به گزارش خبرنگار ایمنا، مقامات جمهوری اسلامی اسلامی ایران هر چند از ثبت سازوکار حمایت از مبادلات تجاری(اینستکس) استقبال کردند و صرف راه اندازی این سازوکار مالی را از نظر سیاسی برای ایران مفید دانستند، اما هیچ یک از موضع احتیاط خارج نشدند و اعلام نظر قطعی راجع به این سازکار را به بعد از دیدن آثار عملی آن موکول کردند.
اما بلافاصله بعد از اعلام راه اندازی اینستکس، زمزمه‌هایی مبنی بر موکول کردن اجرای این سازوکار به تصویب FATF در ایران بلند شد؛ موضوعی که خشم مقامات ایران به ویژه رییس قوه قضاییه و برخی نمایندگان مجلس را برانگیخت. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان پس از جلسه کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در جمع خبرنگاران ضمن اشاره به این که در ایران از «سازوکار حمایت از مبادلات تجاری» با نام «ساحات» یاد خواهد شد، تأکید کرد: «در بیانیه احساس نکردم اروپایی‌ها شرطی گذاشتند، اروپایی‌ها گفتند تا زمانی که ایران به برجام عمل می‌کند، ما هم به اقداماتمان ادامه خواهیم داد. البته ایران به تمام تعهداتش عمل کرده و اروپاییان نه به تعهدات خودشان عمل کردند و نه جبران خسارت خروج آمریکا را انجام داده اند. در FATF اروپایی‌ها شرط مطرح نکردند، توصیه از طرف‌های تجاری ما این است که اگر FATF و شرایط آن انجام شده باشد امکان تبادلات خارجی و بانکی ما نیز فراهم تر است.»
از این رو به نظر می رسد ارتباط FATF با سازو کار مالی اروپا به مسأله‌ای پیچیده در مناسبات ایران و اروپا تبدیل شده است. در همین مورد گفت‌وگویی داشتیم با دکتر حسن بهشتی پور، تحلیگر ارشد مسائل سیاسی و بین المللی، که در ادامه می خوانید:
بعد از گذشت ماهها و دادن وعده‌های بسیار، سرانجام در هفته گذشته "اینستکس" ثبت و راه اندازی شد، لطفا در مورد کارکرد و اهمیت این سازوکار مالی توضیح دهید.
اینستکس یک ابزار پشتیبانی مالی از تبادلات تجاری است که در حال حاضر ثبت شده، اما هنوز اجرایی نشده است و گفته می شود که قرار است در هفته آینده آن را اجرایی کنند. این سازو کار شامل آن دسته از کالاهایی است که در لیست تحریم‌های آمریکا نیست، حال کشورهای اروپایی باید طبق قولی که داده اند این سازوکار را اجرایی کنند، البته برای اجرایی شدن ساحات، ایران باید تکلیفش را با اف ای تی اف روشن کند.
آیا تصویب اف ای تی اف برای ایران یک نیاز ضروری است؟
کشورهای جهان به مقررات اف ای تی اف پایبند بوده و در معاملات پولی و مالی خود با سایر کشورها از اف تی اف بهره می برند، از این رو این مقررات برای کشورها یک نیاز و ضرورت است؛ اگر ایران بخواهد با جهان و کشورهایی چون روسیه، چین و هند ارتباطات مالی و پولی برقرارکند، باید در مورد اف ای تی اف به توافق رسیده و لوایح چهارگانه آن را اجرایی کند تا زمینه برای تحقق آنچه که از سوی طرف های غیر آمریکایی برجام وعده شده است، فراهم شود.
ظاهرا ساحات(اینستکس) در مرحله اول تنها شامل دارو، غذا و اقلام ضروری است که مورد تحریم آمریکا نیستند، در این صورت به نظر شما اساسا راه اندازی این سازوکار مالی فایده ای برای ایران خواهد داشت؟
آمریکا با صدای بلند در رسانه ها و تریبونهایش اعلام کرد که غذا و دارو جزو تحریمها نیست، اما باید گفت که این طور نیست و آمریکا به طور غیر رسمی و بدون بوق و کرنا به راه انداختن، دارو وغذا را هم برای مردم ایران تحریم کرده است. وقتی ایران نتواند پول خرید این اقلام را به شرکت ها و کشورها واریز و یا از طریق راه های قانونی بانکی این پول را انتقال دهد، این تحریم غیرمستقیم است.
پس تحریم دارویی و غذایی هم علیه ایران وجود دارد و این تنها ادعای مقامات آمریکایی است که ایران تحریم غذایی و دارویی نیست، اما متأسفانه تریبون‌های جهانی خاموش و ساکت شده اند.
