مهناز ملکی ریزی کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی و مدرس انجمن حافظ شناسی صبای بانوان لنجان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا از شهرستان لنجان حافظ را پادشاه ملک اندیشه و بیان دانست و اظهار کرد: در بیان مقام ادبی خواجه حافظ شیراز همین بس که وثوق الدوله در غزلی با این مطلع او را سرود، آن که در فهم حقیقت در جهان ممتاز بود/ خواجه شمس الدین محمد، حافظ شیراز بود و شاعری دیگر چنین سرود: در شعر سه تن پیمبرانند/قولیست که جملگی بر آنند/هر چند که «لانبی بعدی»/فردوسی وانوری وسعدی ؛ وچون از این شاعر پرسیدند پس حافظ کیست ؟ گفت «او خدای شعر است ».حافظ شخصیتی بزرگ است که پس از گذشت چند قرن از حیات ایشان هنوز اشعارش زیب مجالس ادیبانه وعالمانه است...هنوز در تنگناهای احساس و بغض های زندگیمان، غزلیاتش فال حال ماست و هنوز وقتی سخن از ابهت ادب پارسی و زبان فاخر ما به میان می آید حافظ یکی از کنگره های استوار و زیبای ادب و افتخار ادبیاتمان است.
در خصوص آوازه حافظ و شعر او در جهان برایمان بگویید.
فکنده زمزمه عشق در حجاز و عراق/نوای بانگ غزل های حافظ شیراز؛ شهرت حافظ و اشعارش در زمان زندگی ایشان نه تنها در فارس و ایران بلکه به عراق و هندوستان و ماورا النهر رسیده بود هر چند دعوت های زیادی از سوی پادشاهان و حاکمان این سرزمین ها از ایشان می شد ولی حافظ علاقه ای به سفر نداشت و هیچوقت از شهر خویش دور نشد .جز دو بار سفر خود به اصفهان و یزد دیگر به جایی سفر نداشت ولی اشعار حافظ در سه مجلد به زبان ترکی به همراه متن فارسی در قرن ۱۶میلادی ترجمه و چاپ شد که همین باعث چاپ های فارسی دیوان او در آلمان، ترکیه، مصر و هندوستان شد.
شعرهای حافظ را به زبان های انگلیسی، آلمانی، لهستانی، ایتالیایی، روسی و غیره ترجمه کردند. متفکران دنیا از جمله فرید ریخ اینگیلیس، گوته، پوشکین،فیت و.....اشعار حافظ را با عشق خواندند و با مهر پاس داشتند. گوته می گوید:«حافظ بزرگترین و باصفاترین شاعر ایران و کسی است که در عین دلبستگی به زیبایی های این دو جهان راز زندگی را برای خود حل کرده است»و این بهترین توصیف برای جهانی بودن حافظ و شعرش است.
چگونه می توان به درک واقعی مقام و کلام حافظ رسید؟
باید گفت مقام حافظ یک مقام مادی نیست .مال و ثروت دنیا او را حافظ نکرده، شعر های جاویدانش او را ثروتمندترین انسان وداراترین بشر گرداند.برای شناخت و درک واقعی حافظ بزرگ باید عاشق بود ،عاشق سحر کلام او، عاشق نوش شعر او، نمی توان حافظ را خواند ولی شریک ابیات نغز وافکار پر مغز او نشد ،سخنش بوی عشق وحقیقت می دهد.
عشق در اشعار حافظ چه جایگاهی دارد ؟
پرسش از عشق در اشعار شاعران پرسش از همه چیز است چون عشق جوهره اصلی شعر و شاعر است .در مورد حافظ بزرگ باید گفت عشق الهی موضوع غزل های عرفانی ایشان است حتی در عشق های انسانی هم ارتباط عشق او با یک پیشینه ازلی به چشم می خورد .عشق الهی در پس عشق مجازی اشعار او پنهان است .عشق ورندی در شعر حافظ جلوه ای ویژه دارد وآن عشقی است که با مکر وریا ودورویی مناسبتی ندارد .
