به گزارش خبرنگار ایمنا، از ابتدای دهه‌های قرن بیستم، به دنبال مشاهده ارتباط میان آلودگی هوا و تخریب گسترده محیط زیست، بسیاری از کشورهای صنعتی پیشرفته، تحقیقات و برنامه‌های علمی برای کنترل آلاینده‌های مضر هوا آغاز کردند، اما متاسفانه در اکثر قریب به اتفاق کشورهای در حال رشد این مسئله آن طور که باید مورد توجه قرار نگرفته و وضعیت آلودگی هوا در شهرهای بزرگ رو به وخامت است. رویای داشتن هوای پاک تا آنجایی پیش رفت که اغلب کشورها روزی را به این موضوع اختصاص داده‌اند. روز هوای پاک در دنیا تحت عناوین مختلفی از جمله روز بدون خودرو، روز بدون دود و ... در کشورهای مختلف نامگذاری شده و اقدامات خاصی در این روز برای روشن کردن افکار عمومی صورت گرفته است. از سال ۱۳۷۴ در تقویم ایران ۲۹ دی ماه روز هوای پاک نام گذاری شده است.
آلودگی هوا به سلامت انسان و محیط زیست آسیب جدی می‌رساند. با اینکه آلودگی هوا یک موضوع محلی است، اما آلاینده های هوایی که در یک کشور منتشر می شود، در جو قرار می‌گیرد و به کیفیت هوا در دیگر نقاط دنیا آسیب جدی وارد می‌کند. ذرات جامد، دی اکسید نیتروژن و O۳، در حال حاضر به عنوان سه آلاینده اصلی شناخته شده است که بیشترین تاثیر را بر سلامت انسان می گذارد. حدود ۹۰ درصد از ساکنان شهرهای اروپا در معرض آلودگی هستند و در محدوده غلظت‌های بالاتر از مقادیر کیفیت هوا که برای سلامتی مضر است، زندگی می کنند. برای مثال بنزن یک آلاینده سرطانزا است که باعث افزایش نگرانی در دنیا شده است. در چندین منطقه شهری، به ویژه در اروپای مرکزی و شرقی غلظت آن بالاتر از آستانه تعیین شده تخمین زده شده است. منابع آلودگی هوا شامل منابع مختلفی توسط انسان و منابع طبیعی است. سوخت های فسیلی در تولید برق، حمل و نقل، صنعت و خانوار یکی از بزرگ ترین منابع الاینده است. علاوه بر اینکه فرایندهای صنعتی و استفاده از ترکیبات در صنایع شیمیایی و معدنی این معضل را دوچندان می کند. کشاورزی نیز سهم زیادی در انتشار آلاینده ها در هوا دارد. فوران آتشفشانی، گرد و غبار، باد و انتشار گازهای آلاینده از گیاهان، نمونه هایی از انتشار منابع آلاینده طبیعی است.
با این حال، در این دنیای پر از دود کم نیستند کشورهایی که در هوایی پاک به سر می‌برند. در جدیدترین آمار منتشر شده از سایت purlifeco" " در مورد کشورهای دارای هوای پاک به فهرستی برمی‌خوریم که جالب توجه است. در این فهرست برخی از کشورهایی که تمیزترین هوا را دارند، این موهبت الهی را مدیون فراوانی جنگل ها و درختان سبز و استفاده از فیلترهای طبیعی هوا هستند. ناگفته نماند، بسیاری از کشورها در این فهرست با وسعت بسیار و جمعیت کم ظاهر شده اند.
در این فهرست به کشور کوچک لوکزامبورگ می رسیم. کشور کوچکی در شمال اروپا که پایتخت آن شهر لوکزامبورگ است. لوکزامبورگ با آلمان، فرانسه و بلژیک مرز مشترک دارد. این کشور با توجه به جمعیت پانصد هزار نفری‌اش از کشورهای ثروتمند اروپایی به حساب می‌آید. لوکزامبورگ همواره شرایط سیاسی و اقتصادی باثباتی داشته‌است. بسیاری از کارشناسان تمیزی هوای لوکزامبورگ را ناشی از وضع مقررات سختگیرانه، جمعیت کم و محیط زیست سبز آن می دانند. لوکزامبورگ یکی از کوچکترین کشورها در جهان است و بیش از یک سوم این کشور را جنگل اشغال کرده است. این کشور اروپایی دارای جنگل های متراکم و پارک های طبیعی در شمال و رودخانه ای در جنوب شرقی است.
