لب شکری ها نیاز به چتر حمایتی تیمی دارند

به گزارش گروه علم وفناوری خبرگزاری ایمنا، پارگی یا بسته نشدن کامل لب را، لب شکری و شکاف سقف دهان را شکاف کام می گویند که هر دوی این موارد از نواقص مادرزادی بوده و با درمان های ارتودنسی و جراحی قابل درمان هستند.

نتایج یک پژوهش حاکی است عوامل محیطی، روانی - هیجانی و ارث، سه عامل مهم در ایجاد شکاف لب و کام هستند و هنگامی این شکاف ها روی می دهند که بافت کافی برای ایجاد لب و کام وجود ندارد.

علاوه بر اینکه شکاف لب و کام بر روی زیبایی فرد تاثیر دارد، ممکن است اثرات روحی روانی مخربی بر روی بیمار داشته باشد اما با درمان به موقع می توان از تمام این عوارض، پیشگیری کرد.

به طور کلی لب ها در هفته ششم حاملگی به صورت یک قطعه کامل در می آید و کام در آخر سه ماهگی اول به صورت یک قطعه کامل ایجاد می شود، اما هرگونه اختلالی در ایجاد لب و کام در دوران جنینی، منجر به شکاف لب و کام می گردد.

منظور از شکاف لب و کام وجود فضای غیر طبیعی در لب بالا، آلوئول یا کام است.

این بیماری در تمام کشورهای دنیا شیوع دارد و از شایع ترین ناهنجاری های مادرزادی سر و صورت است به طوری که از هر ۷۰۰ تولد زنده در کل دنیا یک نفر به شکاف لب و کام مبتلا است .

بر اساس یافته های تحقیقات انجام شده، در ۳۳ تا ۳۶ درصد موارد، رابطه مثبتی بین شکاف لب و عامل ارث وجود دارد. اگر کودکی با شکاف «دهانی – صورت» متولد شود، شانس ابتلا برای بچه بعدی، پنج درصد اضافه می شود، اگر یکی از والدین کودک، مبتلا به این شکاف باشد، شانس ابتلا برای کودک بعدی تا ۱۵ درصد بیشتر افزایش خواهد یافت.

طبق تحقیقات انجام شده، بیماری های عفونی مادر، اختلال هورمونال (هیپوتیروئیدیسم، دیابت و درمان با داروهای کورتونی)، داروها (مصرف داروهای آرام بخش، ضد تشنج و ضد صرع، احتمال وقوع شکاف لب را تا ۱۰ برابر افزایش می دهد)، ویتامین ها (کمبود ریبوفلاوین، اسید فولیک، ویتامین B۶، ویتامین A و حتی در بعضی موارد مقادیر بیش از حد ویتامین A منجر به بروز شکاف می شود؛ این در حالی است که استفاده از اسیدفولیک در چهار ماهه اول حاملگی اثر محافظتی علیه شکاف دارد)، هیپوکسی (سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری منجر به هیپوکسی در کودک شده که متعاقبا وقوع شکاف کام را افزایش می دهد)، از جمله عوامل موثر محیطی بر ایجاد شکاف لب و کام هستند.

عوامل روانی و هیجانی که با ایجاد تنش های ضربه زننده ممکن است در اتیولوژی شکاف در انسان نقش مهمی داشته باشند از دیگر عوامل شکاف لب و کام به شمار می روند.

علاوه بر موارد ذکر شده، سندرم های شناخته شده متعددی وجود دارد که در آنها شکاف لب و کام، یافته شایعی است و شامل سندرم Teacher-collins، سندرم wander – woude و سندرم pierre – robin است.

همچنین در تریزومی ۱۳ و ۸ نیز مواردی از شکاف لب و کام دیده شده است.

در ۳۰ درصد بیماران لب شکری وراثت نقش دارد

فوق تخصص جراحی کودکان و نوزادان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پیرامون چگونگی به وجود آمدن شکاف لب و کام در نوزادان، می گوید: طی مراحل تشکیل جنین در قسمت سر و صورت دو نیمه را خداوند خلق می کند که باید در خط وسط به هم الحاق شود، اما اگر اتفاقی در ماههای اول و دوم حاملگی که زمان الحاق دو قسمت صورت نوزادان است، رخ دهد، ممکن است مواجه شویم با جنینی که دچار شکاف لب، کام یا شکاف لب و کام باشد.

