال هستند، اما گذشته از این، احتمال حمایت دولت پاکستان از تروریست ها هم منتفی نیست. سفر محمد بن سلمان در روزهای اخیر به پاکستان که مقارن با وقایع بلوچستان ایران صورت گرفته است و اعلام قرارداد سرمایه‌گذاری بیست میلیارد دلاری عربستان می‌تواند نوعی پیام آشکار از سوی این دو کشور برای ایران به حساب آید. از طرفی پاکستان منافعی نیز در گرو حفظ روابط مسالمت‌آمیز با جمهوری اسلامی ایران دارد که به راحتی از آنها دست نخواهد کشید؛ از آن جمله همکاری‌های انرژی و حفظ موازنه قدرت در برابر هند.
استفاده دشمن از مشکلات مناطق مرزی
وی ادامه می‌دهد: اقلیت اهل تسنن کشور که در کردستان، خوزستان و بلوچستان زندگی می‌کنند، به‌زعم دشمنان ایران به ویژه عربستان سعودی همواره ظرفیتی برای سوء استفاده تلقی می شوند که با رسوخ در بین آنها پروژه ناامن‌سازی ایران را پیش ببرند. در سال‌های اخیر البته حاکمیت برای حفظ و افزایش رضایتمندی اهل تسنن در ایران تلاش زیادی کرده است که به نظر می رسد تداوم هوشمندانه این روند به علاوه تلاش برای محرومیت‌زدایی و اشتغال در این مناطق بتواند از گرایش برخی افراد به گروه های تندروی تجزیه‌طلب بکاهد. تداوم خشکسالی، احتمال بروز مشکلات معیشتی و فقر و تبعیض در این مناطق می‌تواند موجب افزایش توفیق یارگیری گروه‌های تکفیری و بنیادگرا وابسته به خارج از میان جوانان این مناطق شود.
این استاد دانشگاه می‌افزاید: عربستان سعودی همواره از نفوذ ایران در میان شیعیان این کشور و به ویژه ارتباط آن با حوثی‌های یمن نگران است. حتی در بحرین هم اکثریت شیعیانی که تحت حاکمیت وابستگان سعودی هستند، در جریان بیداری اسلامی با انقلاب اسلامی ایران ابراز همسویی می کردند که با دخالت نظامی شورای همکاری خلیج فارس سرکوب شدند. به همین دلیل حاکمیت سعودی در تلاش برای ایجاد گروه‌هایی در بین برخی از هم وطنان اهل تسنن است که موازنه‌ای تلافی‌جویانه در این راستا به وجود آورد.
اسماعیلی تأکید می کند: در این میان مساله یمن به واسطه گستردگی و اهمیت استراتژیک آن، تبدیل به خط قرمز عربستان شده است که هر دستاویزی را برای قطع ارتباط جمهوری اسلامی ایران با حوثی‌ها مورد استفاده قرار می‌دهد. همزمانی نشست ورشو با این حادثه تروریستی اگر سهوا و یا تعمدا بوده باشد، به هر روی در راستای تلاش عربستان برای اعمال فشار بر ایران جهت کاهش نفوذ این کشور در شیعیان منطقه قابل تفسیر است.
ایران باید میان منافع و تضادهای پاکستان تعادل برقرار کند
وی تصریح می‌کند: در علم روابط بین‌الملل گفته می‌شود هیچ اتحاد و دوستی قابل اتکایی در نظام بین‌الملل وجود ندارد و همه کشورها به یک اندازه غیرقابل اعتماد هستند. بنابراین پاکستان در قبال مسائلی از این دست ابتدا روابط استراتژیک و منافع خود در منطقه را در نظر می‌گیرد و سپس به پیوند های خود با ایران واکنش نشان می‌دهد. پس این وظیفه دستگاه دیپلماسی کشور است که میان منافع و تضادهای کشورهایی مثل پاکستان تعادل برقرار کند و بیشترین حد از منافع ملی را در ارتباط با آنها اعاده کند؛ وگرنه تکیه بر دوستی و همکاری فیمابین در نظام بین‌الملل نوعی ساده‌اندیشی و تقلیل‌گرایی خواهد بود.
گزارش از: مرتضی سرایی- خبرنگار ایمنا
نظر شما