حال اگر ایران نتواند با پولی که در صندوق ساحات است، غذا و یا اقلام دارویی که نیاز شدید کشور است را خریداری کند، یا نتواند شیر خشک مورد نیاز کشور را وارد بازار مصرف کند، پس باید چگونه و از چه راهی این اقلام تهیه کند؟
به نظر شما تفاوت این وعده کشورهای اروپایی با سایر وعده های آنها چیست؟
تفاوت در اینجاست که این وعده و ابزار پشتیبانی از تبادلات تجاری با ایران این بار ثبت، بیانیه‌ای رسمی برای آن صادر و تبدیل به یک اقدام شده است. البته این امر بیشتر یک اقدام سیاسی بوده که قرار است به یک اقدام اقتصادی تبدیل شود، پس باید ببینیم که قرار است در هفته آینده چه اتفاقی روی دهد، باید دید آیا اروپایی ها در نخستین گام این قانون را اجرائی می کنند، یا خیر. ضمن این که شرط کشورهای اروپایی این است که ایران هم مقررات مورد نظر اف ای تی اف را تصویب و اجرایی کند، پس این دو به هم منوط ومربوط است؛ شرط اجرای آن وعده تصویب این مقررات است و در ایران نیز باید مراحل مختلفی جهت اجرایی شدن اف ای تی اف انجام شود.
اگر ایران نتواند درتصویب اف ای تی اف آن را اجرایی کند باید منتظر چه واکنشی از طرف کشورهای اروپایی باشیم؟
یکی از بحثهای داخل کشور این است که عده‌ای می‌گویند اف ای تی اف تهدیدی برای امنیت ایران است و هدف کشورهای غربی از فشار بر ایران برای تصویب این معاهده، بررسی حساب‌های بانکی ایران است تا در اختیار بیگانگان قرار بگیرد. برخی از افراد هم در داخل کشور معتقدند که با تصویب اف ای تی اف خودمان تحریم ها را برای ایران به ارمغان می آوریم، اما باید از این منتقدان پرسید راهکاری که شما پیشنهاد می دهید چیست؟ بر فرض اگر اف ای تی اف را قبول نکردیم، در مقابل آن قرار است چه چیزی را به دست بیاوریم و آیا باید همه روابطمان را با دنیا قطع کنیم؟
باید این نکته را تذکر داد که سایر شرکای تجاری غیر غربی ایران همچون چین، روسیه، کره جنوبی و ژاپن هم عضو اف ای تی هستند، اگر این مقررات اجرایی نشود حتی نمی‌توانیم با کشورهای آسیایی مبادلات ومعاملات تجاری برقرار کنیم. اگر منطق منتقدان این است که تصویب اف ای تی اف تهدید محسوب می‌شود، باید راهکارهایی ارائه دهند تا تهدیدها تبدیل به فرصت شود و یا اقدامات احتیاط آمیز بیشتری را برای این تهدیدات در نظر بگیریم.
آیا عضویت در اف ای تی اف برای ایران اجباری است؟
اف ای تی اف یک نهاد بین المللی است که ۱۸۰ کشورجهان از جمله کشورهای توسعه یافته از اعضای آن هستند و دو کشور هم بر مقررات حاکم بر آن نظارت دارند. هدف این نهاد بین المللی مالی فراهم کردن مقرراتی علیه پولشویی و حمایت از تروریسم است. بنابراین کشورهای عضو این سازمان معتقدند اگر ایران می‌خواهد مبادلات بانکی عادی داشته باشد، باید این مقررات را اجرایی کند.
اگر ایران نمی خواهد عضو اف ای تی اف شود اجباری نیست، اما چنین تصمیمی در نهایت به آنجا ختم می شود که در عمل ارتباط بانکی کشورمان با دنیا قطع می شود و آن موقع است که بار دیگر به طرف زیرمیزی کار کردن و ساخت غول‌هایی چون بابک زنجانی ها خواهیم رفت.
بنابراین باید راه حل منطقی را پیدا کرد، اگر نقدی به اف ای تی اف داریم باید بدانیم اشکال کار کجاست و مقرراتی که این نهاد برای ایران اجرا می کند دارای چه اشکالاتی است و چه راهکارهایی برای رفع این اشکالات وجود دارد؛ نه اینکه بدون شناخت از این مقررات کاملا قید آن را بزنیم و به طور کلی مقرارت آن را نپذیریم. اگر مشکل ارتباط با بانک های دنیا به وجود بیاید، نمی‌توانیم مبادلات تجاری خود را به درستی انجام دهیم و از آن بهره ببریم.
اگر اف ای تی اف در ایران تصویب نشود، ساحات(اینستکس) فایده‌ای به حال کشور خواهد داشت؟
در حال حاضر از ۱۹۳ کشور عضو در سازمان ملل، بیش از ۱۸۰ کشور دنیا مقررات اف ای تی اف را پذیرفته و از آن پیروی می‌کنند، این تعداد کشورها در وضعیت سبز هستند؛ یعنی این که مقررات را اجرا و اف ای تی اف هم عملکرد آنها را تایید کرده‌است. کشوری مثل ایران در وضعیت زرد و کره شمالی در وضعیت قرمز دارد؛ وضعیت قرمز یعنی این که هیچ مبادله‌ای با این کشورصورت نمی گیرد، اما اگر وضعیت و شرایط قرمز برای کشور ما پیش بیاید، نه تنها اتحادیه اروپا، بلکه کشورهای آسیایی هم نمی توانند کاری از پیش ببرند. به نظر من تنها با انتقاد کردن مسائل و مشکلات کشور رفع نمی شود، باید راه حلی ارائه داد که هم مبادلات انجام شود و هم امنیت کشور به خطر نیفتد.
نظر شما