به گزارش خبرنگار ایمنا، آیین رونمایی از فصل نخست مجموعه فیلم های تاریخ شفاهی بازار اصفهان بعد از ظهر یکشنبه _نهم اردیبهشت‌ماه_ به مناسبت هفته فرهنگی اصفهان، از سوی مرکز موزه عصارخانه شاهی، وابسته به سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار شد.
حسین دهباشی مدیر پروژه تاریخ شفاهی ایران در این آیین گفت: اکنون به اشتباه، نقش حکمرانان را بزرگ می‌کنیم، درحالی که مردم تاریخ کشور را می‌سازند و بستر آن را فراهم می‌کنند که یک حاکم برافتد یا بربیاید، از این رو مستند تاریخ شفاهی بازار اصفهان به مردم توجه کرده و اهمین این موضوع بعد ملی دارد.
مدیر پروژه تاریخ شفاهی ایران با بیان اینکه این طرح نه تنها در قالب یک پروژه تعریف می‌شود بلکه فرامنطقه‌ای است، ادامه داد: این طرح در زمینه‌های گوناگون از جمله روش‌شناسی علمی، توجه به تاریخ اجتماعی، بازار و کار منحصر به فرد است. با این حال پژوهشگر تاریخ شفاهی لازم است تاریخ شفاهی و تاریخ تصویری را در نظر بگیرد، چراکه زبان بدن گویای بسیاری از موارد است.
دهباشی تصریح کرد: ممکن است روند تاریخی، ما را به یافته‌هایی برساند که در اسناد دولتی و سایر مستندات ثبت نشده‌اند، اما در بیان تاریخ بیشتر به شکل مکتوب توجه می‌شود و باید در راستای بیان تاریخ و تاریخ شفاهی به گردشگران و جهانگردان نیز توجه شود که نیازمند آسیب‌شناسی و امکان‌شناسی در سطح منطقه‌ای و ملی است.
وی اهمیت موضوع تاریخ شفاهی را در یافتن پاسخ برخی سؤالات دانست و افزود: چه چیز سبب شد که دولت مصدق براُفتد؟ چه شد که محمدرضاشاه براُفتاد؟ چگونه بسیاری از دولت‌ها ساقط شدند و اقبالشان برگشت؟ اینها سؤالاتی هستند که هنوز در ذهن بسیاری وجود دارد و معتقد هستم در هیچ کدام از مطبوعات، خاطرات تاریخی یافت نمی‌شود اما در گفته‌های نخبگان و بزرگان شهر و بازار می‌توان پاسخ آنها را ذره ذره پیدا کرد.
تاریخ شفاهی، روشی جدید و به روز است
در ادامه، مهدی ابوالحسنی ترقی مسوول پروژه تاریخ شفاهی بازار اصفهان، اظهار کرد: جامعه و بازار، دانشگاه اصلی محسوب می‌شوند، اما مدت‌هاست که در دنیای مردم نگاه به تاریخ تغییر کرده است و پس از مدتی تنها تاریخ سیاسی نبود که مورد توجه بود بلکه سعی می‌شد به زندگی مردم هم توجه شود.
مسوول پروژه تاریخ شفاهی بازار اصفهان افزود: این تغییر نگرش و تغییر روش که از اواخر دوره قاجار به ایران آمد و سوغاتی از غرب بود اما به عنوان یک جریان در ایران راه نیفتاد و امروز هم بیشتر از تاریخ اجتماعی به تاریخ سیاسی توجه می‌شود، با این حال هفتاد سال پیش در غرب روشی برای جمع‌آوری اطلاعات تاریخی به ثبت رسید که اکنون آن را به عنوان تاریخ شفاهی می‌شناسیم.
ابوالحسنی با بیان اینکه اکنون به تاریخ اجتماعی و آن‌هم به توده فرودستان جامعه توجه شده است، گفت: خاطره‌گویی و نقل تاریخ به صورت سینه به سینه ربطی به تاریخ شفاهی ندارد، بلکه تاریخ شفاهی مبتنی بر تاریخ است و یک راوی تاریخ دارد، حال یک هنرمندمی‌تواند در عرصه‌های گوناگون باشد، اما اکنون تاریخ ما از رونق و شکوفایی به سوی رکود رفته است.
وی با بیان اینکه تاریخ شفاهی، روشی جدید و به روز است، ادامه داد: لازم است برای تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی نیز از این روش استفاده شود، به عنوان نمونه تاریخ مذهبی و فرهنگی، یک ضرورت تاریخی، عرصه اجتماعی و نمایش فرهنگی است که از سویی پایه‌هایی در بازار دارند.
