به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان فریدن، دهه اول محرم با همه هیاهوی معنوی خود آمد و رفت. دهه ای که در آن شاهد ارادت های شگفت آمیز عاشقان و دلدادگان حسینی بودیم.
در این میان در کنار همه این آداب و رسوم، آئین ها و برنامه های خاص این ماه برای عزاداری و سوگواری؛ شاهد رخداد مسائلی هستیم که به خلق صحنه های نامطلوبی منجر می شود.
در این ایام، رهاسازی زباله در معابر و خیابان ها به اوج می‌رسد؛ اتفاقی که توزیع حجم فراوان غذاها و نوشیدنی های نذری در این دهه بر شدتش می‌افزاید. صحنه هایی که معنای دیگر آن افزودن زحمت رفتگران و مأموران جمع آوری و دفع زباله است و گاه زدودن آن از چهره شهر از اواخر شب تا اوایل صبح قصه پر غصه مأموران و رفتگران شهرداری می شود ،انسان های تلاشگری که در روزهای عزاداری به جای آن که در مراسمات عزاداری شرکت داشته باشند؛ با آغاز محرم رخت عزای دیگری بر تن می کنند و خسته از بد فرهنگی افراد، چهره آلوده شهر را می زدایند.
آمارها حکایت از دو برابر شدن حجم زباله های شهری در این روزها دارد؛ حال آن که توان شهرداری ها برای گردآوری زباله و زباله روبی از خیابان ها و معابر، محدود و البته ثابت است. به بیان دیگر در این روز و شب ها نه به تعداد رفتگران شهر افزوده می شود و نه قرار است ماشین های مربوط به جمع آوری زباله چند برابر شوند؛ حقیقتی که باعث می شود زحمت و انرژی مضاعفی بر رفتگران و سایر متولیان نظافت شهر و روستاهای کشور تحمیل شود.
ظروف یکبار مصرف پلاستیکی به دلیل افزایش تولید، قیمت ارزان، حمل و نقل آسان و دسترسی سریع، جایگزین ظروف سنتی شده که این حجم در ایام خاص مانند ماه محرم و صفر با توزیع غذاهای نذری افزایش می یابد که علاوه بر نازیبا کردن چهره شهر، مشکلات محیط زیستی زیادی به همراه دارد.
محرم که می شود در کوچه و خیابان های شهر علاوه بر رنگ و بوی عزا که شهر به خود گرفته گاه با صحنه هایی رو به رو می شویم که تاسف و غم عظیم دیگری را نیز در وجودمان تداعی می کند؛ غم مرگ فرهنگ در شهر که هر سال به عمق آن افزوده می شود.
در آن سوی نیت های خالص و نذری های شفابخش؛ حقیقت تلخی وجود دارد که گاهی منجر به کمرنگ شدن ارزش عزاداری ها نیز خواهد شد.
رهاسازی حجم عظیمی از ظروف یکبار مصرف و زباله های تولید شده از پذیرایی عزاداران، چهره زشتی به شهر می دهد و این در حالی است که با اعمال مدیریت درست و برنامه ریزی هدفمند می توان جلوی این اتفاق را گرفت.
یکی از برنامه های زیست محیطی که در این دهه به طور چشمگیر در نقاط مختلف کشورمان اجرا می شود؛ همکاری علاقه مندان و شهروندان علاقه مند به محیط زیست در پاکسازی و نظافت خیابان ها و معابر از زباله های رها شده توسط عزاداران است.
برنامه ای مردمی که با عناوین مختلف هر ساله در شهرهای مختلف به اجرا گذاشته می شود.
قرار سبز در روزهای سرخ
پایه گذار این برنامه، حسن اجتماعی فعال محیط زیست است که کمپین "قرارسبز" را تاسیس کرد. وی که دانش آموخته محیط زیست است، می گوید: من و همسرم که به همراه مهدی توحیدپور که دبیر جشنواره فیلم سبز هم هست و بچه های "انجمن تمدن سبز هنرمندان حامی محیط زیست" به انجام یک کار متفاوت در ماه محرم فکر می کردیم. به همین دلیل برای پاکسازی خیابان ها از ظروف یکبار مصرف رفتیم و عکس هایش را در شبکه های مجازی به اشتراک گذاشتیم.
اجتماعی با اشاره به بازخورد مثبتی که از علاقمندان در فضای مجازی گرفته بود، می افزاید: همین موضوع ما را تشویق کرد که کمپین قرارسبز را تشکیل بدهیم. در واقع ایده این بود که تمام عکس های جمع آوری زباله در حاشیه مراسم مذهبی را در قالب یک مجموعه در کانال تلگرام قرار بدهیم.
وی ادامه می دهد: مثل هر حرکت دیگری روزهای اول خبری نشد اما کم کم موج شکل گرفت و از تمام کشور عکس دریافت کردیم. یعنی حتی کسانی که این ایده را نداشتند وقتی دیدند چه اقدام ساده اما تاثیرگذاری است به ما پیوستند و عکس های بسیار زیادی دست مان رسید
این فعال محیط زیست می گوید: البته من اصلاً نمی خواهم بگویم اگر این کمپین شکل نمی گرفت مردم این کار را نمی کردند. اعتقاد دارم یا بدون کمپین آدم ها کارهای خوب محیط زیستی می کنند یا حتی نمی کنند. اما این کمپین فقط کارش ایجاد جریان و تجمع ایده ها بود.
