پیام رسان‌های بومی، از ظهور تا افول

به گزارش خبرنگار ایمنا، انتقادی که بسیاری از کاربران ایرانی به شبکه‌های اجتماعی بومی داشتند، امنیت ضعیف این نرم افزارها و احتمال زیاد رصد حساب‌های کاربری‌شان توسط سرورهای داخلی بود که البته بسیاری از متخصصان معتقدند این انتقادات وارد و صحیح است، چرا که کاربران هر شبکه اجتماعی باید پیش از ثبت نام و فعالیت در آن از امنیت حریم شخصی خود مطمئن شوند و هراسی نسبت به سرقت از حریم خصوصی خود نداشته باشند.

رضا سلمانی، کارشناس تجارت الکترونیک، معتقد است "رایگان بودن حجم ترافیک در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و پیامرسان‌های بومی باعث ورود شماری از کاربران به این نرم افزارها شد؛ تیم سازنده که پیش‌بینی چنین حجم از کاربران را نمی‌کرد، مجبور به تعویض و گسترش سرورهای پیامرسان برای پوشش تمامی کاربران شدند، انتقال و تعویض سرور زود هنگام سبب شد تا بی دقتی‌های فاحشی در زمینه امنیت این شبکه‌های اجتماعی صورت گیرد."

وی اضافه می‌کند: "بسیاری از مشکلات امنیتی پیام‌ رسان‌های بومی سبب گریز کاربران از آن‌ها شد و بزرگ نمایی‌های برخی از افراد نیز نسبت به نا امنی شدید این نرم افزارها مزید بر علت شد تا کاربران، این نوع از شبکه‌های اجتماعی را برای فعالیت‌های خود مناسب نبینند و به سراغ شبکه‌های اجتماعی خارجی بروند و حتی فیلترینگ یکی از پیام رسان‌های پر کاربر خارجی در ایران، سبب انزوای آن در میان مردم نشد."

بسیاری از متخصصان این حوزه معتقدند دسترسی به اطلاعات افراد در شبکه‌های اجتماعی توسط سرورهای نزدیک به حکومت در پیام رسان‌های بومی شاید در نگاه اول یک تله امنیتی برای به دام انداختن افراد مشخص باشد؛ اما از مزیت‌های این دسترسی می‌توان به دستگیری مجرمان شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌ها از طریق پیگیری موقعیت شناسه کاربری آنها اشاره کرد.

در این میان نظرات کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی خارجی که، پیام رسان های بومی را نصب کرده بودند نیز قابل توجه است؛ بسیاری از آنها با تمسخر وجود شخص سوم در گفت و گوهای خصوصی، هدف پیام رسان های بومی را رصد داده‌های افراد عنوان می‌کردند و اعتقاد داشتند متصدی سرورهای اصلی پیام رسان‌های بومی افرادی هستند که به صورت شبانه روزی مشغول رصد حریم شخصی آن‌ها می‌باشند.

عده‌ای دیگر از کاربران نیز نگران دسترسی کاربران نا آشنا به شماره تلفن همراه خود بودند و تعدادی از کاربران هم به شدت از نبود منابع کافی در شبکه‌های اجتماعی بومی گلایه داشتند و برخی از شبکه‌های اجتماعی با توجه به این گلایه سعی کردند تا با ساخت کانال‌های مختلف کاربران بیشتری را جذب کنند که این کار هم به دلیل نا آشنا بودن کاربران نسبت به دسترسی آسان به کانال‌ها، تغییر مهمی را ایجاد نکرد.

در حال حاضرتنها تعداد محدودی از ایرانیانی که از گوشی هوشمند استفاده می‌کنند نسبت به نصب شبکه‌های اجتماعی بومی اقدام کرده‌اند و فیلترینگ هم که باعث افزایش آمار کاربران آنها شده بود، بعد از مدتی برای مردم، عادی شد و بازگشت تدریجی مردم به نرم افزارهایی که فیلتر شده بود سبب شد تا آمار کاربران پیام رسان‌های بومی به شدت افول کند.