چگونه می توان به درک کامل از «معانی»شعر حافظ رسید؟
فهم و درک معنای اشعار شاعرانی چون حافظ خیلی آسان نیست و از آن جا که حافظ به قرآن کریم، ارادت ،عشق و آشنایی بسیار داشت کلام حافظ به برکت دولت قرآن آنچنان از سلامت مفهوم و صلابت معنا برخوردار است که پی بردن به عمق آن، پاکی نفس و معرفت دل می طلبد، پس ریاکاران و دون صفتان که در کلام حافظ زاهدانند و شیوخ، از درک عمق معانی اشعار وی بی بهره اند.
تاثیر مقام وشعر حافظ را بر اب فارسی چگونه ارزیابی می کنید ؟
تاثیری که شعر و شخصیت شاعران پیشین از جمله حافظ بر ادب پارسی گذاشته غیز قابل انکار است. بسیاری از شاعران به سبک حافظ شعر سرودند و مشق ادبی نمودند هرچند بیشتر بزرگان ادب این روش را نمی پسندند ولی این خود نشان از اهمیت و جایگاه ویژه این اشعار را دارد .اصطلاحات و بیان حافظ در سرایش غزلیات همراه با افکار عارفانه وخاص او نوعی ویژگی خاص به اشعارش بخشیده که تقلید از آن فقط در صورت و بیان اتفاق می افتد و شاعران حتی اگر مانندش را نیز بسرایند نمی توانند عمق مفاهیم ابیاتش را در شعرشان بیاورند.
در مورد فعالیت خود در زمینه شعر حافظ وانجمن حافظ شناسی شهرستان لنجان توضیح دهید.
بنده به خاطر عشق فراوان به ادبیات، شعر وشخصیت والای حافظ مدت سه سالیست که مدرس «انجمن حافظ شناسی صبای بانوان لنجان(چمگردان )» هستم. این انجمن به همت گوهر تاج خدادادی با تلاش بی وقفه وی و همراهی دوستان ادیب و بانوان علاقه مند به ثبت رسیده است روزهای پنجشنبه از ساعت ۹الی ۱۱ظهر محفلی ادیبانه در شعر چمگردان برپا می شود و در این انجمن با هدف شناخت بیشتر شخصیت حافظ ،اشعار وافکار ایشان ،فعالیت هایی همچون خوانش هر هفته یک غزل، تمرین صحیح خوانی و زیبا خوانی غزل (آموزش فن زیبا خوانی شعر )، حفظ غزل به منظور تقویت حافظه ادبی اعضا و گسترش دایره واژگان و شعر، تفسیر غزل با استناد به منابع کتبی و قوی ادبی حافظ پژوهان ایران ، شعر درمانی (آموزش مهارت های اجتماعی و زندگی به فراخور غزل تدریس شده وبیان راهکاربا دعوت از کارشناسان متخصص این رشته)، آشنایی وانس بیشتر با قرآن در کلام حافظ وبهره گیری از معارف اسلامی و دینی هر غزل (دعوت از کارشناسان متخصص این رشته) و مشاعره با اشعار حافظ در پایان هر جلسه توسط بانوان جهت درک وتعمیق بیشتر اشعار حافظ انجام می شود.
از سوی دیگر باید گفت انجمن حافظ شناسی صبای لنجان گامی ادیبانه و یک اتفاق مبارک فرهنگی در جهت اعتلای ادبیات فارسی، ترویج ادب و شعر، پاسداشت و بزرگداشت مقام شاعران پارسی زبان بویژه ارکان ادب فارسی منجمله حافظ بزرگ، اعتلای سطح ادبی،فرهنگی بانوان شهرستان لنجان است و به یاری خدا و همت این بانوان ادیب هر روز بیش از پیش شاهد استقبال و توجه چشمگیر مردم به این رویداد ادبی هستیم. حتی دانش آموزان و کودکان و نوجوانان به تازگی علاقه فراوانی به شعر این شاعران وحضور در انجمن نشان داده اند .
سخن آخر:
ذره را تانبود همت عالی حافظ / طالب چشمه خورشید درخشان نشود ؛ امید داریم با توجه بیشتر مردم به ادب پارسی وپاسداشت وبزرگداشت بزرگان علم وادب روزی را شاهد باشیم که هر ایرانی خود یک مروج فرهنگ و ادب است و در آینده ای نه چندان دور شاهد تلالو گوهر ناب ادبیات در دریای بیکران فرهنگ سترگ واستوار فارسی باشیم.
نظر شما