دکتر مهرداد معمارزاده می افزاید: در سال های قبل که برای این بیماران عمل جراحی نمی شد و به سن بلوغ می رسیدند، دندان های پیشین از میان لبها پیدا بود و افرادی که آنها را می دیدند گمان می کردند که یک حبه قند لای لب های آنها است و برای اینکه به آنها توهین نشود به آنها لب شکری می گفتند؛ یعنی از لب های آنها شکر می ریزد.

وی خاطرنشان می کند: خوشبختانه با انجام عمل به موقع، مردم کمتر مواجه می شوند با بیماری که به سن بلوغ رسیده باشد اما هنوز عمل نشده باشد.

فوق تخصص جراحی کودکان و نوزادان با اشاره به اینکه در ۳۰ درصد بیماران لب شکری وراثت نقش دارد، ادامه می دهد: البته در ۷۰ درصد موارد، عوامل محیطی همچون آلودگی محیط و مواد غذایی اثر گذار است که این عوامل تاثیر خود را در ماه اول تشکیل جنین می گذارند.

وی تاکید می کند: خانمی که قصد بارداری دارد، ۴۰ روز قبل از تصمیم به بارداری باید از مصرف دخانیات و به خصوص قلیان خودداری کند.

دکتر معمارزاده با اشاره به شیوع شکاف لب و کام، اظهارمی کند: در تمام دنیا شیوع بیماری شکاف لب و کام در هر ۷۰۰ تولد اتفاق می افتد اما شیوع شکاف کام در دختران و شکاف لب در پسران شایع تر است.

وی تصریح می کند: با توجه به جمعیت کشور ما که حدود ۸۰ میلیون نفر تخمین زده شده است،  باید ۱۰۰ هزار بیمار مبتلا به شکاف لب و کام داشته باشیم که ۷۰ هزار نفر آنها دختران هستند.

 عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می گوید: با توجه به اینکه اگر شکاف کام درمان نشود در زندگی آینده اجتماعی فرزندان تاثیر می گذارد، می افزاید: مشکلات کودکان مبتلا به شکاف لب و کام این است که در بدو تولد قادر به مکیدن شیر مادر نیستند و بچه هایی که دچار شکاف کام هستند در گوش میانی هم دچار اشکال می شوند.

وی با تاکید بر اینکه این بیماران نیاز به چتر حمایتی تیمی برای مراقبت دارند، اظهار می کند: درمان در این بیماران بسیار پیچیده است، قبل از تولد رادیولوژیست تشخیص و متخصص زنان توصیه های لازم را به مادر باردار ارایه می کند، بعد از تولد مشکل تغذیه وجود دارد.

دکتر معمارزاده خاطرنشان می کند: پرستارانی در بیمارستان امام حسین(ع) اصفهان هستند که می توانند در خدمت مردم باشند و نحوه تغذیه با شیشه های مخصوص را به مادران اموزش دهند.

وی به اشاره به هزینه های درمان بیماران لب شکری، اضافه می کند: در فرایند درمان بیمار ۱۰ درصد هزینه های درمان را می پردازد که حدود ۱۵۰ هزار تومان است و افرادی که بیمه تکمیلی هستند، نیاز ندارند همین مقدار را هم  بپردازند.

فوق تخصص جراحی کودکان و نوزادان معتقد است بهتر است بیماران لب شکری دیر عمل شوند تا اینکه بد عمل شوند.

وی تاکید می کند: اگر بیمار لب شکری در جراحی اول، بد عمل شود فرصتی برای جبران آن وجود ندارد،  بنابراین مردم باید نزد پزشکان حاذق مراجعه و از روش های جدید جراحی استفاده کنند.

دکتر معمارزاده می افزاید: با وجود امکانات مناسب و متخصصان حاذق، بیماران از ۳۰ استان کشور برای درمان به استان اصفهان می آیند.

