گزارشی از تحرکات برای بازگشایی پلاسکو

کسبه آسیب دیده پلاسکو به صورت ناشناس کنار در اصلی پلاسکو ایستاده اند و مردمی را می بینند که با حسرت از مقابل پاساژ مخروبه عبور می کنند و می گویند:«اه! یادش به‌خیر پلاسکو» یا «اینجا همون پلاسکوی معروفه که پارسال ریخت پایین». غریبه‌هایی که سعی می‌کنند در ذهن‌شان روی مخروبه‌ها، تصویری از پاساژ را بسازند، خبر ندارند در 50 سالی که پاساژ شاد و زنده فعالیت می کرد، چه لحظه هایی در آن خلق شد.

کسبه می خواهند دوباره به هر قیمتی به آن روزها برگردند. جای خالی نگهبان‌های کشته‌شده و آتشنشان‌هایی را که برای نجات بنای قدیمی شهر آتش به جان شهید شدند، زنده نگه داشته اند تا خاطره آن روزها دوباره زنده شود. در ماه های گذشته تجمعات آن‌ها مقابل دادستانی، بنیاد مسکن و شهرداری به نتیجه رسید و بالاخره توانستند ساختمان آسیب‌دیده را دوباره زنده کنند. هر چند که در حال حاضر کسبه پلاسکو به دو قسمت تقسیم شده اند. قسمتی که مغازه‌های‌شان به طور کلی تخریب شده و در پاساژ نور مشغول به کار شده اند و قسمتی که مغازه های‌شان سالم مانده است. حالا کسبه بخش شمالی پاساژ که مغازه‌های‌شان سالم است آمده اند تا دستی به سر و روی مغازه ها بکشند و بساط کسب‌وکار شب عیدشان را راه بیندازند.

ضلع شمالی ساختمان همچنان خراب است و در آهنی بزرگ تنها به روی نگهبان‌هایی باز می شود که با هزینه کسبه، روز و شب از آن نگهداری می کنند. با این همه پای سارقان به آنجا باز است و کولرهای مغازه ها را باز کرده اند و برده اند. بخش زیادی از جنس های کسبه را هم برده اند و گاهی شب ها به دور از چشم نگهبان، سارقان در آنجا رفت و آمد دارند. بخشی از تلاش کسبه برای بازگشایی پاساژ همین است که بتوانند کاری کنند تا بقیه جنس‌ های‌شان ازدستبرد سارقان در امان باشد. دادستانی به تعدادی از کسبه مجوز ورود به ساختمان را داده و نگهبان در ورودی بخش جنوب پاساژ مجوز ها را می بیند و کسبه ای که مجوز دادستانی داشته باشند، به داخل ساختمان هدایت می کند.

به خبرنگارها فقط اجازه می دهند تا از داخل ساختمان عکاسی کرده و کسبه حق ندارند با خبرنگارها صحبت کنند. این را می شود از فضای داخل پاساژ هم فهمید. کسبه در سالن مرکزی ایستاده‌اند و حواس‌شان هست خبری به رسانه ها درز نکند. مردی که خودش را معرفی نمی کند و در کابین شیشه‌ای داخل پاساژ نشسته است، می گوید: «قرار است به زودی اینجا را مقاوم سازی کنند؛ حتی کارشناس زلزله هم آمده و گفته که اینجا در مقابل زلزله ایمنی دارد».

نگاه های غریب و بهت‌آمیز کسبه به مغازه های دربسته‌شان هم جالب است. انگار کسی نمی داند قرار است چه اتفاقی بیفتد. فقط همه می‌دانند قرار است پاساژ را زنده ببینند. یکی از کسبه که بیرون از پاساژ ایستاده است، می گوید:« سعیدی‌کیا راضی نیست ما دوباره به اینجا بیاییم. او می خواست اینجا را بکوبد و دوباره بسازد که ما اجازه ندادیم؛ حتی گقتند که با ما قرارداد هم نمی بندند». یکی دیگر از کسبه هم می گوید:« 300 واحد ساختمان پلاسکو سالم مانده حتی یک شیشه هم از آن‌ها نشکسته است. کارشناسان مهندسی ساختمان گفته اند 80 درصد باقیمانده از این ساختمان، احتیاجی به مقاوم سازی ندارد و 20 درصد تخریب‌شده را باید بازسازی کنند. واحدهای مجتمع تجاری نور که در اختیار کسبه پلاسکو قرار داده اند، مغازه های کوچکی دارد که به درد صنف پوشاک نمی خورد و تاکنون نیز تنها 21 نفر از کسبه در آنجا مستقر شده اند».

