به گزارش ایمنا، بی تردید اداره شهری همانند مشهد برای شهردار منتخب شورای پنجم با چالش ها و مشکلاتی همراه است؛ مشکلاتی که برخی از آن ها طی دوره های گذشته همواره با مدیریت شهری همراه بوده و برخی مشکلات نیز با شدت و ضعفی کم و بیش، به عنوان میراثی از دوره های گذشته به دوره جدید منتقل خواهد شد. بنابراین شهردار منتخب باید با بررسی کارشناسانه و دقیق تر از آن چه در این مجال اندک مطرح می شود، به بازتعریف و ارائه راهکارهای اجرایی دقیق تری در خصوص چالش های شهر مشهد دست یابد. گزارشی که در ادامه می خوانید ماحصل رایزنی و گفت و گو با تنی چند از کارشناسان مسائل شهری است.
حمل و نقل و ترافیک
اما و اگرهای دایمی کردن طرح زوج و فرد، ایجاد چندین و چند تقاطع هم سطح و غیر هم سطح،
افزودن به تعداد دوربرگردان ها و کارهایی از این قبیل یکی از چالش های آینده مشهد به شمار می آید. به خصوص با توجه به این که هر روز تعداد بیشتری خودروی جدید وارد مشهد می شود و افزایش این آمار از تعداد معابر و زیرساخت های ترافیکی در مشهد بسیار بیشتر است، در نتیجه با وجود اِعمال برنامه های متعدد برای این مهم، هر سال بیشتر از سال قبل باید شاهد افزایش ترافیک در هسته مرکزی مشهد باشیم. از این رو رسیدن به نسخه ای نه برای حل تمام و کمال مشکل ترافیک در مشهد و بافت هسته مرکزی، بلکه رسیدن به نسخه ای که از حجم بار ترافیکی این شهر زیارتی تا حدود زیادی بکاهد، یکی از چالش های پیش روی شهردار آینده شهر مشهد است. شاید تعیین تکلیف هر چه زودتر تردد از زیرگذر حرم رضوی و تسریع در تکمیل ایستگاه های باقی مانده خط ۲ و پیشرفت سریع تر عملیات اجرایی خط ۳ قطار شهری تا حدودی التیام بخش این درد کهنه باشد.
در بخش حمل و نقل همچنان شاهد تردد بی شمار خودروهای تک سرنشین در شهر هستیم. خطوط قطار شهری هنوز تا تکامل همه جانبه (فعالیت همزمان چهار خط) فاصله زیادی دارد، خطوط اتوبوس تندروی درون شهری به گونه ای طراحی شده که تقریبا به جز ارزان بودن، فاصله زیادی با مزیت های سهل الوصول و سریع بودن دارد. در بخش ترافیک یکی از چالش های عمده سامانه حمل و نقل مشهد، وجود الیت (پارکینگ های حاشیه ای) با انبوهی از حاشیه ها و شکایت های ریز و درشت است. حدود دو سال قبل شهرداری مشهد در جلسه علنی یکم اردیبهشت سال ۹۴، طی لایحه ای موظف شد ظرف مدت شش ماه برنامه زمان بندی برای حذف پارکینگ حاشیه ای و ساخت پارکینگ غیرحاشیه ای با مشارکت بخش خصوصی را به شورای شهر ارائه دهد؛ برنامه ای که با وجود گذشت ۲۱ ماه از پایان مهلت شهرداری برای ارائه این زمان بندی، هنوز از ارائه به شورای شهر خبری نیست و همین موضوع انتقادهای بسیاری را به دنبال داشته است. برای این شرکت به طور عمده نارضایتی ها شامل اطلاع رسانی نامطلوب الیت درباره چگونگی کسر هزینه شارژ، هم قدمی پلیس با مأموران الیت ،برای جریمه خودروهای دارای بدهی شارژ، کسر شارژ از خودروهای پارک نشده خارج از محدوده الیت، افزایش قیمت نامعقول، نصب تابلوی الیت در کوچه های فرعی و کم تردد، ابهام در درآمدها و دخل و خرج الیت ،مشخص نبودن اساسنامه و از همه مهم تر شفاف سازی درباره پارکینگ های غیرحاشیه ای ساخته نشده از جمله مشکلات الیت است .
