تقی امیری یک استاد قلمکار در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: به علت نوع تولید و نحوه نقش کردن پارچه در آغاز پیدایش این هنر نام قلمکاری بر روی آن گذاشتند چرا که در ابتدا روی پارچه‌های پنبه‌ای و احتمالاً ابریشمی، با قلم نگاره‌های مورد نظر را نقاشی می‌کردند و نقوش مختلفی پدید می‌آوردند، اما کم کم تولید این نوع قلمکار کاهش یافت چون برای این نوع تولید وقت زیادی صرف می‌شد، نقوش رسم شده با قلم فاقد هماهنگی بود و باعث یکسان نبودن تولیدات می‌شد و همچنین قیمت تمام شده را بالا می‌برد.
وی ادامه داد: به واسطه نیاز به تولید زیاد، قلمکارسازان انتقال نقوش به وسیله قالب‌های حکاکی و کنده کاری شده بر روی پارچه را تنها راه چاره این مشکل دانستند و به طراحی، حکاکی و کنده کاری قالب‌های مورد نظر پرداختند البته پس از یافتن راه حل جدید، به طور کلی نقش زنی به صورت قدیمی متروک نشد بلکه برخی نگاره‌ها به وسیله قالب و طرح‌های دیگر با دست نقاشی می‌شد، ولی به مرور زمان و به دلیل احتیاج به سرعت بیشتر در تولید قلمکارسازی به صورت فعلی یعنی استفاده از قالب برای کلیه نگاره‌ها و نقوش متداول شد.
این استاد قلمکار اضافه کرد: در این روش قلمکارسازی تنها نقصی که وجود دارد استفاده از رنگ‌های محدود با قالب‌های مشخص است، در صورتی که در ابتدا که نقش زنی به وسیله قلم صورت می‌گرفت این محدودیت در مورد استفاده از رنگ وجود نداشت و تنوع رنگی در تولیدات و خلاقیت هنری بیشتری مشهود بود.
امیری ادامه داد: تمام صاحب نظران بر این عقیده‌اند که قلمکارسازی از دوره ایلخانی در ایران مرسوم بوده است وعلت حمایت و پشتیبانی خانان مغول از پارچه‌های منقوش چینی در بازارهای ایران بوده است ونساجان و نقاشان ایرانی اسلوب و طرح‌های آن را تقلید می‌کردند.
وی گسترش و اوج ترقی قلمکاری را عصر صفوی و به ویژه دوران پایتختی اصفهان که با هنر مطرح شده بود، دانست و گفت: انواع قلمکارهای تولید شده در عهد صفوی شامل قلمکار زر یا اکلیلی، قلمکار صدرس، خمره‌ای و جیگرنات (قرمز-بنفش) است ولی متاسفانه امروزه به این علت که استادان قدیمی از میان ما رفته‌اند و روش‌های سنتی تولید کمتر ادامه یافته است دیگر نمونه‌های مرغوب و طرح‌های قدیمی قلمکاری در بازار وجود ندارد.
امیری افزود: پس از دوران صفوی این هنر مانند بسیاری از هنرها به دلیل بی توجهی، نادیده گرفتن سلیقه روز و ورود کالاهای مشابه خارجی به تدریج از رونق افتاد.
این هنرمند قلمکار اظهار کرد: نقش‌های مورد استفاده در قلمکار بسیار متنوع‌اند. نقش‌های شناسایی شده در پارچه‌های قلمکار بالغ بر ۲۰۰ طرح از جمله اسبی، بته، پل خواجو، اناری، گل تاجی است که نقوش مورد نیاز برای پارچه‌های قلمکار بر روی قالب‌هایی مخصوص کنده کاری می‌شود این قالب‌ها بیشتر از چوب گلابی و زالزالک ساخته می‌شود، چرا که شکل پذیری و دوام این چوب‌ها نسبتاً زیاد است.
نظر شما