آن‌قدر حرف و حدیث‌های آدم های گذری از مقابل ساختمان درباره روایت روز حادثه ضد و نقیض بوده که حالا هیچ کدام از همسایه های مغازه های پلاسکو حاضر نیستند کلامی درباره آن صحبت کنند؛ شاید هم حرف‌های آن‌ها به عنوان همسایه های پلاسکو برای‌شان دردسر درست کرده و ترجیح می دهند که دیگر درباره حادثه آن روز، نه با همدیگر و نه با خبرنگارها صحبت کنند. ساندویچی سر کوچه در شمالی پاساژ، یکی از این آدم‌هاست. همان‌گونه که تند تند بندری ها را داخل نان ساندویچ می گذارد تا اسم پلاسکو را می شنود، نگاهی به صاحب صدا می اندازد و بی‌آنکه جواب سلام را بدهد، به کارش ادامه می دهد.

آنچه که از همان روز اول بعد از ریختن پلاسکو به نظر آمد، این بود که گویا بنیاد مستضعفان به عنوان مالک اصلی پلاسکو قصدی برای احیای این ساختمان نداشته و مایل است بدون عقد قرارداد، ساختمان را بکوبد و دوباره بسازد اما کسبه اجازه این کار را ندادند. از سوی دیگر گفته می‌شود به دلیل عدم رسیدگی بنیاد مستضعفان به وضعیت مالکیت این بخش، کسبه چنین راهی را پیش گرفته‌اند تا بنیاد نتواند پیش از عقد قرارداد و مشخص شدن تکلیف مالکان این واحدها، نسبت به تخریب و ساخت مجدد این قسمت اقدام کند. سعیدی، نماینده کسبه بخش سالم پلاسکو گفت:« در ماه‌های گذشته دوندگی بسیاری کردیم تا بتوانیم بخش باقیمانده از پلاسکو را بار دیگر بازگشایی کنیم اما این امکان فراهم نشد. اکنون با مجوزی که از دادستانی دریافت شده، کسبه این پاساژ مجاز به رفت و آمد داخل آن شده‌اند و می‌توانند اجناس خود را راهی مغازه‌ها کرده و ویترین خود را بچینند. اکنون تلاش‌ها در حد چیدمان اجناس در مغازه‌هاست و امیدواریم با پیگیری‌ها، طی یک ماه تا 40 روز آینده بازگشایی این بخش عملیاتی شود».

از آنجا که هنوز بخش‌هایی از این ساختمان نیاز به مقاوم سازی دارد، یک شرکت خصوصی این کار را بر عهده گرفته است. سعیدی درباره این موضوع نیز گفت:«در این مدت برای بازگشایی مجدد بخش سالم پلاسکو موضوع مقاوم‌سازی مطرح می‌شد. اکنون ما با کمک یک شرکت خصوصی بحث مقاوم‌سازی را پیگیری کرده و تاییدیه‌های این شرکت را دریافت کرده‌ایم تا مشخص شود وضعیت مقاومت این بنا چگونه بوده و تا چه حجمی می‌تواند بار را تحمل کند. این بررسی‌ها به تایید دانشگاه پلی‌تکنیک نیز رسیده است اما از سوی بنیاد مستضعفان، دو شرکت که زیرمجموعه این بنیاد هستند، بار دیگر برای بررسی این موضوع به پلاسکو آمده‌اند». نماینده کسبه بخش سالم پلاسکو درباره مساعدت های دادستانی برای بازگشایی ساختمان ادامه داد:«در این مدت بررسی‌های متعددی صورت گرفته و اکنون قرار است که مقاومت این ساختمان در برابر زلزله نیز بررسی شود.

البته بنیاد مستضعفان تمایلی نسبت به بازگشایی پاساژ نشان نداده است اما پیگیری‌های ما از سوی دادستانی، منجر به دریافت نامه‌ای شده که کسبه را مجاز به رفت و آمد و حمل و نقل اجناس در قسمت سالم پاساژ کرده است. قرار است در یک ماه آینده بحث‌های مربوط به آب، برق و تلفن واحدها نیز پیگیری شود و با مقاوم‌سازی چند واحدی که در ابتدای پاساژ قرار دارند، بحث بازگشایی این قسمت از سوی دادستانی پیگیری شود». سعیدی در پایان در پاسخ به این سوال که در این روند وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتاق اصناف تا چه اندازه همکاری داشته و این اقدام چقدر زیر نظر این نهادها صورت گرفته است، افزود:« وزارت صنعت، معدن و تجارت بزرگ‌ترین ضربه را به ما زد، چرا که در ابتدا مصوبه دولت مبنی بر واگذاری وام‌هایی با سود ۹ درصدی ابلاغ شد اما این وزارتخانه و اتاق اصناف، پیگیری‌های مربوطه را انجام ندادند و درنهایت اکنون همکاران ما مجبور به پرداخت سود ۱۸ درصدی هستند. این در حالی است که صحبت‌های وزیر دارایی با ما گویای آن بود که باید این وام‌ها با سود ۹ درصدی در اختیار کسبه قرار گیرد».