به گزارش خبرنگار فرهنگی ایمنا، در شهرهای مختلف ایران بناهای باشکوه فراوانی وجود دارد که یادگار دوره های مختلف تاریخی است و معمولا نام بسیاری از هنرمندان و حاکمان را در خود زنده نگه داشته است. اما بعضی از حاکمان نیز نامشان در خاطره شهرها باقی مانده است البته نه به نیک نامی بلکه به ظلم و خشونت و تخریب بناهای باارزش فرهنگی.
سلطان مسعودمیرزا معروف به ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه نیز یکی از همین افراد است. سال و ۱۳۱۷ اوج دیوانگی این شاهزاده قاجار بود، چنانکه عمارت بی نظیر کاخ آیینه خانه و هفت دست و عمارت نمکدان که دقیقا روبروی پل جویی بود و تا کارخانه وطن سابق ادامه داشت و محل استقبال رسمی از مهمانان خارجی بود را با خاک یکسان کرد.
در پنجمین بخش از مجموعه یادداشت های «هنر یا کلنگ»، «عمارت هفت‌دست» از نظر گذرانده می شود.
کاخ هفت دست در کنار کوشک آئینه خانه در باغ سعادت آباد اصفهان عمارتی ممتاز از میراث دوره صفوی بود که در ساحل جنوبی زاینده رود قرار داشت و به دست دیوانه زاد قاجار(ظل السلطان) به ویرانی کشیده شد. عمارت هفت‌دست به فرمان شاه صفی ساخته شد. شاه صفی این کاخ را به یاد جد خود شاه طهماسب بین سال‌های ۱۰۰۶ تا۱۰۲۱ هجری قمری زمانی که از اصفهان به رتق و فتق امور ممالک محروسه مشغول بود ساخت. بر سر در تالار آیینه یا کاخ آیینه خانه نوشته شده بود: «بندۀ شاه ولایت طهماسب» مکان آن در جنوب زاینده رودحد فاصل پل خواجو و پل جویی بود. کاخ آیینه خانه دارای ایوان و حوضی همانند چهل ستون به مساحت۵۰ هزار مترمربع با ارتفاع ۴۱ متر بود با این تفاوت که تعداد ستون‌های ایوان ۱۶ عدد و با فاصلۀ ۶۲ متر از زاینده رود بوده‌است. از ویژگی‌های این بنا نصب آیینه‌هایی به ابعاد ۲ و نیم متر و بزرگ‌تر بوده و مکانی برای تفریح و سرگرمی بشمار می رفته‌است.
کاخ هفت دستی که این دیوانه ویران نمود از چنان عظمت و شکوهی برخوردار بود که در تاریخ اوصاف شگفت انگیزی با خود دارد که یک نمونه از این نوشتار، از «جابری انصاری» است که در کتاب «تاریخ اصفهان» درباره عظمت کاخ هفت دست می نویسد: «هفت‌دست عباسی که امروزه زمینش کارخانه نساجی وطن شده، ایوان مدائن و کاخ خورنق و سدیر، کفش انداز آن نشدی و از بس سنگ و ساروج محکم در آن کار شده، کوهی بود جلو سیل زاینده رود که هزاران سال توفان امواج رودخانه شکستی به بنیانش نمی داد و بیش از بیست هزار زرع زمین با زیر عماراتش بود و گرداگرد صد حجره های تو در تو همه گچ بری و زر اندود، میناکاری استادانه، محیرالعقول، دو حمام زنانه و مردانه داشت، زمین و ازاره ها سنگ مرمر شفاف و حوض هایی از مرمر و سنگ سماق و تختگاه شاه عباس دو ساعت ها چشم تماشاییان را خیره می داشت». تخت شاه عباس دوم در این کاخ بر روی تخت سنگی بزرگ مرمری مانند آیینه صیقلی به طول هفت متر و عرض بیش از سه متر قرار داشته که موج های طبیعی بر جلوه آن می افزوده است.
در کتاب «نصف جهان فی تعریف الاصفهان» نوشته «محمدمهدی اصفهانی» در ۱۳۱۴ قمری آمده است: هفت دست در اصل هفت دستگاه کاخ بوده که در آن زمان تنها یکی از آنها باقی مانده بوده است. بیش از بیست هزار زرع زمین با زیر عماراتش بود و گرداگرد صد حجره های تو در تو همه گچ بری و زر اندود، میناکاری استادانه، محیرالعقول، دو حمام زنانه و مردانه داشت، زمین و ازاره ها سنگ مرمر شفاف و حوض هایی از مرمر و سنگ سماق و تختگاه شاه عباس دو ساعت ها چشم تماشاییان را خیره می داشت» تخت شاه عباس دوم در این کاخ بر روی تخت سنگی بزرگ مرمری مانند آیینه صیقلی به طول هفت متر و عرض بیش از سه متر قرار داشته که موج های طبیعی بر جلوه آن می افزوده است.
کاخ هفت دست در سال ۱۲۷۰ شمسی به دستور ظل السلطان، حاکم قاجار اصفهان تخریب شد. بعدها بخشی از محوطه در خیابان قرار گرفت و در بخش دیگری کارخانه نساجی وطن احداث شد که پس از تعطیلی این کارخانه تبدیل به منطقه مسکونی گردید و نام پارک آیینه‌خانه و خیابان هفت‌دست همچنان بر آن باقی است./
نظر شما