طبق آمار نظر سنجی‌های دنیای مجازی امکانات، جذابیت و امنیت درشبکه های اجتماعی از مهم‌ترین عوامل توجه کاربران به آنها است و همه کاربرانی که در شبکه‌های اجتماعی معروف، فعالیت می‌کنند، امنیت آنها را به عنوان مقوله اول بررسی کرده‌اند.

فعالان عرصه سایبری کشور معتقدند سیاست فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی برای جذب مردم به پیام‌رسان‌های داخلی، سیاستی اشتباه و ناکار آمد است چرا که در حال حاضر با وجود فیلتر برخی از پیام‌رسان‌های خارجی، هنوز هم آمار کاربران ایرانی آنها چند صد برابر تعداد کاربران پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی بومی است.

تفاوت‌های پیام‌رسان و شبکه اجتماعی

به گزارش ایمنا با ظهور شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های جذاب و امکانات مختلف این نرم افزارها، مردم نسبت به استفاده و فعالیت در آنها ترغیب شدند،‌ در این بین پیام ‌رسان‌هایی که عملکرد شبکه‌ای داشتند، بیشتر مورد توجه مخاطبان دنیای مجازی قرار گرفتند.

قابل توجه است که طبق آخرین آمارهای جهانی، استفاده از پیام رسان‌ها بیش از شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد و تعداد کاربران فعال پیام رسان‌ها بیش از تعداد کاربران فعال شبکه‌های اجتماعی تراز اول دنیا است.

مهم‌ترین تفاوتی که میان شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌ها وجود دارد این است که پیام رسان‌ها بر پایه گفت‌وگو (chat) طراحی شده‌اند، اما در شبکه‌های اجتماعی مخاطب خاص معنایی ندارد و تمام اعضا آن شبکه اجتماعی با جستجو نام کاربری افراد، می‌توانند تا صفحه شخص را مشاهده کنند.

در واقع پیام رسان‌ها، نرم افزارهایی هستند که به ما اجازه می‌دهند تا با ذخیره کردن شماره مخاطبانمان، نسبت به اشترک ویدئو، عکس، متن و ... با آنها اقدام کنیم و لزوم استفاده از آنها نصب کردن نرم افزار از سوی هر دو کاربر است؛ برای مثال بارزترین نوع پیام رسان که ایرانی‌ها علاقه زیادی به آن دارند، واتس اَپ(WhatsApp) است که با ایجاد فضای مناسب برای گفت‌وگو میان کاربران و قابلیت ساخت گروه، به کاربران خود اجازه می‌دهد تا بتوانند به راحتی با یکدیگر ارتباط داشته باشند.

نوع دیگر نرم افزارهای ارتباط جمعی، شبکه‌های اجتماعی هستند که بر مبنای گردش آزاد اطلاعات به وجود آمده‌اند و حضور و فعالیت در این نوع از شبکه‌های ارتباطی، گاهی اوقات تا جایی پیش می‌رود که افراد تمام وقت، مشغول آن می‌شوند و برای شاخص کردن صفحه خود در آن شبکه اجتماعی از هیچ اقدامی فروگذار نیستند؛ محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در میان ایرانی‌ها، اینستاگرام است، که با تصویر محور بودن خود از کاربران می‌خواهد که، برای اطلاعاتی که مایل به اشتراک آن هستند، تصویرانتخاب کنند تا مخاطبان بیشتر با موضوع اطلاعات (caption) آشنا شوند.

در این میان پیامرسان هایی هم هستند که با ایجاد فرصت‌هایی مثل ساخت کانال، سعی در نزدیک کردن خود به شبکه‌های اجتماعی دارند و شبکه‌های اجتماعی نیز سعی می‌کنند تا از طریق ایجاد درگاه‌های شخصی برای کاربران به آنها فرصت گفت‌وگو با سایر کاربران را بدهند، همین مزیت سبب شده تا تعداد زیادی از کاربران، شبکه‌های اجتماعی را برای نصب انتخاب کنند که قابلیت پیامرسان ها را نیز دارند.

گزارش از: سپهر زارع، خبرنگار ایمنا