به گزارش خبرنگار ایمنا، دستان پینه بسته کشاورزان حکایت آدم‌های زحمتکش و باغیرتی است که نمی‌خواستند برای یک لقمه نان حلال پیش کسی دست دراز کنند، نمی خواستند وقتی به خانه برمی گردند دستانشان خالی باشد، نمی خواستند شرمنده زن و بچه‌هایشان شوند، اما حالا زاینده‌رود بر اثر بی تدبیری‌ها و نامهربانی‌ها خشکیده و کشاورز اصفهانی خانه‌نشین شده است؛ درآمد و سرمایه‌ای ندارد، برای گذران زندگی زجر می کشد و این در حالی است که کشاورزان اصفهانی از زمان شیخ‌بهایی از این رود حقابه داشتند.
کسی صدای ما را نمی شنود
"حاج حسین رجبیان" یکی از صدها کشاورز و حقابه دار اصفهانی است که به دلیل بی آبی و خشکی زاینده رود، خانه نشین شده است، حاج حسین مزرعه ای در روستای براآن شمالی دارد، روزگاری ده‌ها نفر در مزرعه او کار می کردند و نان آور چندین خانوار بودند اما امروز همه بیکار شده‌اند، او به خبرنگار ایمنا می گوید: " حدود ۲۰ ماه است که آبی در زاینده رود نبوده و کشت و کاری نداشتیم، آب‌های زیرزمینی هم تمام شده، کشاورزان شرق اصفهان در مضیقه اند، فقر و تنگدستی ما حد و حسابی ندارد، آنهایی که سرمایه و زمینی داشته‌اند دار و ندارشان را برای گذران زندگی فروختند، آنهایی هم که چیزی نداشتند تمام این سال‌ها و ماه‌ها زجر کشیدند حتی با نان خشک شکم بچه‌هاشان را سیر می کنند، سرمایه همه ما تمام شده، همه تهی دست شده ایم، با قرض کردن و وام گرفتن زندگیمان را اداره می کنیم. کسی صدای ما را نمی شنود و کسی به خواسته های ما توجهی نمی کند."
حدود یک میلیون کشاورز استان اصفهان (حدود ۳۵۰ هزار خانوار) که بیشتر ساکن شرق اصفهان هستند از کشاورزی ارتزاق می کنند. اما سال‌هاست که به دلیل نبود آب برای کشت محصول، کشاورزان در امرار معاش خود درمانده‌اند.
ماه‌هاست که در اعتراضات پی در پی کشاورزان اصفهانی می شنویم که خواهان جبران شدن خسارت‌هایشان از سوی دولت، احیای زاینده رود و احقاق حقابه‌هایشان هستند.
بی شک پرداخت خسارت‌های نکاشت کشاورزان و یا ارائه تسهیلات با سودکم در شرایط بی آبی می تواند بخشی از مشکلات آنها را مرتفع کند؛ حاج حسین می گوید: " بعد از اعتراضات سال گذشته کشاورزان، مبلغی بین ۵۰۰ هزار تا سه میلیون تومان برای جبران خسارت‌های چندساله به ما پرداخت شد اما با این مبلغ کم و مشکلات بسیاری که داشتیم چکار می توانستیم بکنیم؟! برای کشاورزی که فرزند محصل و دانشجو دارد، دختر و پسر دم‌بخت دارد، پول آب و برق و گاز، قسط وام و ... هزینه های امروزی را باید بپردازد آن هم با این تورم و گرانی، آیا ۵۰۰هزار تومان یا در نهایت ۳ میلیون تومان می تواند جوابگوی نیازش باشند؟ این مبالغ را به برخی از کشاورزان پرداخت کردند اما باری از مشکلاتمان برنداشت، ما شغل و درآمد داشتیم، اما حالا بعضی کشاورزان از تنگدستی و فقر توان خرید یک کیلو تخم مرغ را هم ندارند، وقتی زمین‌های خشک و بی آب و علفمان را می‌بینیم زجر می کشیم، بخاطر بی آبی خانه‌نشین شده‌ایم و نمی توانیم کار کنیم!"
اعتراضات کشاورزان برای احقاق حقابه‌ها و وضعیت معیشتی از پاییز و زمستان سال گذشته آغاز شد؛ در پی این اعتراضات و با تشکیل کارگروه ملی " سازگاری با کم آبی " رضا اردکانیان، وزیر نیرو در تاریخ ۲۲ اسفند ماه ۱۳۹۶ از پرداخت ۵۰۰ میلیارد تومان برای جبران خسارت کشاورزان اصفهان خبر داد و گفت: "در مرحله نخست، ۵۰ میلیارد تومان به حساب باز شده برای این منظور، واریز شده است."
وی همچنین گفته بود: " لازم است بخش صنعت در جبران خسارت‌های وارد شده به کشاورزان مشارکت کند، اصفهان دارای ۱۶ واحد صنعتی پرآب‌بَر است که مصارف بیش از ۱۰۰ هزار متر مکعب دارد و کارگروه سازگاری با کم آبی چهارچوبی فراهم کرده تا صنایع پرآب‌بر اصفهان در اجرای این طرح و پایدار کردن آن مشارکت مالی داشته باشد و خسارت کشاورزان متضرر را بپردازد."
بالاخره چقدر به حساب کشاورزان واریز شد؟
به فاصله یک هفته پس از انتشار سخنرانی وزیر نیرو، بر اساس اعلام منابع خبری گوناگون محسن مهرعلیزاده، استاندار وقت اصفهان در کمیته پیگیری امور کشاورزان استان از پرداخت ۳۷.۶ میلیارد ریال به ۲۶ هزار و ۷۰۰ خانوار کشاورز آسیب دیده از خشکسالی در این منطقه خبر داد و گفته بود: " با پرداخت مبالغی به کشاورزان در روزهای پایانی سال به عنوان اولین قدم کمک‌های نقدی جهت کاهش مشکلات معیشتی کشاورزان آسیب دیده بر اساس فهرستی که از سوی صنف کشاورزان، مدیران مربوطه و ائمه جمعه اعلام شده بود، پرداخت شد. این کمک‌ها به این معنا نیست که آب به کشاورزان اختصاص نخواهد یافت بلکه تلاش خواهیم کرد که با اجرای کامل ۱۲ طرح ارائه شده برای مقابله با خشکسالی زاینده‌رود با یک هفتم آب مورد نیاز کشاورزان، تولید محصول و معیشت آنها فراهم شود."
اما پس از مدتی در اردیبهشت‌ماه ۹۷ کشاورزان به دلیل نبود آب برای کشت بهاره و خواسته های همیشگی‌شان مجددا تجمع کردند، این اعتراضات پس از مدتی آرام شد اما اواخر شهریورماه امسال کشاورزان دوباره برای احقاق حقابه‌ها و کشت پاییزه دست به اعتراض زدند این اعتراضات تا آبان ماه ادامه داشت. ۱۲ آبان ماه هفدهمین جلسه شورای عالی آب در تهران با حضور استاندار و نماینده کشاورزان اصفهان، معاون اول رییس جمهور و وزیر نیرو برگزار شد که در نهایت بی ثمر بود.
محسن مهرعلیزاده، استاندار سابق اصفهان در هفتم آذرماه امسال در مراسم معارفه استاندار جدید در سخنان خود به پرداخت خسارت‌های کشاورزان اشاره کرد و گفت: " به دنبال تشکیل کارگروه سازگاری با کم آبی مبلغ ۴۵۰ میلیارد تومان از سوی صنایع به صندوق واریز شد که حدود ۴۰ میلیارد تومان آن در اسفندماه ۹۶ به عنوان کمک به معیشت کشاورزان پرداخت شد و ۱۵ میلیارد تومان آن به عنوان عیدانه در تابستان امسال پرداخت شده است و مابقی آن به پروژه هایی که زاینده‌رود را احیا می کند، اختصاص یافته است. بیش از ۱۶۰ میلیارد تومان از موجودی صندوق حمایت از کشاورزان برای استفاده بهینه از پساب و ۱۲۰ میلیارد تومان هم برای وصل شدن سه تصفیه خانه تخصیص داده شده تا ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب پس از تصفیه کامل برای کشاورزی و صنعت در سد آبشار تحویل شود."
