هفته گذشته مهدی مطهرنیا، در گفت و گو با خبرنگار ایمنا به اختلال اقتصادی در کشور اشاره کرد و با نکته سنجی آینده پژوهانه تذکر داد که « تهدیدات درونی در یک نظام، بسیار خطرناک تر از دشمن بیرونی است؛ این در حالی است که در جامعه ما بیش از آنکه به تهدیدات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی داخلی توجه شود، به ایجاد و فربه سازی دشمن بیرونی پرداخته می شود».
حال با بروز برخی اعتراضات مردمی پراکنده در شهرهای مختلف کشور که به نوعی مهر تأییدی بر پیش بینی های مطهرنیا گذاشته است، خبرگزاری ایمنا نظر این استاد آینده پژوه دانشگاه را در رابطه با اعتراضات اخیر، جویا شده است.
مطهرنیا در این رابطه گفت: تحولات اجتماعی و سیاسی از منظر آینده پژوهی در چارچوب های متعدد قابل بررسی است؛ یکی از مسائلی که متخصص آینده پژوه باید مورد توجه قرار دهد مدیریت آینده است. این امر در قالب «رهیافت رادار آینده» بررسی می شود که مستلزم نظام جامع شناخت است تا به ابعاد گوناگون یک موضوع در ساحت های مهم و اساسی بپردازد.
وی افزود: در این ارتباط باید گفت پیشران های متفاوت در شکل دادن به رخدادهای آینده تاثیر گذار است و به نظر من باید ۹ پیشران را در این زمینه مد نظر قرار داد که عبارت است از: پیشران های اجتماعی، فن آوری، زیست بوم، اقتصادی، سیاسی، ارزشی- فرهنگی، نیروی انسانی، امنیت و حقوق. در اغتشاشات اخیر ایران به دلایل گوناگون نشانه هایی از هم آغوشی این پیشران ها در ایجاد مخاطرات به چشم می خورد.
مطهرنیا گفت: کشور ما از مسائل اجتماعی گرفته تا قوانین و مقررات دچار چالش های جدی است و این امر می تواند پیشران ها را تبدیل به بحران کند، این در حالی است که عزم جدی در مسئولان برای رفع این مسائل دیده نمی شود. از سوی دیگر در چارچوب نیروی انسانی شاهد عدم وجود نیروی متخصص و متعهد برای تبدیل این چالش ها به مسئله هستیم؛ البته نه این که نیروها متخصص و متعهد نباشند، بلکه یا انگیزه ای ندارند؛ یا محیط مناسب برای انجام کار نمی یابند. بعضی از این طیف نیز از بحران ها برای منافع شخصی و گروهی استفاده می کنند و بر ابعاد منفی قضیه می افزایند. اکنون باید توجه کرد که وقوع سیگنال ها و ردیابی آنها الگویی را به دست می دهد که نشان از تزاحم این پیشران ها در آینده و ایجاد مشکلات بیشتر در جامعه است.
وی افزود: با وجود چنین مخاطراتی، متأسفانه دام چاله هایی در ذهن مدیران وجود دارد که نمی خواهند واقعیت ها را ادراک کرده و از این پیشران ها به عنوان فرصت استفاده کنند؛ به عبارت دیگر نوع مدیریت بحران در کشور ما سلبی است؛ یعنی به جای تبدیل مشکلات کشور به مسأله و تلاش برای رفع آنها، به برخورد ایدئولوژیک با این مسائل می پردازند و در راستای امنیتی سازی همه پیشران های موجود گام بر می دارند.
استاد آینده پژوه علوم سیاسی و روابط بین الملل گفت: این امر موجب می شود تا پیشرانهای موجود میل به بحرانی شدن پیدا کند و به لبه آشوب برسد. نظریه لبه آشوب را افرادی همچون «لورنز» مطرح کرده اند که می گوید: «اثر پر پروانه در برزیل، می تواند موجب طوفان در تگزاس شود». بنابراین بر اساس نظریه واقع گرایی انتقادی، وضعیت موجود در ایران در حال خروج از اینرسی سکون است و می تواند به نیرویی سهمگین تبدیل شود.
مطهرنیا ابراز عقیده کرد: در اعتراضات اخیر، از بین ۹ پیشران موجود، مهم ترین و مؤثرترین پیشران، «سیاسی» است؛ چرا که تلاش جبهه های سیاسی گوناگون برای به دست گرفتن کرسی های قدرت و افزایش بهره وری اقتصادی به نفع خود، موجب شده است که این جبهه ها به جای عمل در چارچوب مقررات و کمک به دولت برای تحقق اهداف خود به نفع جامعه، وارد گونه ای از فعالیت ها شوند که ایجاد کننده تنش و تحریک کننده پیشران های موجود است.
استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه افزود: شروع اغتشاشات اخیر از مشهد نیز با همین پیشران سیاسی صورت گرفت و با فعال سازی گسل های هشت گانه دیگر، زمینه تسری آن به کل کشور فراهم شد.
وی تصریح کرد: در اعتراضات اخیر به ویژه گسل های اجتماعی، اقتصادی و حتی فناوری تحریک شدند؛ بطوری که علاوه بر طرح و پررنگ شدن گسل های اجتماعی و مسائلی مثل بحث فقیر و غنی، در حال حاضر شبکه های مجازی نیز به مرکز توجه مردم تبدیل شده و متنفذتر و قدرتمندتر از رسانه های جمعی رسمی در بین مردم عمل می کنند.
مطهرنیا در رابطه با نوع برخورد حکومت با اعتراضات اخیر گفت: در حال حاضر صداهای متکثر در حکومت باید به صورت یکپارچه، خواهان فضای مثبت برای فعالیت بهتر دولت شوند و نباید به عنوان اپوزیسیون دولت عمل کنند؛ چرا که نتایج این امر مانند بومرنگ به خود حکومت باز می گردد. از سوی دیگر دولت به معنای قوه مجریه نیز باید کاستی های موجود را بپذیرد و تلاش کند صادقانه با مردم از کاستی های پیش روی دولت برای خدمت به مردم بگوید و خواهان همراهی مردم شود.
نظر شما