مسوول پروژه تاریخ شفاهی بازار اصفهان با بیان اینکه تاریخ شفاهی شرایط بسیاری را از جمله کسب اطلاعات اولیه و مشاهده را می‌طلبد، گفت: طرح تاریخ شفاهی بازار اصفهان در سه مرحله تعریف شده است که تا پایان انجام طرح، دست‌کم ۵۰۰ مصاحبه نیاز دارد تا داده‌ها جمع‌آوری و مکتوب شود و به صورت کتاب درآید. در همین راستا تاکنون ۱۴۷ مصاحبه در ۱۳ ماه به صورت فشرده انجام شده است.
ابوالحسنی با بیان اینکه بیشترین مصاحبه‌ها از دهنه بازار قیصریه تا دهنه بازار بزرگ در خیابان عبدالرزاق سابق انجام شده است، افزود: ۲۴ نفر از مصاحبه شونده‌ها از صنف قماش هستند که شامل خرده فروش‌ها، عدل فروش‌ها، عمده فروش‌ها و دلال‌های بازار می‌شوند. افزون بر آن ۱۶ نفر کفاش که شامل چرم فروش‌ها و پسایی‌سازها می‌شوند، کفاش‌هایی که در گذشته خود تولید کننده بودند و امروز بیشتر آنها فروشنده اجناس خارجی‌اند.
وی افزود: ۱۰ نفر مصاحبه شوندگان از صنف فرش فروش‌ها شامل تاجران فرش و فرش باف‌ها هستند که اطلاعاتی را در اختیار قرار می‌دادند که شاید کمتر بیان شده است. افزون بر آن ۱۱ نفر از آنها دواتگران بازار هستند که حرفه آنها مربوط به ساخت سینی، سماور، گلدان، گل‌آب‌پاش، مس، ورشو، استیل و... است تا جایی که در رقابت با روسیه بودند.
مسوول پروژه تاریخ شفاهی بازار اصفهان با بیان اینکه ۹ نفر چیت‌ساز یا همان قلمکار در بین مصاحبه شوندگان بودند، گفت: با پنج نفر زرگر و سه نفر زرکش، سه باربر یا همان کولبر هم مصاحبه شده که خاطرات باربرها نشان می‌دهد که در گذشته، بازارها برای حمل بار دارای سازمان منظم بوده‌اند.
ابوالحسنی با بیان اینکه برای ساخت فیلم‌ها لازم است به دنبال مفاهیم و واژه‌های هر صنف باشیم، تصریح کرد: وظیفه تاریخ شفاهی این است که مفاهیم و ضرب‌المثل‌ها را نیز حفظ کند. اما برای اینکه این پروژه بتواند جوابگو باشد لازم است بخش دوم و سوم مجموعه نیز آماده شود که به اطلاعات بسیاری نیاز دارد. البته در حین مصاحبه با افراد، اطلاعات بسیاری از جمله تحولات بازار از گذشته تا کنون و نقل قول‌های اجداد مصاحبه شونده‌ها نیز به دست می‌آید.
رکن مهم تاریخ شفاهی، زبان بدن است
محمد معماریان رییس موزه عصارخانه شاهی نیز گفت: موزه عصارخانه، مرکز مطالعات فرهنگ عامه و مشاغل اصفهان است که سال‌هاست که کار خود را با مجموعه مستندنگاری تاریخ شفاهی اصفهان شروع کرده و تاریخ شفاهی بازار اصفهان نخستین مجموعه آن است. در همین راستا پنج راسته بازار اصفهان و از هر راسته چند نفر برای مصاحبه انتخاب شده‌اند که تاکنون با ۱۴۷ نفر مصاحبه شده است. با این حال امیدواریم با همت مسوولان و مردم اصفهان بتوانیم ناگفته‌های بزرگان شهر را به صورت مکتوب درآوریم.
رییس موزه عصارخانه شاهی افزود: بخشی از تاریخ شفاهی به صورت مکتوب است و بخشی از آن به صورت فیلم‌های گزارشی و مصاحبه‌ای است، اما فیلم‌ها سینمایی نیستند و کارگردان خاصی ندارند.
معماریان ادامه داد: این طرح به لحاظ پژوهشی ارزشمند است، نه از نظر سینمایی، اما از آنجایی که زبان بدن رکن مهم تاریخ شفاهی است، عصارخانه شاهی تصمیم گرفت در کنار مکتوب، تصویر را هم درگیر کند، به گونه‌ای که اصناف را کنار هم قرار دهد و مجموعه بازار را نمایش دهد. در همین راستا تاکنون بخش نخست این طرح با ۱۴۷ مصاحبه، ۱۲۵ فیلم ساخته شده است و بخش دوم و سوم طرح هرکدام دارای ۱۵۰ فیلم خواهد بود.
نظر شما