این در حالی است که عباس رضایی، استاندار اصفهان در نشست خبری اخیر خود در خصوص مسائل آب استان اصفهان گفته است که در شرایط کنونی ۴۵۰ میلیارد تومان پولی که صنایع باید بابت فروش آب می دادند، در حساب است، از این مقدار حدود ۹۰ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان وصول شد و حدود ۷۵ میلیارد تومان را بابت حق آبه به کشاورزان دادند.
همچنین آیت الله یوسف طباطبائی نژاد، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اصفهان در واکنش به مشکلات ناشی از خشکی زاینده رود و وضعیت بغرنج کشاورزان شرق اصفهان گفته بود: "اگر مسئولان دلسوز بودند، قدمی برمی داشتند، طی ۱۴ سال گذشته در خصوص زاینده‌رود وعده‌ها از حرف جلوتر نرفت، بنا بود جایگزینی برای آب رفته زاینده رود مشخص کنند، اما نکردند و به همین دلیل درختان ۵۰ تا ۶۰ ساله اصفهان در حال خشک شدن است. نه وزرای آب و نیرو، نه استانداران و نه ریاست جمهوری در خصوص مسئله آب اصفهان از حرف تجاوز نکردند که البته عمدی هم نبوده است. اگر کشاورزان امروز از شرایط معیشتی خود ناراحت هستند و نگران شغل آینده شده اند به دلیل آن است که تاکنون گامی برای رفع مشکلات انها برداشته نشده است. "
یک هفته پس از این سخنان ۱۹ نفر از نمایندگان استان اصفهان در مجلس شورای اسلامی طی نامه ای به علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی در اعتراض به تحقق نیافتن وعده‌های دولت در خصوص جاری شدن زاینده‌رود و حذف ردیف بودجه مرتبط با تامین آب شرب مردم استان اصفهان از سوی سازمان برنامه و بودجه برای سال ۹۸، استعفای خود را اعلام کردند. در پی این اقدام نمایندگان اصفهان، رییس جمهور پس از حدود دو هفته دستور تشکیل ستاد احیای زاینده رود را صادر و به معاون اول خود ابلاغ کرد. حاصل اعتراضات کشاورزان و استعفای نمایندگان استان برای رسیدگی به احیای زاینده رود در تشکیل یک کارگروه با نظارت اعضای شورای عالی آب خلاصه شد. دو روز پس از این خبر، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان در جمع کشاورزان معترض در مسجد خوراسگان وعده داد که با توجه به افزایش خروجی سد زاینده رود هفته اول بهمن ماه امسال به منظور تامین نیاز بخش کشاورزی برای مدت محدود با تصویب دولت آب بازگشایی می شود. همچنین قائم مقام سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در این تجمع به کشاورزان قول داد که برای خرید بذر گندم، یارانه‌ای در نظر گرفته می شود.
رهاسازی آب در بستر رودخانه زاینده‌رود برکات زیادی دارد
این سخنان پس از مدت‌ها مایه دلگرمی کشاورزان شد؛ اسفندیار امینی دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان اصفهان در این باره به خبرنگار ایمنا می گوید: اگر چه کیفیت محصول کشت پاییز خیلی بهتر از کشت زمستان است؛ هرچند دیر، اما هیچ وقت رها سازی آب غیرمفید نیست، رها سازی آب در بستر رودخانه زاینده‌رود برکات زیادی دارد، سفره های آب زیرزمینی و چاه‌ها هم تغذیه می شوند، اینگونه نیست که بهمن ماه نتوان کشت کرد و همین که کشاورزان امسال بعد از حدود دوسال بتوانند محصولی بکارند و برداشت کنند، رضایت بخش است.
