به گزارش خبرنگار ایمنا، در روز بررسی لایحه در مجلس شورای اسلامی، جمعی از مخالفان تصویب آن مقابل مجلس تجمع کردند و با شعارهایی همچون "نه به خود تحریمی"، "برجام نمی‌خواهیم"، "FATF خیانت است به ملت" اعتراض خود را به تصویب لایحه کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) اعلام کردند. این در حالی بود که برخی نمایندگان مجلس نیز همسو با معترضان خارج از مجلس، با در دست گرفتن پلاکاردهایی و نشان دادن عدد دو (که به طور عرفی به معنای مخالفت با یک طرح یا لایحه است) مخالفت خود را با آن نشان دادند و بررسی و تصویب این لایحه را مخالف نظر رهبری دانستند.
مخالفت‌ها تا جایی ادامه یافت که علی لاریجانی، رییس مجلس در پاسخ به منتقدان عنوان کرد که دفتر مقام معظم رهبری در پاسخ به نامه وی درباره بررسی کنوانسیون‌های مرتبط با FATF اعلام کرده است که ایشان با بررسی این لوایح در مجلس مخالفتی ندارند و بالاخره این لایحه با اکثریت آرا به تصویب نمایندگان مجلس رسید. اما FATF و کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم چه هستند و چه فرصت‌ها و چالش‌هایی برای ایران ایجاد خواهند کرد؟ اینها برخی از مهمترین سؤالاتی است که از علی خرم، سفیر ونماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل متحد پرسیدیم و مشروح آن را درادامه می خوانید.
لطفا مختصری در مورد تاریخچه و پیشینه کنوانسیون های بین المللی برای مقابله با تأمین مالی تروریسم توضیح دهید.
در طی ۱۲ سالی که ایران دچار تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل شده و مراودات مالی اش با دنیا تقریبا قطع شده بود، جهان ۴ معاهده پولی ومالی تنظیم کرده که ایران از آنها بی خبر بود و یا در آنها نقشی نداشت. شورای امنیت سازمان ملل این معاهدات را به خاطر حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در برج‌های دوقلوی نیویورک که توسط گروه القاعده انجام گرفت، تنظیم کرد و از کشورهای جهان خواست منابع مالی خود را شفاف سازی کنند.
باتوجه به اینکه در شورای امنیت سازمان ملل گفته شده بود که تروریستم باید از همه جهات مورد تهاجم و محاصره قرار گیرد، پس موضوع معاهدات مالی و پولی به سرعت مطرح و چندین معاهده نیز مبنی بر عدم حمایت مالی از تروریست تصویب شد. مبنای عمل این معاهدات، تنها مبارزه رو در رو و فیزیکی با تروریسم نبود؛ بلکه می کوشید منابع مالی تروریست‌ها را کشف و شناسایی کند و جلوی منابع مالی و کمک به آنها را بگیرد.
اطلاعاتی که در مورد سازمان تروریستی القاعده به دست آمد حاوی این نکته بود که این سازمان ازطرف کشورهای عربی چون عربستان وامارات متحده عربی مورد حمایت قرار می گیرد و با منابع مالی و پولی این کشورها دست به عملیات‌های خود می زند. همچنین در گزارش محرمانه نمایندگان کنگره آمریکا نیز به وضوح به این مسأله اشاره شد که چگونه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای حمایت از این گروه تروریستی اقدامات وسیع مالی انجام داده و حمایتهای پولی بی دریغ خود را از راه حساب هایی برای کمک به این گروه واریز کرده اند.
بنابراین حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر مبنایی برای جهان شد تا چهار کنوانسیون جمعی مالی وپولی برای جلوگیری از رشد گروه‌های تروریستی وضع کنند.
این کنوانسیون ها چه بخش‌های مهمی دارند و کشورهای متعاهد را ملزم به انجام چه اقداماتی می کنند؟
در بخش نخست این چهار کنوانسیون به شفافیت مالی اشاره شده که همه بانک‌های کشورها باید دارای شفافیت مالی باشند؛ در بخش دوم به مباحث مربوط به پولشویی پرداخته شده، به این معنا که بانک‌های مرکزی کشورها نباید اجازه دهند پول های کثیف یعنی پول‌هایی که منشاء آنها معلوم نیست وارد بانک‌های کشورشان شده و بعد از تطهیر به چرخه اقتصاد وارد شوند.
در قسمت سوم از این کنوانسیون به این مورد اشاره شده که حمایت مالی از تروریسم نباید صورت بگیرد و بخش چهارم جلوگیری از حمایت سازمان یافته از جرائم سازمان یافته تروریستی است. این چهار کنوانسیون مجموعه ای را ترتیب دادند که همه کشورهای جهان به جز ایران وکره شمالی به آن پیوستند، بنابراین در پاریس سازوکاری به نام FATF به وجود آمد تا بر نقل و انتقالات مالی کشورها نظارت کند و جلوی حوادث تروریستی دردناک را بگیرد.
چالش ایران برای عضویت در FATF از چه زمانی آغاز شد؟
یکی از مسائلی که ایران در برجام دنبال می کرد این بود که نقل و انتقال مالی بین بانک‌های ایرانی و جهانی به راحتی صورت بگیرد، اما بعد از اینکه به واسطه برجام تحریم‌ها برداشته شد و ایران تلاش کرد از مواهب برجام استفاده کند، متوجه شد که در این ۱۲ سال عدم حضور در مناسبات مالی جهانی، ۴ کنوانسیون در چهار بخش توسط کشورهای جهان امضا شده که ایران از این معاهدات بی اطلاع بوده و یا در امضای آنها دخیل نبوده است.
از طرفی ایران نمی‌خواست وارد اینگونه معاهدات و کنوانسیون‌ها شود و از سویی هم بانک‌های معتبر جهانی اعلام کردند اگر ایران قرار است با بازارهای جهانی ارتباطات بانکی داشته باشد و یا این که می خواهد پول صادرات نفت به حساب ایران واریز شود، بایستی عضویت در این کنوانسیون‌ها را بپذیرد و این کشمکش پیوستن و یا نپیوستن مدت‌ها طول کشید.
مقامات ایران از یکسو مایل بودند پول نفت به کشور برگردد و از سوی دیگر نمی خواستند تعهدات جدیدی را بپذیرند، این تناقض سبب شد تا در نهایت بحث پیوستن ایران به FATF به صورت رسمی در کشور مطرح و در مورد آن تصمیم گیری شود.
چرا در ایران برخی با پیوستن به این کنوانسیون ها مخالفت می کنند؟
این مسأله دلایل مختلفی دارد، بعضی از سازمان‌ها تمایلی به شفاف سازی ندارند و به ویژه تعدادی از آنها مایل نیستند که نقل و انتقالات مالی و پولی آنها در خارج از کشور شفاف و مشخص شود، این گونه شرکت‌ها به عضویت ایران در این چهار کنوانسیون واکنش نشان دادند، در نتیجه مقامات کشور هم در ابتدا به جهان اعلام کردند که نمی خواهند ایران عضو این معاهدات مالی وپولی باشد.
به عنوان نمونه یکی از مشکلات ایران با این کنوانسیون‌ها نوع تعریف آنها از تروریسم است؛ اگر آنها بر اساس تعریفی که از تروریسم دارند، حزب الله لبنان را هم به عنوان یک گروه تروریستی بشناسند، در این صورت کمک ایران به حزب الله سبب می شود کشورمان مورد تحریم قرار بگیرد. طرح این گونه مسائل باعث شد که ایران به این کنوانسیون ها نپیوندد.
پس چه شد که دولت روحانی به حمایت از این کنوانسیون‌ها پرداخت و خواهان تصویب آنها در مجلس شد؟
وقتی تحریم‌های دولت جدید آمریکا پیش آمد و قرار شد ایران از مکانیسم جدید اروپایی یا صندوق ذخیره ارزی در اروپا به جای سوئیفت استفاده کند، بحث پیوستن به این کنوانسیون‌ها دوباره جدی شد.
همچنین دسترسی به پول نفتی که ایران قرار است به کشورهای هند، چین و...بفروشد، مستلزم پیوستن به این کنوانسیون‌ها بود. در واقع ایران متوجه شده است که دورشدن از این گونه کنوانسیون‌ها دربلندمدت به ضررش خواهد بود به همین دلیل قبول کرد که عضویت در این کنوانسیون ها را بپذیرد.
در واقع ایران از این طریق شرایطی را ایجاد کرد تا پول نفت به کشور برگردد و در وضعیتی که رییس جمهور آمریکا به گفته خودش سخت ترین تحریم‌های تاریخ را علیه ایران وضع می کند، بهانه‌ای به دست سایر کشورها نداده باشد که از همکاری مالی با ایران خودداری کنند، در واقع ایران به دنبال جلوگیری از «گل به خودی» در زمان تحریم‌ها بود.
آینده مراودات اقتصادی ایران بعد از تصویب CFT در مجلس را چگونه می بینید؟
درحال حاضر این کنوانسیون در مجلس ایران تصویب شده و باید به شورای نگهبان برود و اگر ازطرف شورای نگهبان تصویب نشود به مجمع تشخیص مصلحت نظام می رود. هیچ کسی ایران را مجبور به پیوستن و پذیرفتن این کنوانسیون ها نکرده است، بلکه ایران می خواهد با پیوستن به این معاهدات مالی، در برابر تحریم‌های سرسخت آمریکا از خود محافظت کند و پول صادراتش را به صندوق ارزی برگرداند.
در صورتی که به این کنوانسیون‌ها نمی‌پیوستیم، فروش نفت ایران به جهان باید با یوان، روپیه و روبل به چین و هند و روسیه صورت می گرفت. در این صورت، علاوه بر فروش نفت باید پول این کشورها را نیز از آنها خریداری می‌کردیم؛ در حالی که با این مکانیسم اروپایی به جای سوئیفت؛ صندوق ذخیره ارزی ایجاد می شود و هر کشوری از ایران کالا خریداری کند پول آن را در این صندوق ارزی به یورو به حساب واریز می کند، ایران هم بر پول خودش حاکم است ومی تواند آن را برداشت کند.
در دوره احمدی‌نژاد که ایران تحریم بود هر کالایی که به فروش می‌رفت باید پول نفت و یا کالاها در آن کشورها باقی می ماند، صدها میلیارد دلار در کشور چین و هند به همین منوال بلوکه شده که حتی بعد از تحریم‌ها هم حاضر نشدند این پول را به ایران پس بدهند؛ در حالی که با پیوستن به این کنوانسیون‌ها، ایران می تواند ازصندوق ذخیره ارزی که ۷ بانک مرکزی اروپایی آن را تضمین کرده اند، پول واریز شده به حساب خود را دریافت کند، به این ترتیب مشکلات مالی و پولی رفع می شود و مراودات بین‌المللی ادامه خواهد داشت.
نظر شما