وی با اشاره به پایان مراسمات عزاداری می گوید: این به معنی پایان کار نیست. به نظرم کار تازه شروع شده است، از این به بعد دیگر این قرار فقط مربوط به مراسم محرم و صفر نیست و در تمام مراسمات ملی و مذهبی این قرار سرجایش محفوظ است و ما عکس هایش را جمع می کنیم و بین شبکه ها توزیع می کنیم تا موج فراگیرتر شود و امیدوارم روزی برسد که کسی زباله اش را این طور کف خیابان رها نکند.
این فعال زیست محیطی ادامه می دهد: این ایده توی ذهن خیلی های دیگر هم بود. یعنی در این سال ها که مصرف ظروف یکبار مصرف رشد بسیاری زیادی کرد و خیابان ها مملو می شد از این ظرف ها که تصویر خوشایندی هم نبود، علاقمندان محیط زیست فکر می کردند چطور می شود یک کار منسجم انجام داد.
وی می افزاید: شهرداری ها و بعضی هیئت اقدام به پاکسازی خیابان ها می کردند و حتی چند تشکل هم این برنامه را در سال های گذشته به صورت جسته و گریخته انجام دادند اما با توجه به گسترش شبکه های اجتماعی سعی کردیم به این کار یک شکل منسجم بدهیم.
اجرای طرح "سفیران پاکی" در محرم های فریدن
در شهرستان فریدن نیز این طرح برای نخستین بار با عنوان" سفیران پاکی" با حضور شهردار و اعضای شورای اسلامی و جمعی از فعالان فرهنگی در محرم سال گذشته به اجرا گذاشته شد.
در سال جاری نیز، همزمان با آغاز محرم با همکاری کمپین حامیان محیط زیست فریدن و تعدادی از فعالان فرهنگی و اعضای هئیت علی اصغر داران این طرح ادامه پیدا کرد.
لیلا زمانی- سخنگوی شورای اسلامی شهر داران- در این باره در گفتگو با ایمنا می گوید: طرح "سفیران پاکی" در محرم سال جاری در عصر عاشورا و پس از شام غریبان به اجرا در آمد.
وی می افزاید: در این طرح که به صورت متمرکز در محدوده فلکه شهرداری انجام شد بیش از ۱۰ کیسه زباله فقط در این قسمت جمع آوری شد.
سخنگوی شورای شهر داران ادامه می دهد: شهرداری با توزیع نایلون زباله و استقرار ماشین جمع آوری زباله و شبکه بهداشت شهرستان نیز با توزیع دستکش و ماسک با گروه همکاری کردند.
زمانی با بیان اینکه همکاری داوطلبانه برخی عزاداران و به خصوص کودکان در انجام این طرح مشهود بود، اضافه می کند: داوطلبان دیگری هم در سایر محله های دیگر به طور همزمان اقدام به پاکسازی معابر از زباله ها نمودند.
وی خاطر نشان می کند: در سال جاری در مقایسه با سال گذشته میزان تولید زباله از جمله لیوان های یک بار مصرف رها شده در خیابان کمتر بود و این نشانه خوبی برای حرکت مردم به سمت تقویت فرهنگ نظافت شهری است.
زمانی هم چنین اقدام برخی از چایخانه ها در توزیع نوشیدنی های داغ در استکان را از دلایل دیگر کاهش حجم زباله های شهری بیان می کند و می گوید: این اقدام علاوه بر تامین سلامت مردم در مقابل ضرر ظروف یکبار مصرف، تا حد زیادی از حجم زباله نیز می کاهد.
سخنگوی شورای شهر داران تاکید می کند: طرح "سفیران پاکی" بیشتر به صورت نمادین بود اما می توان با آموزش و بسیج حداکثری مردم اقدامات گسترده تری نیز انجام داد.
نظافت و پشتوانه محکم دینی
مسئله مهمی که در این رابطه به چشم می آید؛ ضرورت تبیین فرهنگی نظافت شهری در این ایام است.محرم؛ ماهی که بزرگ ترین جلوه های ایمان و خلوص در آن متجلی می شود علاوه بر شور عظیم حسینی می تواند منشا تغییرات کاربردی و اهداف فرهنگی نیز باشد.
در فرصت بی نظیری که وحدت و هم آوایی همگانی شهر و روستاهای کشور را یکپارچه می کند و اکثریت جامعه به هر شکلی تلاش می کنند، ارادت خود را به خاندان پیامبر اکرم (ص) نشان دهند و زیبایی های فراوانی را خلق می کنند، چه خوب می شد اگر تلاشی هم در این فضا آغاز شود و یک سنت و عادت قدیمی اما زشت را برای همیشه از فرهنگ ایرانی خارج کند.
عادتی که باعث می شود، ایرانیان در نشست های گروهی و طبیعت گردی های خود، زباله های تولید شده را در طبیعت و کوچه و خیابان رها کنند و به آلودگی هایی که این اقدام برای محیط زندگی دارد، توجه نکنند.
اکنون که محرم بستری برای هم آوایی ایرانیان است و در قالب آن بسیاری از سنت های حسنه چون نذری دادن و اطعام رهگذران در دستور کار شهروندان است، چه خوب می شد اگر فرهنگ نریختن زباله در محیط زندگی نیز مورد تأکید قرار گیرد و آرام آرام یک سنت و عادت زیبای دیگر را به سنت های خوب ایرانی اضافه کند؛ عادتی که از محرم آغاز می شود و در سایر مراسم های دینی و ملی نمود دوباره خواهد یافت.
این موضوع از پشتوانه محکم دینی نیز برخوردار است. شاید بزرگ ترین و مهم ترین نمود دینی این طرح در زنده نگه داشتن فریضه امر به معروف و نهی از منکر است. هدف والایی که فلسفه قیام امام حسین(ع) است و به طور عجیبی در تمام زوایای زندگی فردی و اجتماعی جریان دارد. بنابراین باید یکدیگر را از ایجاد مخاطرات زیست محیطی و آسیب های جبران ناپذیر آن نهی کنیم.
همه نیت کنیم: یک نذر زیست محیطی!
عزاداری برای امام حسین(ع) همواره آداب خاص خود را داشته است. ادب و تواضع در دستگاه عظیم حسینی زیباترین نمایش عشق و دلدادگی است.
حال چه ادبی بالاتر از آن که زائر حسین(ع) در مهمانی او راضی به خم شدن قامت پاکبانان شهرداری نشود! نذر فقط در اطعام عزادران خلاصه نمی شود. تلاش برای پاک ماندن شهر در ایام عزای حسین(ع) نیز می تواند یک نذر زیست محیطی باشد؛ مگر نه آن که پاکیزگی نیمی از ایمان است و دین اسلام همواره آن را در راس قرار داده است؟
در این میان از سهم متولیان مذهبی نیز نیم توان غافل شد. سرازیر شدن خیل عظیم عزاداران به مساجد و تکایا و آمادگی قلوب آنان برای موعظه و حکمت فرصت بی نظیری است که باید از بهره جست.
توصیه های مداوم روحانیون و ائمه جمعه و شرح تمام زوایای عزاداری در ماه محرم؛ همچنین تبیین این مسئله از منظر دینی و اعتقادی کمک بزرگی در پر کردن خلاء های فرهنگی به شمار می رود.
در این میان هیئت های عزاداری و متولیان آن ها نیز می توانند با برنامه ریزی درست و اصولی نقش موثری بر کاهش تولید زباله در این ماه ها داشته باشند. برگزاری جلساتی با همین موضوع قبل از شروع ماه محرم و توزیع گسترده کیسه زباله؛ تعیین افرادی از میان هیئت به عنوان مسئول پیشگیری از رهاسازی زباله ها در طول مسیر حرکت هیئت، از جمله اقدامات موثر و کاربردی است.
شهرداری ها نیز باید در یک اقدام هماهنگ و از قبل برنامه ریزی شده نسبت به استقرار سطل های زباله و یا در اقدامی کم هزینه تر؛ جانمایی مناسب کیسه های زباله در فواصل کوتاه همت گمارد.
همچنین مردم به عنوان رکن اصلی این حرکت، باید به جنبه های مادی و معنوی عزاداری نیز آگاه باشند.قربانی نمودن دام در معابر و مسیرهای شهری و رها سازی آثار خون می تواند منشا بیماری های خطرناکی باشد.
این مسئله نیازمند ورود جدی مسئولان برای تجمیع نذورات مردم و ذبح بهداشتی دام است.علاوه بر این هر یک از مردم نیز باید خود را نسبت به زباله ها و آلودگی های تولید شده از نذورات خویش مسئول بداند و حتی الامکان نسبت به پاکسازی و جمع آوری آن ها اقدام نماید.
این مسائل شاید در نگاه اول بی اهمیت تلقی شود؛ اما اگر به راستی سلامت چه در بعد معنوی و چه در بعد جسمانی خط قرمز همه شهروندان و مسئولان باشد آیا جایی برای تردید و تامل باقی خواهد ماند؟
نکته مهم دیگر آن که این طرح ها نباید تنها محدود به ماه محرم و صفر باشد؛ چرا که مناسبت های مذهبی و ملی بسیاری در تقویم ما وجود دارد که از منظر زیست محیطی سلامت مردم و جامعه را تهدید می کند.
عزاداری در محرم؛ به عنوان عالی ترین جلوه شور و سرمستی؛ حیف است که از فرهنگ به دور باشد. در ماهی که سراسر آن آداب خاص خود را دارد و بستر برای بروز ارادت ها و سرسپردگی های عارفانه فراهم است، نشاید که فقدان فرهنگ تصویر زیبای دین را خدشه دار سازد.
عزاداری همراه با فرهنگ؛ باید قرار دل هایمان باشد تا جلوه های دینداری به طور واقعی در تمام ابعاد متجلی شود.
گزارش: فاطمه زمانی
نظر شما