به گزارش خبرنگار ایمنا، پیرایش برای بافت‌های امروز شهرها یک ضرورت است، سیمای شهر باید زیبا و چشم نواز باشد و از آلودگی بصری جلوگیری کند؛ در میان شهرها، اصفهان به عنوان یک شهر تاریخی دارای قابلیت‌های زیادی است که می‌تواند در زیباسازی الگوی همه شهرهای کشور باشد. یک کارشناس ارشد طراحی شهری اعتقاد دارد زیباسازی شهرهای تاریخی می‌تواند با ارتقای ظرفیت‌های عناصر تاریخی و فرهنگی ازجمله کارکردها، منظر شهر و نوع بهره‌برداری که می‌توان از آن داشت، همراه باشد در واقع زیباسازی شهر تاریخی این است که عناصر تاریخی آن در جایگاهی که ارزش‌هایی از نظر بین‌المللی، ملی و محلی دارد، حفاظت و بهره‌برداری متناسب با کالبد آن انجام شود.
توضیحات بیشتر «جلال آزادی» کارشناس ارشد طراحی شهری در ارتباط با اهمیت زیباسازی شهرهای تاریخی، توسعه شهرسازی در شهرهای تاریخی و ... در ادامه مطلب از نظرتان می‌گذرد:
زیباسازی شهرهای تاریخی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
زیباسازی موضوعی است که در تمام شهرها باید مورد توجه قرار گیرد، در واقع زیباسازی به منظر شهری باز می‌گردد، یعنی آن چیزی است که ناظر از شهر رؤیت و درباره آن قضاوت می‌کند. در خصوص شهرهای تاریخی و فرهنگی باید گفت مباحث تاریخی و فرهنگی برای شهرها یک مزیت محسوب می‌شود.
زیباسازی شهرهای تاریخی می‌تواند با ارتقای ظرفیت‌های عناصر تاریخی و فرهنگی ازجمله کارکردها، دسترسی به آن، منظر شهر و بهره‌برداری که می‌توان از آن داشت، همراه باشد؛ یک شهر تاریخی و فرهنگی، کالبدی فرهنگی دارد که باید متناسب با نیازها و مزیت های آن شهر باشد، به هر حال هر شهر مزیت‌هایی دارد و تاریخی بودن شهرها در فضاهای شهر، عناصر شهری و طبیعی آن تجلی پیدا می‌کند.
بخشی از میراث ما طبیعی و تاریخی است و درباره شهر اصفهان باید گفت زاینده‌رود و عناصری که با اکوسیستم زاینده رود شکل گرفته، به عنوان عناصر طبیعی و تاریخی تعریف می‌شود. زیباسازی شهر تاریخی این است که عناصر تاریخی آن در جایگاهی که ارزش‌هایی به لحاظ بین‌المللی، ملی و محلی دارد، حفاظت و بهره‌برداری متناسب با کالبد آن انجام شود و در نهایت به عنوان عنصری که می‌تواند برای یک شهر تولید ثروت کند، مورد توجه قرار گیرد. توریسم از شاخصه‌هایی است که از این عناصر بهره می‌برد.
امروزه حمام‌های تاریخی و کاروانسراها در شهرها در واقع عملکرد خاصی ندارند، در حالی که هر چه بهره‌برداری بهتر و بیشتر باشد به حفاظت از آن بنای قدیمی تاریخی کمک کرده‌ایم، زیرا فعالیت در بناهای تاریخی، آنها را مستحکم‌تر نگه می‌دارد. در جامعه امروز نمی‌توان با بناهای شهر برخورد موزه‌ای داشت، چرا که انجام فعالیت، این بناها را بیشتر سرزنده نگه می‌دارد.
دسترسی به بناهای تاریخی باید به راحتی برای مردم امکان‌پذیر باشد و از طریق بروشور یا نرم افزار، بیشتر به گردشگران معرفی شود، به عنوان مثال در کشورهای غربی، "آژانس‌های گردشگری شهری" تورهایی دارند که به وسیله انواع وسایل حمل و نقل اتوبوسی، کالسکه ای، درشکه ای در شهر، فضاهای تاریخی و دیدنی را به گردشگران معرفی می‌کند چرا که معرفی این فضاها می‌تواند در جذب ثروت و افزایش اشتغال کمک کند.
