این کارشناس و تحلیل‌گر اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: قبل از انقلاب وقتی که شورش های مردمی شروع شد، دولت ها حقوق ها را برای جذب قلوب مردم افزایش دادند که دست از انقلاب بردارند، در واقع بی انضباطی مالی یا عدم هماهنگی افزایش نقدینگی با نرخ رشد اقتصادی، از همان زمان شروع شد.
وی افزود: این مساله بعد از انقلاب نیز اتفاق افتاد و ادامه یافت به این صورت که دولت ها فکر کردند روستاها را باید در عرض مدت کوتاهی آباد کنند، داوطلبان زیادی برای این کار جمع شد و تنها چیزی که از دولت خواستند پول بود، دولت نیز بدون مضایقه شروع به چاپ پول و هزینه کرد.
ساسان یادآور شد: آن زمان اگر اقتصاددانی می‌گفت که میزان هزینه کردن در کشور اصول و قواعدی دارد، حتما طرد می شد، افکار عمومی آن را نمی پذیرفت، بی شک او را یک فرد دانشمند و دانش پرور نمی دانستند و تصور می کردند که او وابستگی فکری دارد.
وی افزود: بنابراین این اتفاقات در هاله ای از سکوت اقتصاددانان افتاد، مدام پول بدون پشتوانه چاپ ( منظور از پشتوانه ارز یا طلا و جواهرات نیست بلکه نرخ رشد اقتصادی است اینکه پول متناسب با رشد اقتصادی جامعه چاپ شود، نه بیشتر و نه کمتر) و هزینه پروژه های بی مطالعه، می‌شد.
ساسان اضافه کرد: برای مثال، دو طرف یک جاده در حاشیه کویری قم تا تهران درختان سوزنی برگ کاشته شد، (در مورد لزوم کاشت و خوب یا بد بودن این درختان و تناسب آنها با اقلیم هیچگونه مطالعه ای نشد) بدون اینکه به لزوم و درستی انجام این پروژه فکر شود.
تورم کنونی به چند دولت اخیر برنمی‌گردد بلکه ریشه در نیم قرن گذشته دارد
عضو سابق هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: تورم کنونی به دو یا سه دولت مربوط نمی شود بلکه ریشه در اتفاقات نیم قرن اخیر دارد.
وی با اشاره به اصول اقتصادی، افزود: وقتی تورم ایجاد شد اگر بازار آزاد وجود داشته باشد بلافاصله پس از آن ارزهای خارجی متناسب با آن افزایش پیدا می کند بنابراین باید معادل تورم داخلی (که دولت قیمت ها را کنترل نمی کند) نرخ ارز نیز افزایش یابد.
ساسان اضافه کرد: اما دولت ها با فروش نفت و کسب درآمد ارزی، کنترل دستوری نرخ ارز را در دست گرفتند و به این ترتیب تعادل واقعی بین قیمت ارز و ارزش پول، ۴۰ سال است که مصنوعا ثابت مانده یا تغییراتش اندک بوده است.
وی با بیان اینکه رشد ارزهای خارجی باتوجه به متوسط افزایش قیمت ها، اتفاق می افتد، ادامه داد: برای مثال در حالیکه قیمت مسکن یا خانه و زمین نسبت به زمان انقلاب و قبل آن در حدود یکهزار و ۱۰۰ برابر شده باید ارزهای خارجی نیز به همین میزان افزایش می یافت (نرخ دلار قبل از انقلاب ۷ تومان و در زمان انقلاب ۲۰ توامن بوده است).
ساسان خاطرنشان کرد: چون دولت ارز حاصل از فروش نفت را در بازار به توزیع کنندگان ارز می داد و با فروش این محصول پول کافی برای کنترل بازار داشت مصنوعا قیمت ارز پایین نگه داشته شد در حالی که همه نیروهای طبیعی اقتصادی به دنبال افزایش قیمت ارز متناسب با نرخ تورم بوده و است.
ناگهان اتفاق افتاد...
وی اظهار کرد: فاجعه از اینجا آغاز شد، تعدادی از کارخانه‌هایی که صادرات داشتند (کارخانه های پتروشیمی، کارخانه های مواد اولیه شیمیایی و برخی فعال در زمینه فرش و صنعت) به دلیل افزایش نرخ ارز فکر کردند که اگر پول خود را در بازار نیاورند و با آن ارز بخرند، به سود آنهاست.
ساسان با بیان اینکه همین حس در چند بنگاه ها اقتصادی ازجمله تراست ها و کارتل های ایرانی (بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی در مشهد) پیدا شد، افزود: به این صورت، ذخایر مالی این فعالان اقتصادی به ارز تبدیل شد به طوری که تقریبا همه ارز ایران به یکباره به سمت مشهد سرازیر شد.
وی اضافه کرد: با سرازیر شدن حجم زیای از نقدینگی ها به سمت خرید ارز، دولت با تهدید تحریم روبرو شد، این در حالی است که وضع تحریم ها از ۱۳ آبان شروع می شود.
ساسان ادامه داد: دولت به دلیل آینده نگری، همه ذخایر ارزی خود را به بازار تزریق نکرد تا مثل گذشته قیمت دلار را کمتر از قیمت واقعی آن نگه دارد، البته کار درستی هم بود زیرا اگر امروز همه ارز خود را برای حفظ قیمت به میدان می آورد، معلوم نبود که در زمان وضع تحریم ها (زمانی که برای کالاهای ضروری و دارو نیاز به ذخیره ارزی باشد)، چه خواهد شد.
وی اعلام کرد: دولتی که ۴۰ سال مصنوعا از ریال در برابر افزایش قیمت ارز حمایت کرد دیگر قادر به انجام این کار نبود.
ریال در مقابل ارزهای خارجی بدهکار است
این تحلیل‌گر و کارشناس اقتصادی گفت: ریال در مقابل دلار بدهکار است، به این معنا که ریال، عدم همسو بودن نرخ ارز با نرخ رشد تورم (حفظ مصنوعی ارزش ریال در برابر نرخ های ارز بویژه دلار) از آغاز یا پیش از انقلاب را، باید به ارزهای خارجی بپردازد.
وی افزود: به احتمال قوی تا مرز ۱۴ هزار تومان حباب های ریال تخلیه خواهد شد اما باز هم ممکن است بعد از مرز ۱۴ هزار تومان همچنان تقاضا غیر واقعی برای خرید دلار ( تقاضای سفته بازارن) ادامه پیدا کند و نرخ دلار حتی از قیمت واقعی خود هم گران‌تر شود.
ساسان با بیان اینکه انتظار نمی رود به دلیل نفس ارزش قیمت دلار از ۱۴ هزار تومان بیشتر شود مگر اینکه به دلایل غیراقتصادی و دلایل سیاسی افزایش پیدا کند، افزود: البته این برآورد بسیاری از اقتصاددانان و دلار محاسباتی است، برآورد واقعی نرخ ارز را بازار آزاد به ما می دهد.
شهروندان، بنگاه های اقتصادی و دولت چه کند؟
وی گفت: البته برای تک تک آحاد مردم نمی توان به یک صورت راهکار ارائه کرد زیرا سلیقه ها و تعلق خاطر افراد متفاوت است اما با ارزیابی مردم بسیاری از کشورها و اخیرا مردم ترکیه در شرایط یکسان با ایران مشاهده می شود که کاملا برعکس عمل کرده و نیازهای عادی خود را به دلار تهیه نکرده اند.
ساسان افزود: شاید انتظار زائدی از مردم باشد و کسانی بگویند کسی از مردم حمایت نمی کند اگر بخواهند در حمایت از دولت دلار نخرند و احتمال از دست دادن قدرت و فقیرتر شدن هست اما می توان به صورت دیگری هم عمل کرد، مانند خرید زمین و مسکن و انجام سرمایه گذاری های داخلیِ از این دست، زیرا برای حفظ پول در مقیاس بزرگتر بهتر است که این اقدام انجام شود با توجه به اینکه زمین در آینده نزدیک تخم طلا خواهد کرد.
وی اضافه کرد: شرکت ها و بنگاه های اقتصادی باید براساس گوناگونی خود یک استراتژی بقا تعریف کنند، البته نمی توان تعریف دقیقی از آن داشت چون شرکت های مختلف استراتژی های مختلفی نیاز دارند اما به دلیل اینکه در آینده امکان افزایش انفجاری تقاضا برای برخی کالاها وجود دارد بهتر است که هیچ بنگاه اقتصادی کار خود را کاملا تعطیل نکند.
ساسان با بیان اینکه دولت باید از طریق رسانه های ملی گفتمان نجات یا ثبات را، راه بیاندازد، افزود: متفکران و اندیشمندان باید در میزگردها به طور روشن و شفاف نقطه نظرات خود را بگویند تا دولت به راه حل خود برسد زیرا بعید است این راه حل های کلاسیک یا متعارف که تاحالا به دولت ارائه شده، جوابگو باشد.
وی اضافه کرد: این مشکل فقط مشکل دولت نیست مشکل همه است و باید یک گفتمان فراگیر راه بیفتد تا بهترین راه حل ها از آن دربیاد.
سرچشمه مشکلات ما پوپولیسم است
عضو سابق هیات علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه یکی از دلایل اصلی مشکلات اقتصادی ما پوپولیسم است، افزود: برای مثال نمایندگان مجلس بدون اینکه به حیطه وظایف اصلی خود توجه و آگاهی داشته باشند برای اینکه نظر مردم شهر و روستای خود را به منظور رای آوردن و ورود به مجلس جلب کنند، شروع به دادن وعده وعیدهایی می کنند که برای انجام آنها باید سیاست های کلان اقتصادی را فدا کنند.
ساسان خاطر نشان کرد: ۷۲ هزار پروژه ناتمام در کشور وجود دارد که به خودی خود عامل تورم است و همین پروژه های ناتمام به پشتوانه پوپولیسم و گوش دادن به توده ها برای بُرد رقابت های سیاسی بلای جان اقتصاد شده است.
**پوپولیسم یا عَوام‌گرایی؛ روشی سیاسی (لفاظی سیاسی) در طرفداری کردن یا طرفداری نشان دادن از حقوق و علایق مردم عامه در برابر گروه نخبه برای بدست آوردن امتیازات سیاسی و جلب توجه مردم (عوام فریبی) است.
نظر شما