عوارض و مشکلات بیماران دارای شکاف لب و کام

شکاف لب مشکل چندانی در تغذیه کودک ایجاد نمی نماید ولیکن شکافهایی که در ناحیه کام وجود دارد باعث می گردد که کودک نتواند به خوبی از سینه مادر یا شیشه شیر بمکد.

برای مکیدن، نیاز است که در دهان خلاء ایجاد گردد وجود شکاف در ناحیه کام، مانع ایجاد خلاء می شود. کودکان دارای شکاف کام ممکن است هنگام شیر خوردن، مقداری شیر در گلویشان بپرد و یا شیر از بینی شان بیرون بریزد استفاده از دستگاه ارتودنسی می تواند مانع انتقال شیر از دهان به بینی شود. دستگاه ارتودنسی هنگام شیر خوردن نوزاد، در ناحیه سقف دهان بیمار قرار می گیرد و با مسدود کردن شکاف، باعث تسهیل شیر خوردن بیمار می شود.

استفاده از سر پستانک های عادی برای این کودکان غیر قابل استفاده است زیرا نمی توانند به حد کافی مکش ایجاد کنند، لذا تغذیه آنها باید توسط سر پستانک های خاص با سایر وسایل انجام شود. انواع و اقسام شیشه و پستانک برای این منظور وجود دارد.

شیشه های فشاری یکی از انواع آن است که به راحتی شیر به داخل دهان نوزاد وارد می شود و انرژی بچه تلف نمی شود.

در گروهی از بیماران دارای شکاف، مشکلات تکلمی ایجاد می شود، این کودکان معمولاً دیرتر حرف می زنند و یا تودماغی صحبت می کنند.

ترمیم شکاف باعث رفع مشکلات تکلمی می شود؛ البته این بیماران نیاز به گفتار درمانی هم خواهند داشت.

هر ناهنجاری دستگاه تنفس فوقانی می تواند عملکرد شیپور استاش در گوش را مختل کند و احتمال تجمع مایع در گوش میانی را افزایش دهد.

این امر احتمال عفونت گوش میانی را زیاد می کند. کاهش شنوایی نیز نتیجه عفونت های مکرر گوش میانی است؛ کودکان مبتلا به شکاف کام، باید بین ۳ تا ۶ ماهگی توسط متخصص گوش وحلق وبینی معاینه شوند.

شکاف کام تعداد دندانها را تحت تاثیر قرار می دهد، در این بیماران بعضی از جوانه های دندانی وجود ندارند و ممکن است دندانهای اضافه و تغییر رنگ بر روی سایر دندانها دیده شود.

میزان ابتلاع به داشتن دندانهایی به اندازه کوچک و یا عدم وجود جوانه دندانی در ناحیه شکاف در این بیماران وجود دارد. عدم وجود جوانه دندانی در فک بالا و عوارض ناشی از جراحی های قبلی باعث میشود که فک بالا دچار کاهش رشد شود. از آنجائی که دندان های اینگونه بیماران در مسیر مناسب نمی رویند و فک بالا دچار کاهش رشد می باشند، مراقبت های دهانی و جلو آوردن فک بالا در کودکان مبتلا به شکاف لب و کام باید زیر نظر ارتودنتیست باشد.

متخصص ارتودنسی دندانها را ردیف می کند و فک بالا را به سمت جلو هدایت می نماید و هر فاصله ای که به دلیل وجود شکاف در این بیماران وجود دارد باید به طور مناسب بسته شود و در صورت نیاز فضای دندان غایب می تواند توسط ایمپلنت Implant پر گردد.

درمان ارتودنسی این بیماران با دستگاههای متحرک و ثابت ارتودنسی انجام می شود.

این کودکان به دلیل ظاهری ناخوشایند و مشکلات تکلمی، دچار عدم اعتماد بنفس و مشکلات روحی می گردند. در ضمن، والدین دچار مشکلات روحی، احساس گناه و نگرانی از وضعیت آینده کودک می شوند.

والدین باید با کودک مبتلا به شکاف لب و کام مانند یک کودک عادی رفتار کنند، اگر والدین اجازه ندهند کودک وارد اجتماع شود، کودک مهارت های زندگی و حرکتی را فرا نمی گیرد.