بافت فرسوده پیرامون حرم رضوی
تمام داشته های طرح ۲۵ ساله حرم مطهر رضوی با بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان هزینه و تنها پیشرفت ۵۰ درصدی این پروژه و انبوهی از نارضایتی ها بوده است؛ نارضایتی هایی که از دو سال قبل منجر به تغییر مشاور این طرح و تهیه طرح بازنگری توسط مشاور دیگری شد تا برخلاف طرح گذشته که با ارائه تراز صفر، اهمیت بیشتری به ایجاد مراکز تجاری و حضور بیشتر زائران می داد، در طرح جدید تمرکز اصلی بر حفظ و بازگشت اهالی بومی به محل، حفظ بناهای قدیمی، مشارکت بیشتر شهروندان و ساکنان بومی در ساخت و سازها و نیز کاهش تراکم قرار گیرد. هم اکنون آن چه پیش روی شهردار آینده مشهد قرار دارد، پس از ابلاغ طرح بازنگری از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی، انجام بازسازی و به سازی بافت فرسوده اطراف حرم با دستورالعمل های طرح جدید است؛ طرحی که اجرای آن در دوره پنجم شهر خواهد بود و با توجه به کمبودهای مالی، تغییر در اجرای تراز صفر و احتمال برقرار شدن کمک های اندک دولتی به این طرح ملی (مسئله ای که با توجه به رویه موجود تاکنون، قابل پیش بینی است) یکی از چالش های مهم شهرداری مشهد خواهد بود.همچنین نامه ای با امضای ۳۰۰ نفر از نمایندگان مجلس و نخبگان به سران ۳ قوه درباره بافت اطراف حرم مطهر نوشته شده و خواستار نجات این بافت شده بودند.
درآمدهای پایدار و سرمایه گذاری
درآمدهای پایدار یکی از همان ۱۰ سرفصلی است که «تقی زاده خامسی» به عنوان منتخب شورای پنجم شهر مشهد از آن ها به عنوان برنامه های عملیاتی خود برای مشهد یاد کرده است. درآمدهایی که همین حالا ۷۰ درصد آن به ناف ساخت و ساز و عوارض ساختمانی بند
است و با کاهش این درآمد طی سه سال اخیر، درآمدهای شهرداری و به تبع آن اداره امور شهر را در بخش هایی با مشکل مواجه کرده است. تقی زاده خامسی که در شب رأی گیری نهایی و انتخاب خود به عنوان شهردار منتخب شورای پنجم، در مقابل پنج هزار میلیارد تومان درآمد ناپایدار (تراکم فروشی و تخلفات ساختمانی) تنها سه هزار میلیارد تومان از مجموع درآمدهای شهرداری را (شامل درآمدهای ارزش افزوده، عوارض و کمک های دولتی) درآمدهای نسبتا پایدار شهرداری مشهد خواند، بهتر از هر مدیر شهری مطلع است که همین درآمدهای پایدار سه هزار میلیاردی نیز در شرایط عادی بسیار ناپایدار است چرا که با وجود لایحه ای که در انتظار رسیدگی در مجلس است و در صورت تصویب، حکم به ارسال تمام درآمد حاصل از ارزش افزوده به خزانه دولت خواهد کرد و بازتوزیع این درآمد به مراکز استان ها را از تهران هدایت می کند (توزیعی که قطعا با مقداری رسوب در پایتخت همراه خواهد بود) و با وجود این که به طور میانگین، حداکثر شاهد تحقق ۴۰ درصدی کمک های دولتی به مشهد هستیم چاره ای جز این نیست که درآمدهای یاد شده را هم در زمره درآمدهای ناپایدار شهر مشهد محاسبه کنیم. پس از برجام برای توسعه سرمایه گذاری در مشهد، خیلی ها انتظار رونق اقتصادی در کشور