وی در خصوص پرداخت نشدن کامل خسارت‌های کشاورزان معتقد است: دولت خودش بزرگترین قانون شکن است، همه دولت‌ها در مورد حقابه کشاورزان، قانون خرید تضمینی، قانون تنظیم بازار و در مواردی که حقوق کشاورز وجود دارد دولت یا قصور یا تخلف داشته است.
امینی می گوید: بازگشایی آب رودخانه، حذف بندهای آبخیزداری و غیر آبخیزداری در بالادست و امتداد رودخانه، ساماندهی رودخانه، محاسبه و پرداخت خسارت کشاورزان و اجرای تمام مصوبات از خواسته‌های کشاورزان است.
حسین محمدرضایی، عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان اصفهان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص طرح های آبخیزداری می گوید: بیش از ۶۰۰ سد و آب بند به نام طرح آبخیزداری در بالادست احداث شده که این آب بندها از ورود آب از سرشاخه ها به زاینده رود جلوگیری می کند. در سال زراعی ۹۷-۹۸ در کوهرنگ ۶۱۵ میلیمتر بارندگی شده است که بر همین اساس باید ۵۰۰ میلیون متر مکعب آورد آب در سال زراعی جاری باشد و مخزن سد زاینده رود باید حدود ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب داشته باشد، این درحالی است که به دلیل وجود آب‌بندها و طرح‌های آبخیزداری از ورود آب بارندگی به سد زاینده رود جلوگیری می شود.
وی می افزاید: بی عدالتی ها سبب شده حقابه‌داران و میرآب‌ها از حق خود محروم شوند و مهمان‌های ناخوانده از حقابه‌هایشان استفاده کنند، کشاورزان در اعتراض های خود خواهان مشخص و تعیین شدن هر چه سریع‌تر مبلغ خساراتی که تا به حال از سوی وزارت نیرو از فروش حقابه‌هایشان به دیگر بخش‌ها به آنها پرداخت نشده، هستند. مصوبه زیاد است اما عزمی برای احیا نیست.
فقط می گویند مصوب شد ولی در عمل هیچ!
هفدهم دی ماه رییس جمهور در دیدار با وزیر، معاونان و مدیران ارشد وزارت جهاد کشاورزی گفته است که در برابر دست‌های پینه بسته کشاورزان تعظیم می کنیم و قدردان تلاش آنها هستیم، کشاورز باید قادر به تامین زندگی خود باشد و وزیر جهادکشاورزی دلسوز، پیگیر و متعهد به حقوق کشاورزان است. حاج حسین به خبرنگار ایمنا می گوید: " وقتی زلزله ای در هر یک از استان‌های کشور اتفاق می افتد همه استان‌های دیگر برای رفع گرفتاری آن همدل و همدرد می شوند، بی آبی زاینده رود و مشکلات آن زلزله خاموشی است که در اصفهان اتفاق افتاده است، اما متاسفانه انگار اصفهان را به فراموشی سپرده اند، در مدت این دو سال که رودخانه خشک است یکی از مسئولان نه از استان و نه از هیئت دولت نیامدند که از مردم گرفتار دلجویی کنند، کسی از ما نپرسید دردمان چیست، مشکلاتی که در شرق اصفهان وجود دارد روز به روز بدتر می شود و هیچ چاره ای نداریم تنها باید به خدا شکایت ببریم؛ حدود ۱۷ سال است که برای حقابه‌هایمان تجمع و اعتراض داریم و در این مدت همیشه قول و وعده شنیدیم و حالا قرار است آب زاینده رود هفته اول بهمن بازگشایی شود که باید ۵۰ روز برای یک کشت کامل به ما آب بدهند اما گفتند ۱۸ روز آب تخصیص می دهیم، کسی به صدای کشاورز اهمیتی نمی دهد فقط می گویند مصوب شد ولی در عمل هیچ خبری نیست! "
گزارش از: ندا سپاهی- خبرنگار ایمنا
نظر شما