ایرلند کشور دیگری که در این فهرست جای گرفته، به پایتختی دوبلین در شمال‌غرب قاره اروپا واقع شده‌است. جمعیت جمهوری ایرلند بیش از ۴٫۷۵ میلیون نفر است. این کشور در معرض باد های قوی است که از سمت دریا می آیند، قرار دارد و رمز پاکی هوا در ایرلند وجود این بادهاست که آلودگی هوا را از بین می برد. ایرلند همچنین بر مقررات زیست محیطی بسیاری پابرجا است، از جمله ممنوعیت سوخت زغال سنگ که از سال ۱۹۹۰ در پایتخت ایرلند اعلام شد. این ممنوعیت به میزان قابل توجهی میزان ذرات جامد (PM۱۰) و میزان دود متوسط را کاهش داد. پس از موفقیت دوبلین، ممنوعیت انتشار سوخت های فسیلی به عنوان قانون به شهرهای دیگر ایرلند گسترش یافت.
سوئد، دیگر کشور اروپایی با هوای پاک، نه تنها مترادف پیشرفت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، بلکه مقامات این کشور توانسته اند به خوبی از حیات وحش و هوای پاک محافظت کنند. در حال حاضر سوئد در تلاش برای تبدیل شدن به یکی از اولین کشورهای عضو نهایی ممنوعیت سوخت فسیلی در جهان است. از سال ۲۰۱۵، ۵۷ درصد قدرت سوئد از منابع تجدیدپذیر تامین می شود.
نیوزیلند کشوری دور افتاده در نیمکره جنوبی دیگر کشور در فهرست کشورهای دارای هوای پاک است. نیوزلند به اندازه انگلیس وسعت دارد، اما جمعیت آن تنها ۴ میلیون است، در مقایسه با انگلیس ۶۳ میلیونی. مابقی وسعت نیوزلند را محیط زیست در برگرفته است. این کشور دارای تراکم جمعیت کم و فراوانی حیات وحش است.
وضعیت دانمارک نیز در این فهرست بسیار قابل توجه است. دانمارک همسایه کشور آلمان که به شدت صنعتی شده است، توانسته سطح آلودگی هوای خود را بهتر از همسایه خود حفظ کند. دانمارک دارای بیش از دو برابر تعداد دوچرخه (۴.۲ میلیون) نسبت به اتومبیل (۱.۸ میلیون) است. مردم در کپنهاگ، پایتخت دانمارک، هر روز بیش از ۱.۱۳ میلیون کیلومتر دوچرخه سواری می کنند که منجر به انتشار کم آلاینده های هوا در دانمارک می‌شود.
یکی از سبزترین کشورهای اروپایی را در استونی شاهد هستیم.بیش از نیمی از وسعت کشور استونی جنگل است.
برونئی کشوری در جنوب شرق آسیا دارای سواحل و جنگل های بارانی با تنوع زیستی بالا است. این کشور جمعیتی نزدیک به نیم میلیون نفر دارد و یکی از بهترین کشورها با هوای پاک در آسیا است. با وجود صنعتی شدن سریع آن، توانسته استانداردهای هوا را حفظ کند. در سال ۲۰۱۲، برونئی در بین ۱۵۴ کشور یکی از کمترین منتشر کننده های آلاینده در جهان معرفی شد.
فنلاند کشور دیگری در اروپا با هوای بسیار تمیز. یکی از بزرگ ترین ایستگاه های اندازه گیری کیفیت هوا در جهان در پارک ملی" "Pallas-YIIastunturi، محبوب ترین پارک ملی فنلاند واقع شده است. براساس اندازه گیری های انجام شده در سال ۲۰۱۶، عنوان تمیزترین هوا در اروپا و شاید در جهان به کشور فنلاند داده شد.