و به تبع آن در مشهد را داشتند، تیم های اقتصادی زیادی نیز در چین، فرانسه و آلمان با انگیزه سرمایه گذاری به مشهد آمدند، نشست های مشترک و اخبار انتشار یافته حکایت از آن داشت که سرمایه گذاری در این شهر در حال تسهیل است اما دستاوردهای این آمد و شدها به قرارداد یا نسخه قابل توجهی منجر نشد و اگر چه انتظار می رفت حاصل حضور خارجی ها، سرمایه گذاری در امور زیربنایی نظیر خطوط قطارشهری مشهد- گلبهار، قطار برقی مشهد - تهران، بزرگراه مشهد – چناران و برخی پروژه های زیربنایی حوزه آب باشد، اما عملکرد سرمایه گذاری خارجی در مشهد در طول یکی دو دهه گذشته همواره ناامید کننده بود و حتی با وجود وعده معاون اقتصادی شهردار مشهد که وعده جذب هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری خارجی برای مشهد در سال ۹۵ را داده بود، این وعده نیز محقق نشد، ضمن این که معاون اقتصادی شهرداری مشهد نیز در تیرماه امسال به طور تلویحی موفق نبودن پروژه جذب سرمایه گذاری خارجی در مشهد را اعلام کرد.
بدهی ها؛ میراثی ماندگار برای مدیریت شهری
بدهی ها همواره میراثی ماندگار برای هر دوره مدیریت شهری است. شهردار فعلی مشهد در تیرماه سه سال قبل اعلام کرد «وقتی مشهد را تحویل گرفتیم سه هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به بانک ها بدهکاری داشت که این مبلغ حدود ۱۰ برابر اعتبارات عمرانی امسال خراسان رضوی است.» از سوی دیگر یکی از اعضای شورای پنجم شهر مشهد نیز تیرماه امسال در یکی از صفحات اجتماعی خود «از رقم چهار هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بدهی شهرداری مشهد و نصف شدن مشارکت اقتصادی خبر داد.» آن گونه که شهردار فعلی مشهد در سال ۹۵ اعلام کرد، بیش از هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان از بدهی های شهرداری مشهد در دوره فعلی پرداخت شده است، ضمن این که وی در تیرماه امسال از تسویه حساب ۴۰۰ میلیارد تومان از مبالغ بدهی شهرداری به پیمانکاران خبر داد. با این حال انتشار ناگزیر اوراق مشارکت برای قطار شهری مشهد در اواخر دوره جاری یکی از همان بدهی هایی است که در آینده برای مدیریت شهری مشهد باقی خواهد ماند. این که رقم اعلام شده توسط عضو منتخب شورای پنجم شهر مشهد درباره میزان بدهی های چهار هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی درست است یا نظر معاون اقتصادی شهردار فعلی مشهد مبنی بر انتقال تنها دو هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از بدهی شهرداری به دوره آینده مدیریت شهری، مسئله اصلی نیست؛ آن چه مهم است این که بدهی، میراث همیشگی و یکی از چالش های مهم شهرداری بوده و خواهد بود.
حاشیه شهر مشهد و اعتباراتی که نیامد!
برای حاشیه شهر مشهد که بنا بر آمار و ارقام موجود یک میلیون و ۲۰۰ هزار سکنه را در خود جای داده و به دلیل ساختار شهری با کمبود شدید سرانه های خدماتی از جمله فضای آموزشی، فرهنگی، سبز و ... به عنوان زیرساخت های سطح زندگی مواجه است.
از طرفی با پیگیری های انجام شده توسط شورای اسلامی شهر مشهد، شهرداری، مسئولان و مدیران مشهد و استان و با کمک و پیگیری ویژه برخی نمایندگان مشهد در مجلس شورای اسلامی ردیف بودجه برای حاشیه شهر مشهد و دو شهر مذهبی دیگر با ۴۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافت اما این بودجه به حاشیه مشهد نرسید. هم اکنون از مجموع اعتبارات ۹۰ میلیارد تومانی ردیف بودجه سال ۹۵ و همچنین ۱۷۵ میلیارد تومان اعتبار اعلامی از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه (اسفند ماه۹۵)، هم اکنون ۱۰۲,۳ میلیارد تومان در قالب دو اعتبار نقدی و اسناد خزانه اسلامی تخصیص داده شده و به پروژه های حاشیه شهر مشهد تزریق شده است و با توجه به زمان باقی مانده تا پایان سال مالی جاری(تیرماه)، همچنان امکان جذب بخش دیگری از این اعتبار وجود دارد. آن چه مسلم است این که شهردار آینده مشهد با توجه به وضعیت نسبتا پایدار اقتصادی دولت در سال های اخیر، خیلی نمی تواند انتظار بودجه اختصاصی برای حاشیه شهر مشهد را داشته باشد.
شفاف سازی؛ مطالبه مهم از شهرداری ها
شفاف سازی در شهرداری، نحوه دخل و خرج و تنظیم قراردادها و جلوگیری از ایجاد شبکه رانت اقتصادی در جریان انعقاد قراردادهای شهری و چگونگی آغاز، پایان و ارقام هزینه شده برای هر پروژه به تفکیک، کوتاه کردن دست اندک کارمندان متخلف که با استفاده از حفره های قانونی در شهرداری به رانت های نجومی رسیدند، تنها بخشی از مطالبه مردمی برای شفاف سازی در شهرداری مشهد به شمار می رود و این مهم یکی از دغدغه هایی است که تقی زاده خامسی به عنوان کلیددار آینده مشهد، بارها در اظهارات و وعده های خود از آن به عنوان استفاده از نیروهای پاکدست و شفاف سازی در شهرداری یاد کرد.مرتضوی شهردار فعلی مشهد اگرچه در آخرین اظهار نظر و دفاع از عملکرد زیرمجموعه اش، ۱۶ خرداد امسال «تمام عملکرد شهرداری مشهد در خصوص مسائل مالی» را شفاف توصیف کرد اما آن چه مشخص است این که در ابر نهادی همانند شهرداری همواره حفره های بزرگی برای ورود و سوء استفاده از جایگاه و موقعیت های مالی وجود دارد و اگر چه در دوره فعلی مدیریت شهری با راه اندازی چند سامانه، تلاش هایی برای شفاف سازی در بخش هایی از قراردادهای شهرداری صورت گرفت اما اقدامات و تمهیدات بازدارنده مدیران شهرداری اندک بوده است. از این نظر شهردار آینده مشهد که عملکرد مالی و داشته های مالی و حرفه ای گذشته خود را «کاملا شفاف» و «بدون حتی یک پرونده قضایی» اعلام کرده، باید ساز و کاری مطمئن برای رسیدن به شفافیتی که شعار آن را داده، فراهم کند.