برای زیباسازی شهر اصفهان چه پیشنهادی دارید؟
هر اقدام طراحی و زیباسازی شهری ابتدا باید دارای سند و برنامه باشد، یک برنامه خوب بیانگر ویژگی‌ها، مزایا و معایب شهرها است. سند شهری بر اساس روندهای موجود، پیش بینی‌ها و اراده مدیران شهر می‌گوید که بخش تاریخی و مرکزی شهر باید به چه چیزهایی تبدیل شود و اقدامات متناسب با آن چیست، البته ضمن اجرای برنامه، کنترل و نظارت باید جدی انجام شود. به عنوان مثال برای احداث یک ساختمان پروانه ساخت دریافت و چهار مهندس ناظر برای آن در نظر گرفته می‌شود، اما در طول اجرا تغییرات زیادی در آن صورت می‌گیرد، بنابراین برنامه نمی‌تواند ثابت باشد و طرح و برنامه‌ای که مبتنی بر داده‌ها و سیاست‌ها است، در حین روندهای اجرایی نیازمند بازنگری خواهد بود.
ما نیاز به برنامه‌هایی داریم که در آنها استمرار وجود داشته و در اختیار مجریان باشد، البته فضای فرهنگی شهر متولیان مشخصی همچون شهرداری، میراث فرهنگی و در مقیاس ملی، یونسکو را دارد و باید هماهنگی‌هایی بین عناصر تاثیرگذار انجام شود.
تجارب نشان می‌دهد علی‌رغم اینکه میراث فرهنگی متولی ساماندهی فضاهای تاریخی و فرهنگی شهر است، اما به لحاظ ساختار تشکیلاتی و منابع مالی توانایی زیادی ندارد و بیشتر سیاست‌گذار است و این شهرداری‌ها هستند که ساختار اداری ویژه‌ای برای بخش‌های تاریخی شهر تعریف می‌کند، این موضوع می‌تواند به اجرای طرح و برنامه‌ها برای ارتقای ظرفیت‌های شهر کمک کند.
توسعه شهرسازی در شهرهای تاریخی باید چگونه اتفاق بیافتد؟
اگر تعریف روشنی از توسعه داشته باشیم، توسعه به معنای افزایش توانایی‌های شهر است. درباره شهر تاریخی اصفهان باید گفت هر توسعه‌ای در این شهر باید مبتنی بر ارتقای ظرفیت و توانایی‌های شهر باشد. شهر اصفهان به عنوان یک کلانشهر مزایایی همچون اقتصاد صنعتی دارد، اما بزرگترین مزیت آن، تاریخی بودن این شهر است.
متأسفانه خشک شدن رودخانه زاینده‌رود شوک بزرگی برای همه بود، کسانی که تصمیم‌گیرنده قطع آب در زاینده رود بودند، به این موضوع فکر نکردند که آب رگ حیاتی شهر اصفهان است به واسطه این آب عناصر فرهنگی، تولید ثروت و جذب توریست در این شهر زیاد بوده است. با این وجود کلانشهر اصفهان باید ضمن برخوداری از سیستم‌های مدرن شهری، با بهره‌گیری از ویژگی‌های معماری و شهرسازی توسعه پیدا کند.
آیا شما تا به حال به شهر اصفهان سفر کرده‌اید؟
بارها، اما آخرین بار حدود ۱۰ سال پیش بود.
توسعه شهر اصفهان در بافت‌های تاریخی را چگونه دیدید؟
اتفاقاتی که در شهر اصفهان مشاهده کردم، بسیار خوشایند بود، اینکه ورود خودروها به میدان نقش جهان ممنوع شده، تصمیم بسیار خوبی است. در سفر به شهر اصفهان به محور جلفا و کلیسای وانک رفتم، پیاده راه‌های بسیار خوبی برای آن ساخته شده بود، تا جایی که اگر چشم ما را می‌بستند و به یکباره باز می‌کردند، فکر نمی‌کردیم جلفا در یک شهر ایرانی واقع است چرا که فضاهای بسیار خوب، دلنشین، اجرای معابر خوب، پیاده‌روها زیبا و دسترسی‌ها فوق العاده بود.