کانادا یکی دیگر از کشورهایی است که در لیست تمیزترین شهرهای دنیا قرار دارد. این کشور وسیع یکی از بزرگترین مناطق ملی در جهان است. کانادا دارای تراکم جمعیت بسیار کم و وسعت گسترده با زمین های زیر پوشش جنگل است. اکثر کانادایی ها در جنوب کشور زندگی می کنند و شمال این کشور تراکم جمعیت بسیار کمی دارد. کانادا همچنین در تلاش حفظ حیات وحش و هوای پاک خود است.
ایسلند نخستین کشور با عنوان تمیزترین هوا در جهان است. این کشور با چشم انداز زیبای زیست محیطی دارای بهترین کیفیت هوا در دنیا است. منابع ایسلند تنها توسط نیروی برق آبی و انرژی گرمایی زمین تامین می‌شود. ایسلندی ها هنوز هم از سوخت های فسیلی برای حمل و نقل و کشاورزی استفاده می کنند، اما مقامات این کشور در حال حاضر در حال تغییر از سوخت های فسیلی به هیدروژن هستند که تجدیدپذیر است.
تصویب بسته پیشنهادی راهکار اتحادیه اروپا برای کاهش آلاینده‌های هوا
آلودگی هوا باعث آسیب رساندن به سلامت انسان و اکوسیستم ها می شود. طبق استانداردهای فعلی بخش بزرگی از جمعیت دنیا در یک محیط سالم زندگی نمی کنند. برای رسیدن به یک مسیر پایدار، اروپا قوانین بلندپروازانه و فراتر از قوانین فعلی نیاز دارد. در سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰، در اکوسیستم‌های حساس اروپایی، که در معرض انتشار بیش از حد گوگرد و ترکیبات نیتروژن قرار داشتند، افزایش اسیدیته کاهش یافته است. اما همچنان نگرانی از نفوذ ذرات آلاینده در اکوسیستم احساس می شود.
در اروپا، پس از وضع قوانین پیشگیرانه، انتشار آلاینده های هوا در دهه های گذشته به طور قابل توجهی کاهش یافته است، که منجر به بهبود کیفیت هوا در سراسر جهان می شود. با این حال، غلظت آلاینده هوا هنوز هم زیاد است و مشکلات کیفیت هوا همچنان ادامه دارد. بخش قابل توجهی از جمعیت اروپا در مناطق، به ویژه شهرهایی با استانداردهای کم کیفیت هوا زندگی می کنند. آلودگی ازن، دی اکسید نیتروژن و ذرات معلق (PM) خطری جدی برای سلامتی است. کیفیت هوا در اروپا با کاهش کلی تولید آلودگی هوا توسط انسان (تولید ناخالص داخلی) بهبود نیافته است. بنابراین تلاش های هدفمند برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای برای حفظ سلامت انسان و محیط زیست در اروپا ضروری است.
اکثر مردم در شهرهای اروپایی در معرض کمبود هوا هستند. آخرین ارزیابی های آژانس محیط زیست اروپا (EEA)، نشان می دهد که ذرات ریز عامل مرگ زودرس بیش از ۴۰۰ هزار نفر از اروپایی ها در سال می شود. در حال حاضر، آلودگی هوا به عنوان یکی از عوامل زیست محیطی منجر به مرگ و میر زودرس در اتحادیه اروپا شده است. برآوردها نشان می دهد که آلودگی هوا منجر به مرگ ناگهانی بیش از چندصد هزار نفر در هر سال می‌شود. علاوه بر این، میلیون‌ها نفر از اروپایی‌ها از بیماری های تنفسی و قلب و عروق ناشی از آلودگی هوا رنج می‌برند. هزینه‌های اقتصادی آلودگی هوا در اتحادیه اروپا بیش از ۲۰ میلیارد یورو در سال است. حمل و نقل جاده ای، کشاورزی، نیروگاه ها، صنایع و آلاینده های خانوارها بزرگترین منابع آلاینده های هوا در اروپا است. مبارزه با آلودگی هوا یک چالش پیچیده و سیستماتیک است که نیاز به فعالیت های هماهنگ در میان فعالان اجتماعی و بخش های اقتصادی، از جمله بخش انرژی و فعالیت های صنعتی، حمل و نقل، سیستم های تولید کشاورزی و همچنین بررسی سیستم های گرمایش و مصرف خانوارها دارد. اهداف بلند مدت اتحادیه اروپا دستیابی به سطوح کیفیت هوا عالی است که تاثیرات مضری بر سلامت انسان و محیط زیست نداشته باشد. اتحادیه اروپا در سطوح مختلف برای کاهش آلودگی هوا اقدام می کند. جدای از تصویب قوانین سختگیرانه، اروپا در تلاش است با همکاری با بخش های مسئول آلودگی هوا و همچنین مقامات بین المللی، ملی و منطقه ای و سازمان های غیر دولتی به این مهم دست یابد. درآخر سال ۲۰۱۳، کمیسیون اروپایی بسته پیشنهادی "کیفیت هوایی پیشنهادی" را که شامل اقدامات جدید برای کاهش آلودگی هوا است تصویب کرد.