مهم ترین چالش های فرهنگی مشهد
گسست کارکرد «شوراهای اجتماعی محلات مشهد» و کم اثر شدن تأثیرات این نهادها، نداشتن پیوست فرهنگی برای بسیاری از پروژه های اقتصادی، اجتماعی و عمرانی که باعث بروز چالش های فرهنگی متعدد نظیر چالش فرهنگی «پیوست فرهنگی میدان شهدا»، چالش فرهنگی همجواری دو شهرک مهرگان و قرقی و ... شده است، ورود تعاملات و رویه های سیاسی به الگوهای فرهنگی شهر طی چند سال اخیر، حضور کمتر تیم های کارشناسی در تصمیم سازی های کلان فرهنگی، ارائه نشدن الگوها و راه حل های فرهنگی برای حل مشکلات و چالش های فرهنگی، گسترش طلاق در شهر طی سال های گذشته (به رغم کاهش طی یک سال اخیر)، همنوایی و همراهی کمتر با سازمان های مردم نهاد و عملیاتی نکردن الگوهای این سازمان ها در امور فرهنگی، نبود چاره و درمان قطعی برای سامان دهی متکدیان موجود در شهر که روز به روز در حال افزایش هستند و جمع آوری و سامان دهی معتادان متجاهر، ارائه نشدن راهکار و الگوی فرهنگی برای توسعه زیرساخت های زیارت در شهر زیارتی مشهد که طی چند سال گذشته با کاهش روزافزون ماندگاری زائر در مشهد مواجه شده است بخش هایی از چالش های فرهنگی امروز شهر مشهد را تشکیل می دهد. همچنین نباید از تقاضای مردم برای فضاسازی های نوروزی مشهد که در دوره سوم تقریبا رضایت مردم را به دست آورد و رنگ وبوی عیدانه مشهد در کشور زبانزد بود غافل شد به طوری که در دوره چهارم با تغییر رویکرد طی سال های اول و دوم ضعف در المان های نوروزی به شدت محسوس بود و هر چند در دوسال پایانی وضعیت بهتری داشت اما نتوانست بیشترشهروندان و به خصوص صاحب نظران در این عرصه را راضی کند. اکنون دوره پنجم مدیریت شهری با این چالش مواجه است که چگونه فضا آرایی عیدانه مشهد را مدیریت کند که مخاطبان و مهمانان و زائران نوروزی راضی باشند و مشهد دوباره در زمینه المان های نوروزی الگوی کشور شود.
چالش های زیست محیطی در مشهد
با وجود توسعه حمل و نقل عمومی طی سال های اخیر در مشهد، متأسفانه سهم استفاده از حمل و نقل عمومی در مشهد هنوز به کف آمار جهانی نیز نرسیده است، ضمن اینکه هنوز در مشهد سوخت پاک آن گونه که باید و شاید عرضه نشده و به دلیل همراهی نکردن دستگاه های دولتی، همچنان کار تعویض خودروهای فرسوده به کندی صورت می گیرد و بنا بر گزارش مرکز پایش آلودگی هوای مشهد، خودروهای آلوده مهم ترین علت افزایش آلودگی هوا در مشهد هستند و همین عامل باعث ثبت ۸۸ روز آلوده در مشهد طی سال گذشته شد.در حوزه زیست محیطی، همچنان تفکیک نشدن زباله از مبدأ است و فرهنگ سازی نکردن برای آن طی سال های گذشته، به یکی از پاشنه های آشیل شهرداری مشهد تبدیل شده است، ضمن این که تاکنون برای رسیدن به وضعیت مطلوب، آن گونه که باید و شاید از تجربه های معتبر جهانی استفاده نشده است. شکست طرح ایستگاه های دوچرخه که از همان ابتدا بیشتر از آن که با انگیزه کمک به تردد پاک در شهر باشد، با اهداف اقتصادی انجام گرفت، نبود حمایت دولتی از توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی (تحویل اتوبوس های جدید، تاکسی های دوگانه سوز با آلایندگی پایین و کاهش اعتبارات و کمک های دولتی برای تداوم توسعه خطوط قطار شهری) نیز خواسته یا ناخواسته به گسترش دامنه مشکلات زیست محیطی و آلودگی هوا در مشهد کمک کرده است. حوادثی مانند برج سلمان و روتانا در مشهد اگر چه تلفات جانی نداشت اما به خوبی خطر ساختمان های نا ایمن در مشهد را متذکر شده و ضرورت اقدامی جدی و اساسی در این زمینه وجود دارد تا از حوادثی تلخ و ناگوار مانند پلاسکوی تهران جلوگیری شود، هم چنین خطر زلزله و تجربه یک شب خیابان خوابی بیشتر شهروندان و ترافیک های ناشی از این خطر احتمالی نیز این هشدار را می دهد که پیش بینی لازم برای مدیریت بحران های این شهر بیش ازپیش جدی و ضروری است.
منبع: روزنامه خراسان رضوی
نظر شما