به گزارش ایمنا، شهروند نه تنها به معنای سکونت در یک شهر به مدت مشخص که به معنای مجموعه ای از آگاهی های حقوقی فردی و اجتماعی است. در یک جامعه مدنی حقوق یک فرد عبارتند از: حقوق اساسی به معنای حقوق بنیادی شهروندان یک جامعه، حقوق سیاسی به معنای حق مشارکت در فرآیندهای سیاسی، حقوق اجتماعی که در برگیرنده حقوق اقتصادی و نیز حداقل استانداردهای زندگی در تسهیلات اجتماعی است.
شهروند بر گردان واژه انگلیسی citizen و فرانسوی citoyen است، این واژه از فرهنگ غرب وارد کشور ما شده است.
اگر بخواهیم به لحاظ لغوی شهروند را تعریف نماییم باید گفت شهروند مرکب از دو کلمه «شهر» به معنای جامعه انسانی و «وند» به معنای عضو وابسته به این جامعه است. مفهوم شهروند به خودی خود و به صرف جمع شدن و تجمع افراد در کنار یکدیگر حاصل نمی‌شود بلکه این مفهوم در چارچوب و قلمروی جامعه مدنی شکل می‌گیرد. شهروند در مفهوم فرهنگی کلمه، یک موجود اجتماعی است، در واقع شهروندی بیان یک هویت مشترک است و شهروند به همه اعضای جامعه بزرگی اطلاق می‌شود که عنوان یک فرهنگ را به خود می‌گیرد و از این منظر می‌توان عنوان شهروندی را به همه قلمرو و یک تمدن و فرهنگ سوق داد.
شهروند از وجود تعهدات دو جانبه میان فرد و جامعه خبر می‌دهد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
الف حفظ، تقویت، بکارگیری، دفاع و پاسداری از اصول ارزشی جامعه که از سوی شهروند به رسمیت شناخته شده است.
ب حمایت از شهروند و ارائه امکاناتی جهت رشد شخصیت اجتماعی و فردی شهروندان توسط جامعه.
ویژگی‌های شهروند:
۱- شهروندان دارای خوی همکاری و خود گردانی هستند و ضمن حفظ هویت‌های خاص خود عضویتشان در دیگر هویت‌های جمعی را نیز حفظ می‌کنند و برای تحقق این هدف با تشکیل انجمن‌های مختلف، منافع شخصی و عمومی را پیوند می‌دهند.
۲- شهروندان دارای نقش‌های تفکیک شده هستند و از حقوق، امتیازات و مسئولیت‌های این نقش آگاهند و آن را مطالبه می کنند.
۳- شهروند در امور عمومی جامعه مشارکت می‌کند. در واقع شهروندان در امور مختلف از نگهداری از امکانات عمومی و حفظ منابع طبیعی تا تعمیر مدرسه محل و آسفالت خیابان خود احساس مسئولیت می‌کنند.
۴- شهروندان با تشکیل نهادهای مستقل از دولت به نظارت و مشارکت در تصمیم گیری‌های دولتی و اجرای آنها می‌پردازند.
۵- شهروند در امورجامعه منتقد است و عقاید سنجیده‌ای دارد. اما فضیلت اصلی یک شهروند اعتدال و انصاف در قضاوت و انتقاد است. یعنی یک شهروند در عین حال که نهادهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را به باد انتقاد می‌گیرد اما اگر همین نهادها در معرض تهدید واقع شوند از آنها دفاع می‌کند.
۶- شهروند، دیگران را به مثابه یک شهروند برابر با خود تلقی می‌کند و می‌پذیرد که ارزش و اعتبار و هویت آن شهروند برابر با هویت خود اوست.
۷- حس مشارکت و سهیم بودن در باطن یک شهروند به عنوان یک ضرورت وجود دارد نه به عنوان یک حس دلپذیر.
شهروند مؤثر کیست؟
۱. از حوادث و مشکلات جاری جامعه آگاهی داشته باشد.
۲. در مسائل، مشکلات و امور جامعه ملّی و محلّی مشارکت فعال داشته باشد.
۳ . در قبال وظایف و نقش‌های تفویض شده مسوولیت پذیر باشد.
۴. نگران و دل مشغول رفاه و آسایش دیگران باشد.
۵. رفتار و عملکرد وی مبتنی بر اصول اخلاقی باشد.
۶. نسبت به قدرت افرادی که دارای موقعیت مدیریتی و نظارتی هستند پذیرش داشته باشند.
۷. توانایی بررسی و انتقاد از عقاید و ایده‌ها را دارا باشد.
۸. توانایی اتخاذ تصمیمات آگاهانه را دارا باشد.
۹. درباره حکومت و دولت خودآگاهی و دانش کافی داشته باشد.
۱۰. دارای حس وطن پرستی باشد.
۱۱. نسبت به مسئولیت‌های خاص پذیرش و مسئولیت داشته باشد.
۱۲ از جامعه جهانی و مسائل و روندهای آن آگاهی داشته باشد.
۱۳ به وجود تکثر و تنوع در جامعه احترام قائل باشد.
نظر شما