میدان عتیق اصفهان بازسازی شده و این اتفاق نیز بسیار خوشایند است، همچنین در اخبار خبرهایی از پیاده راه شدن چهارباغ شنیدم و بسیار خوشحال شدم. روند توسعه شهر اصفهان را خوب ارزیابی می‌کنم، اما تاسف بزرگ ما خشک شدن زاینده رود است، وقتی این عنصر از شهر گرفته شود خیلی چیزها بی‌معنی می‌شود، از این رو باید گفت چالش اساسی شهر اصفهان، نبود آب در زاینده‌رود است.
به نظر شما پیاده راه سازی چهارباغ چقدر در جذب گردشگر و افزایش حس آرامش در بین شهروندان تأثیرگذار است؟
یکی از برندهای هر شهر میزان پیاده‌راه‌هایی است که افراد بتوانند در نهایت آرامش در آن فضاها به دور از سرو صدا و خودروها حرکت کرده، خرید کنند و بهره کافی را ببرند.
هر چقدر بخش‌های مرکزی شهر از وجود خودروها عاری شود، این فضاها دلنشین‌تر و برای گردشگران جاذب‌تر خواهد بود. در عصر مدرنیسم در مقابل نظراتی که خودرو را برای تردد وسیله بهتری می دانند، مقاومت شد و به مرور زمان شهرهای بزرگ به این نتیجه رسیدند که باید برای افزایش مسیرهای پیاده‌رو تلاش کرد. اینکه چهارباغ پیاده راه شده اتفاق بسیار خوشایندی است، اما تنها پیاده راه کردن مهم نیست، بلکه نوع مبلمان مسیر، نوع کف‌سازی و سنگ‌فرش آن، زیباسازی مسیر پیاده و اجرای برنامه‌های فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد.
روند توسعه شهرهای کشور تا چه اندازه موجب آبادانی شده است؟
اگر منظور از آبادانی ساخت و ساز و خیابان‌سازی است، به دلیل رشد شتابان شهر نشینی، افزایش مهاجرت‌ها و خشکسالی این اتفاق بدون برنامه در حال وقوع است در حالی که آبادانی یعنی ایجاد کالبدی که انسان‌ها از حضور در آن لذت ببرند.
هر ساخت و سازی در شهر که مخل آرامش باشد یعنی هوا، آب، فضاهای باز و سبز، عناصر تاریخی و فرهنگی را از شهروندان بگیرد، ضد آبادانی است.
در حال حاضر چقدر شهروندان می‌توانند به طراحی شهرها هویت دهند؟
شهروندان باید با حضور و مشارکت خود به طرح‌های شهری هویت دهند، اینکه ساخت یک مدرسه در کدام نقطه از شهر، در چه فضایی ساخته شود و چه عناصر و چقدر ارتفاع داشته باشد یا از چه مصالحی استفاده شود، با مشارکت و حضور مردم قوام می‌گیرد.
نقش شهروندان در هویت شهرها بیشتر از طراحی‌های شهری است، بنابراین باید هر اتفاقی که در شهر افتد، مثل سایر شهرهای دنیا با حضور شهروندان باشد، اعتقاد دارم هویت هر شهر شهروندان آن هستند.
فکر می کنید تا چه اندازه سیمای شهر اصفهان بیانگر فرهنگ و نگرش مردم این شهر است؟
هر کالبدی نشان‌دهنده یک تصویر، خواسته و هویت است و هر چه زیبا باشد نشان می‌دهد بهره‌برداران این فضا انسان‌هایی هستند که زیبایی را دوست دارند، هر چه ایمن باشد، بهره‌بردارانی با خواسته‌های ایمنی داشته‌اند و البته خواسته‌ها در قالب این فضاها تحقق پیدا می‌کند.
آنچه من در اصفهان دیدم، شهری پاکیزه با سیمای مطلوب است. بخش مرکزی شهر اصفهان را که چندین بار از نزدیک دیده‌ام، نشان دهنده مردمی با فرهنگ در رعایت نظافت محیط شهری هستند، مردم اصفهان که پاکیزگی و آسایش را طلب کردند و به دست آوردند، اهمیت زیبایی را خوب می‌فهمند.
گفت‌وگو از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس شهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما