به گزارش ایمنا، از سوی انجمن بین المللی خانه موزه های تاریخی، این خانه موزه ها به یازده گروه تقسیم شده اند که خانه موزه های شخصیت ها به عنوان اولین گروه این تقسیم بندی شناخته شده و خانه های زیبا، خانه های مجموعه، خانه های رویدادهای تاریخی، خانه های جوامع محلّی، خانه های اجدادی، خانه های قدرت، خانه های روحانیت، خانه های عوام، خانه های روزگار و خانه ها برای موزه ها، سایر خانه موزه های این گروه بندی را تشکیل می‌دهند. استان اصفهان نیز به لحاظ داشتن مفاخر و مشاهیر در زمینه های مختلف زبانزد است و قطعا درصورت همکاری سازمان های مختلف و تبدیل خانه های مشاهیر اصفهان به خانه موزه ها، یکی از پرجاذبه ترین مقاصد گردشگری خانه موزه های شخصیت های این استان خواهد بود؛ بر این اساس دیدگاه محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور و فریدون الله‌یاری مدیر اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان درخصوص موضوع خانه موزه های شخصیت ها ارائه شده است.
جامعۀ ایران جامعۀ تاریخ‌مندی نیست
محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور می گوید: «در زمینه ایجاد خانه موزه های شخصیت چند موضوع قابل توجه است؛ یکی از آن ها وارثان این خانه ها هستند که بعضی از آنها همکاری می کنند و بعضی همکاری نمی کنند، دوم اینکه اصولا شخصیت ها و مفاخر بهتر است که در زمان حیاتشان به این موضوع فکر کنند و ساختمان خود را برای ایجاد خانه موزه حفظ کنند، سوم قدرمسلم در این موضوع مشاهیر گذشتۀ دور مطرح نیستند چون اصولا خانه ای از آنها باقی نیست مگر اینکه به مقابر آنها توجه شود بنابراین در موضوع خانه موزه‌های شخصیت ها مفاخر معاصر مورد توجه است.»
وی ادامه می دهد: «برای ایجاد خانه موزه‌های مفاخر دوره معاصر یک خلأ وجود دارد یعنی به لحاظ قانونی مسئولیتی در این خصوص به عهده هیچ سازمانی نیست یعنی سازمان میراث فرهنگی و نه شهرداری و نه هیچ سازمان دیگری در این خصوص مسئولیتی ندارد، البته شهرداری در مواردی به این موضوع وارد شده که جای قدردانی دارد اما شهرداری هم خودش را قطعا به آن شکل حقوقی موظف ورود به این موضوع نمی داند یعنی نمی توان به شهرداری گفت که ازنظر قانونی موظف به انجام این کار است و چرا مثلا منزل فلان شاعر را نخریده و به خانه موزه تبدیل نکرده است.»
کارگر تصریح می کند: «از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم نمی شود چنین چیزی را انتظار داشت که بیاید و مثلا خانه فلان شخصیت را به خانه موزه اش تبدیل کند چرا که اولا چون این خانه ها خانه های معاصر هستند و ما در حوزه های معاصر نباید دخالت کنیم و دوم اینکه به لحاظ قانونی این اداره نیز وظیفه ای در این خصوص ندارد. در واقع موضوع تبدیل خانه های مشاهیر به خانه موزه موضوعی نیست که در جایی به تصویب رسیده و به قانون تبدیل شده باشد فقط تلویحا این مسئله در شهرداری ها مورد توجه قرار گرفته و تاحدی گفته شده که این کار با شهرداری ها است ولی شهرداری هم اعتبار خاصی برای این کار ندارد و دلیل آن هم از یکطرف همین نبود قانون است و از طرف دیگر این است که جامعۀ ایران خیلی جامعۀ تاریخ‌مندی نیست یعنی خیلی نسبت به تاریخ دغدغه ندارد، البته اخیرا در فضای مجازی به این موضوع می پردازند. این درحالی است که این دغدغه در خیلی ازکشورها بیشتر از ما وجود دارد و دولت ها، وزارتخانه ها و همه نهادهایشان به این مسئله به صورت جدی توجه می کند ولی متاسفانه در ایران این موضوع اتفاق کمتر می افتد.»
مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری درخصوص چگونگی ایجاد علاقمندی در میان نهادها و وارثان برای تبدیل خانه ها مفاخر به خانه موزه می گوید: «یک شبه نمی توان این علاقمندی را بوجود آورد؛ باید ابتدا حکومت و دولتمردان تاریخمند شوند و به تاریخ توجه کنند. باید تاریخ را به رُخ بکشیم و به اتفاقات تاریخی توجه کنیم. اتفاقات تاریخی را نباید یک و دو کنیم و به آن هایی را که به نفعمان باشد توجه کنیم و به آن ها را به نفعمان نباشد نپردازیم. تاریخ را نباید سانسور کنیم. همه این موراد تاثیرگذار است. البته قطعا می دانیم چکار باید کرد، اما باید اراده کنیم که کارها انجام شود.»
تاییدیه انجمن مفاخر ملی برای ثبت خانه های مشاهیر
فریدون الله‌یاری مدیر اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان می‌گوید: «ما در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می توانیم خانه های مفاخر و مشاهیر استان اصفهان را در فهرست میراث ملی ثبت کنیم اما این موضوع مشروط به شرایطی است و همه خانه ها را نمی توانیم. اولین شرط این است که شخصیتی که به عنوان مفاخر ما مطرح می شود باید در انجمن مفاخر ملی ایران به عنوان مفاخر ملی معرفی شده باشند که اگر این اتفاق افتاده باشد ما می توانیم در زمینه ثبت خانه های این مشاهیر اقدام کنیم.»
وی ادامه می دهد: «باید مسائل مادی و مالی وارثان حل شود چرا که این خانه ها سرمایه آنها است به همین دلیل همه سازمان ها باید همکاری کنند تا مشکلات مادی وارثان هم حل شود یا برایشان تعریف برنامه ای شود که بتوانند از این موضوع انتفاع داشته باشند.»
اله‌یاری تاکید می کند: «در مورد خانه هایی که صاحبِ خانه از سوی انجمن مفاخر ملی ایران به عنوان مفاخر ملی شناخته شده باشد ما ورود قانونی می کنیم و اینطور نیست که صرفاً وارثان باید تعیین کنند که خانه چه سرنوشتی داشته باشد.»
مدیر اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با بیان اینکه خانه هایی که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده اند می تواند به فروش برسد و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای فروش این خانه هیچ مشکلی ندارد، می گوید: «اگر خانه ای در فهرست میراث ملی ثبت شود منعی در فروش آن وجود ندارد اما موضوعی که اهمیت پیدا می کند این است که خانه باید حفظ شود.»
وی می افزاید: «خانه هایی مانند خانه زاون قوکاسیان و یا خانه عبدالحسین سپنتا در اصفهان باید در فهرست میراث ملی ثبت شوند تا ما بتوانیم در زمینه حفاظت از آن ها ورود پیدا کنیم، اما بحث اصلی این است که انجمن مفاخر ملی باید این شخصیت ها را به عنوان مفاخر ملی معرفی کند. ما دو سال تلاش کردیم که خانه میناسیان را حفظ کنیم اما نتوانستیم چون انجمن مفاخر ملی ایران اعلام نکرد که لئون میناسیان جزو مفاخر ملی هستند.»
به گزارش ایمنا، پذیرایی، حمّام، آشپزخانه، اتاق خواب ها و اسباب و اثاثیه موجود در خانه موزه ها هم چون فضاها و اشیایی هستند که هر یک از آن ها دارای اهمیّت و ارزش روایتی خاص خود است و مجموع آن ها در خانه ای که رویدادهای بسیاری در آن تجربه می شود به عنوان گواهی های یک زندگی کامل و نشان دهندۀ دوره تاریخی بشمار می روند. در این خانه ها مفاخری زیسته اند که روزگاری نقش موثری را در رشته ای خاص ایفا کرده و حتی اگر یکبار به لحاظ اقامتی مورد استفاده بوده باشند نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ در این میان لزوم علاقمند ساختن وارثان به حفظ خانه های موروثی‌شان قابل اهمیت است هر چند که شاید خانه های برجای مانده برای وارثان، تنها سرمایۀ آنها باشد که در این صورت اهمیت همکاری سازمان ها برای ایجاد پشتوانه ای مالی برای وارثان می تواند یکی از ضرورریات باشد. از سویی دیگر مسئولین باید برای ثبت شدن مفاخر و مشاهیر استان در فهرست مفاخر مورد تایید انجمن مفاخر ملی تلاش کند و مگر می شود استانی با این همه مفاخر و مشاهیر داشت و برای حضورشان در یک فهرست تلاشی نکرد! مسئله دیگر توجه به چگونگی حفاظت از میراث ملموس موجود در خانه یعنی ساختمان، اشیاء و مجموعه و همچنین میراث غیر ملموس آن و به عبارتی مفاهیم، سلیقه های نهفته در ان است که با کنارهم قراردادن این ضروریات است که می توان قابلیت استان اصفهان را برای داشتن خانه موزه های شخصیت ها به دنیا نشان داد تا اتفاقی که برای «خانه لئون میناسیان نویسنده، پژوهشگر، کتاب‌شناس، نقاش، نوازنده، تاریخ‌نگار و مترجم ایرانی افتاد برای دیگر خانه های مفاخر استان تکرار نشود.
گزارش از: شیرین مستغاثی، سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما