به گزارش خبرنگار ایمنا، خاطره کویر همواره با گرما و شن و خاک و طوفان های گرم و داغ در خاطرها نقش بسته است؛ اما گاه در دل کویر داغ، چشم اندازهایی است که پهلو به زیبایی ساحل می زند و گاه یادمان هایی از پیشینیان وجود دارد که در زیبایی و اسلوب معماری، کم نظیر و بدیع هستند.
اصفهان در کانون فلات ایران جای دارد به همین خاطر بسیاری از شهرهای آن همسایه کویرند. یکی از کویری ترین مناطق این استان، "خور و بیابانک" است. شاید نخست اینگونه به نظر آید که در این منطقه جایی برای دیدن و منظره ای برای لذت بردن وجود ندارد، اما در روستایی از این شهرستان که تعداد اهالی آن به اندازه انگشتان دست است، دژی نفس می کشد که سه هزار سال قدمت دارد و در طی قرون و اعصار، پاسدار جان و مال مردم این ده در برابر دشمنان مختلف بوده است.
ایرانیان را پیشگام ایجاد تحولات گسترده ای در دژسازی می دانند؛ چنانچه در غزوه خندق،"سلمان پارسی" اسلوب حفر خندق را که از ایرانیان آموخته بود به سپاه اسلام انتقال داد.
از جمله کهن ترین قلعه های ایرانی، "دژ بیاضه" است که بین استان های اصفهان و یزد قرار دارد؛ اگر چند کیلومتر از آن جلوتر برویم، از استان اصفهان خارج شده و وارد استان یزد می شویم.
قنات روستا بهانه ای شده تا روستاییانی اندک در منطقه بمانند و عطای شهر را به لقایش ببخشند.
میراث روستای بیاضه که در ۵۳ کیلومتری خور و بیابانک قرار دارد، دژ بیاضه است که به «قلعه نارنج» هم معروف است؛ دژی که دیرینگی سه هزارساله آن حکایت از تاریخ پر تلاطمش دارد.
این دژ بنایی طبقه طبقه است که در فاصله تقریبی ۱۰۰ متری خانه های روستا قرار دارد. اطراف دژ بیاضه که همه مصالح آن خشت و گل است را خندقی عمیق به عمق هفت تا ۱۳ متر فراگرفته است. هارمونی معماری بنا حکایت از نمونه ای بارز، از دژی مستحکم در دل کویر دارد؛ آن هم در تاریخ پر فراز و نشیب ایران که هر از گاهی آبستن رویداد و جنگی بوده است.
در چوبی بزرگ قلعه را می گشاییم؛ هیبت و هیمنه شگفتی دارد؛ صدای قریچ و قروچ در کهنه و قدیمی سکوت محیط را شکست.
در دژ هفت طبقه بیاضه، حدود ۷۰۰ اتاق وجود دارد که به صورت دالان ساخته شده است. روزگاری این اتاق ها مسکن حدود دو هزار و ۵۰۰ نفر از اهالی منطقه بوده که بیاضه را مامنی برای نجات از حمله راهزنان و غارتگران می دانستند. بعضی از اتاق ها یک متری است و بعضی دو متری و تعداد کمی از اتاق ها نیز شش متری.
رفتن به طبقات بالا قدری خطرناک است، زیرا این قلعه از خشت و گل است، امکان دارد طبقات بالا به خاطر نم و رطوبت ریزش کنند.
سبک معماری این قلعه افسانه ای، شباهت زیادی به سبک معماری عهد ساسانی دارد. قرن ها از این قلعه به عنوان دژ مستحکمی در برابر راهزنان و دشمنان استفاده می شد. قلعه بیاضه هم استفاده دفاعی داشته هم به عنوان قلعه مسکونی بوده است.
این منطقه در قدیم گذرگاه اشرار بوده و راهزنان در این منطقه بسیار رفت و آمد می کرده اند و زندگی و مال مردم روستا و حتی عشایر را به غارت می بردند، به همین دلیل مردم تصمیم می گیرند که دست به دست هم بدهند و این قلعه را بسازند.
اجداد مردمان این منطقه، با این تصور که بتوانند محلی برای دیده بانی و محافظت از محدوده ای که در آن زندگی می کنند داشته باشند، چهار برج بلند برای دیده بانی در اطراف دژ می سازند تا دیده بان ها بتوانند از دور حمله اشرار و راهزنان را ببینند و به مردم خبر بدهند.
فلسفه ساخت اتاق های دژ بیاضه برای آن بوده که پناه آورندگان بتوانند مدت بیشتری در آن بمانند.
صدها سال پیش در این دژ، چندین نفر مسئولیت داشتند که دیده بانی بدهند و زمانی که راهزنان را دیدند به وسیله دود یا وسایل ارتباطی دیگر به مردم و اهالی محل آمدن آنها را خبر می دادند.
مردم هم با دیدن علامت نگهبانان، به دژ پناه می بردند و بعد از آن، در چوبی قلعه بسته می شد. دور ارگ بیاضه، خندقی وجود دارد که در دوران قدیم عمیق تر بوده، چند قنات در این خندق وجود داشته که آب مورد نیاز سکنه آن را تامین می کرده است.
نظر شما