به گزارش خبرنگار ایمنا، عروسک‌های نمایشی زوایای مختلف روحی انسان را در برمی‌گیرد که در کنار بازی و سرگرمی فرآیند یادگیری را برای یادگیرنده شیرین‌تر می‌کند؛ که موجب ارضای نیازهای اساسی و زیر بنایی افراد به ویژه کودکان نیز می‌شود که در کنار دیدن نمایش در ذهن او طرح سوال شود. عروسک هایی که اگر خوش ساخت و خوش صحبت باشند سال ها در ذهن کودکان می مانند زی زی گولو هنوز هم عروسک محبوب کودکان دهه ۶۰ است و کودکان دهه ۷۰ با آقای راننده کلاه قرمزی خاطرات بسیاری دارند.
در خصوص ویژگی‌های عروسک‌های نمایشی و تاثیرات آن در کودکان پای صحبت‌های اکرم ابوالمعالی، فارغ التحصیل رشته ادبیات نمایشی که سی سال است در حوزه کارگردانی و نویسندگی تئاتر به ویژه در بخش کودکان و نوجوان فعالیت داشته است، نشسته ایم که در ادامه می‌خوانید:
از چه زمانی فعالیت خود را در حوزه عروسک سازی آغاز کردید؟
در دوران کودکی از طریق کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، با همه هنرها از جمله تئاتر و تئاتر عروسکی آشنا شدم. همچنین در همان دوران آثار تولیدی خوبی از جمله کرم شب تاب و خانم حنا، خیمه شب بازی از تلویزیون پخش می‌شد که به من کمک کرد تا بخشی از علاقه خودم را بشناسم و فعالیت عروسک سازی را آغاز کنم.
عروسک تئاتر بر اساس چه اصولی ساخته می‌شود؟
یک عروسک تئاتری بر مبنای تحلیل متن یا همان نمیشنامه طراحی و ساخته می‌شود، شخصیت‌های نمایشنامه در ابعاد مختلف فیزیکی، اجتماعی، اعتقادی و روانی تحلیل می‌شوند و متناسب با شرایط متن سبک و شیوه اجرایی کارگردان، عروسکها طراحی و ساخته می‌شوند.
هدف شما برای ورود به عرصه تئاتر چه بود؟
در ابتدا تئاتر را به عنوان یک هنر ارتباطی کامل و جامع می‌شناختم و در حقیقت از آن به عنوان یک رسانه تفکری استفاده می‌کردم، اما به مرور زمان کارکرد تئاتر برای من تغییر کرد و جنبه شخصی تئاتر در من پر رنگ تر شد. با تولید تئاتر حالم بهتر می‌شود و چالش‌های درونی ام را سامان می‌دهم. علاوه بر آن تفکراتم را با مخاطبانم به اشتراک می‌گذارم. زمانی تصورم این بود که می‌توان با تئاتر دیگران را تغییر داد اما الان با هدف ایجاد سوال دست به تولید تئاتر می‌زنم. معقتقد هستم در تئاتر نمی‌توانم پاسخگوی همه سوالات مخاطبانم و مردم باشم اما می‌توانم با ایجاد سوال آنها را به اندیشیدن وادار کنم.
عروسکها تئاتر چه تاثیری بر افکار کودکان و نوجوانان دارد؟
در جواب این سوال لازم است که به نکته‌ای اشاره کنم عروسکها تنها متعلق به کودکان نیستند و نمایش عروسکی می‌تواند به دنیای بزرگسالان نیز وارد شود که متناسب با فضا، دیدگاه کارگردان و نویسنده با بزرگسالان نیز ارتباط پویایی برقرار کنند. کودکان ۳ تا ۷ سال جاندار پنداری بسیار قوی دارند و این موضوع می‌تواند به ما کمک کند تا با عروسکها به راحتی وارد دنیای آنها شویم و در بُعدهای متفاوت و لازم با آنها ارتباط برقرار کنیم.
آیا توانسته‌ایم در زمینه عروسک سازی موفق باشیم؟
بی شک ما در زمینه تولیدات عروسک برای بازی، مسیر قابل قبولی رو طی نکردیم. لازم است که اشاره کنم کارکرد عروسک‌های نمایشی با عروسک‌های اسباب بازی کاملاً متفاوت است. عروسک‌های نمایشی در خدمت متن و کارگردان بوده که با اتمام یک نمایش تمام می‌شوند. متاسفانه در زمینه عروسک‌های اسباب بازی موفق نبودیم، گاهی سعی کردند تا عروسک‌هایی مانند کلاه قرمزی، مجید دلبندم، پسر خاله و... را به تولید انبوه برسانند اما به دلایل مختلف از جمله نبود کیفیت و جذابیت لازم برای بازی، با تمام شدن تب نماش و پخش، طرفداران خود را از دست داده‌اند. حتی در دورانی عروسک‌های سارا و دارا تولیدات انبوه با تبلیغات کلان داشت، اما در بین مردم جایگاهی پیدا نکرد.
آیا قصه برند سازی در عروسک‌های تئاتر وجود ندارد؟
جریان برندسازی، یک جریان پیچیده اقتصادی است که در زمینه تولیدات عروسکها و اسباب بازی علم آن را نداریم. تولید نمایش عروسکی پروسه تولید عروسک فقط و فقط در خدمت متن و کارگردانی است. گاه عروسکها آنقدر خلاقانه هستند که شکل تعریف شده‌ای در خارج از فضای اجرا ندارند. عروسک تنها یک تکه پارچه است که در خدمت متن بوده و در اجرا برای مخاطب باور پذیر می‌شود، با توجه به این شرایط بی شک در تولیدات نمایش عروسکی به تولید عروسک فکر نمی‌شود.
آیا به ساخت انبوه عروسک‌های خود فکر کرده اید؟
دوستانی بودند که تولید عروسک‌های خود را به صورت انبوه تجربه کردند، اما همانطور که قبلا اشاره کردم، تولید عروسک اسباب بازی باید با علم برند سازی و علوم اقتصادی تولید شود تا به موفقیت نزدیک شود. با توجه به این موضوع تا کنون، به تولید عروسک‌های نمایش خود نپرداخته‌ام.
تا کنون چه تعداد عروسک ساخته‌اید؟
سوال سختی است، واقعا به خاطر ندارم چه تعداد عروسک ساخته‌ام، کافی است که بگویم در تولید کنسرت عروسکی پچ پچ، حدود ۳۴عدد عروسک تولید کردیم. تعدادی از عروسکها در گروه ساخته شده، تعدادی رو به تنهایی ساختم، گاهی برای تئاتر دوستان عروسک ساختم و متاسفانه در حال حاضرنمیتوانم آمار دقیقی به شما اعلام کنم.
کدام یک از عروسک‌های نمایشی شما مورد استقبال قرار گرفت؟
همه عروسک‌هایم را دوست دارم و تلاش می‌کنم که همه آنها را دوست داشته باشند و مورد استقبال قرار بگیرد، به عنوان مثال عروسک‌های نمایش "پچ پچ" با استقبال زیادی روبرو شد که آمار تماشاگران حدود سه تا چهار هزار نفر بود، اما نمایش "حاکمی که دیگر حاکم نیست" برای جشنواره مبارک در سال ۹۳ تولید شد تنها چهار اجرا داشت هنوز در خاطر تماشاگران زنده است. به همین دلیل نمی‌توانم دقیق به شما بگویم کدام عروسک بیشتر مورداستقبال مردم قرار گرفت.
چرا هنوز عروسک کلاه قرمزی دوست داشتنی و مورد تایید بقیه است؟
عروسک کلاه قرمزی به دلیل موضوعاتی از جنس خود مردم بودن، اجرای مناسب، جانبخشی‌ها و صداپیشگی‌های درست؛ توانسته در دل مردم جا باز کند و آنچه در یک کار عروسکی مهم است آمیختگی درست متن، اجرا و عروسک و جانبخشی است که در کلاه قرمزی به درستی صورت گرفته است.
با عروسک‌های نمایشی می توان فرهنگسازی کرد؟
فرهنگ سازی کار کلانی است که با یک اجرای حد اکثر یک ساعت مقدور نیست. فرهنگ سازی یک جریان اجتماعی است که به عوامل بسیار گسترده ای بستگی دارد و بی شک هنر هم یکی از آن عوامل است که تئاتر عروسکی جزیی از آن محسوب می‌شود. معتقد هستم با تئاتر می‌توانیم در ذهن مخاطب طرح موضوع و طرح سوال کنیم.
چگونه یک تئاتر نمایشی موفق می شود؟
این سوال رو با یک مثال توضیح می‌دهم. کلاه قرمزی عروسک پیچیده ای نیست، اما مجموعه عروسکی موفقی است به دلیل اینکه متن بر اساس سطح و نیاز مخاطبان نوشته شده است. عروسکها بر اساس شخصیت‌های نمایشنامه طراحی و ساخته شدند، صدا پیشگان در خور و اندازه عروسکها ظاهر شدند، ادا بازی انجام نشده، عروسکها باور پذیر هستند و از حد و اندازه متن بیرون نزده اند، فانتزی عروسکها اثر حفظ شده و جاندار پنداری رو در مخاطب زنده کرده است. پس مخاطب آنها را می‌پذیرد و این یعنی کار موفق است.
گفت و گو از: نفیسه قاسمی_ خبرنگار ایمنا
نظر شما