ارایه آمار ذرات آلاینده در دسترس عموم
آژانس محیط زیست اروپا(EEA) مرکز داده آلودگی هوا در اتحادیه اروپا است؛ این مرکز با حمایت از اجرای قوانین اتحادیه اروپا به ارزیابی سیاست های آلودگی هوا در اتحادیه اروپا و توسعه استراتژی های بلند مدت برای بهبود کیفیت هوا در اروپا می پردازد. آژانس اتحادیه اروپا چندین سال است که با در دسترس عموم قرار دادن طیف وسیعی از داده های آلودگی هوا، به مستند سازی و ارزیابی روند آلودگی مشغول است. شاخص جدید کیفیت هوا در اروپا، که توسط آژانس محیط زیست اروپا (EEA) و کمیسیون اروپا راه اندازی شد، به کاربران این امکان را می دهد تا کیفیت هوا در سراسر اروپا را بررسی کنند. این فهرست با برگه های اطلاعاتی جدید همراه است که اطلاعات مربوط به کیفیت هوا را برای کشورهای عضو آژانس ثبت می کند.
سرویس ناوبری جدید اروپا و کمیسیون اروپایی، شاخص کیفیت هوا را با اندازه گیری از بیش از ۲۰۰۰ ایستگاه نظارت بر کیفیت هوا در سراسر اروپا ارایه می دهد. این شاخص شامل یک نقشه است که وضعیت کیفیت هوا را در سطح ایستگاه های مختلف نشان می دهد و براساس پنج عنصر کلیدی که به سلامت مردم و محیط زیست آسیب می رساند، تنظیم شده است. کاربران می توانند در هر شهر یا منطقه ای از اروپا برای بررسی کیفیت کلی هوا و اندازه گیری هر آلاینده کلیدی جستجو کنند. این شاخص رتبه کلی برای هر ایستگاه نظارت را نشان می دهد، با نقطه رنگی روی نقشه مشخص می شود که کدام قسمت بدترین رتبه برای هر یک از پنج آلاینده را دارد.
آخرین گزارش سالانه کیفیت هوا منتشر شده توسط آژانس در اکتبر سال ۲۰۱۷نشان می دهد که اکثر مردمی که در شهرهای اروپایی زندگی می کنند هنوز در معرض آلودگی هوا هستند که سازمان بهداشت جهانی آن را مضر می داند. اطلاعات نشان می دهد که کیفیت هوا در اروپا به آرامی رو به بهبود است، به لطف سیاست های سختگیرانه و پیشرفت های تکنولوژیکی این امر به زودی محقق می شود. براساس این گزارش، غلظت PM۲.۵ در حدود ۴۲۸ هزار مرگ زودرس در ۴۱ کشور اروپایی در سال ۲۰۱۴ برجای گذاشت که حدود ۳۹۹ هزار نفر در ۲۸ کشور اتحادیه اروپا بودند. کیفیت هوای ضعیف نیز تأثیرات قابل توجهی بر اوضاع اقتصادی، افزایش هزینه های پزشکی، کاهش بهره وری کارگران و آسیب رساندن به خاک، محصولات کشاورزی، جنگل ها، دریاچه ها و رودخانه ها دارد.
منابع: ترجمه از وبسایت آژانس اتحادیه اروپا و سایت purlifeco
ترجمه از: آیدا علی اکبری
نظر شما