خبرگزاری ایمنا- گروه علم و فناوری- لیلا شهبازی: چپ‌دستی به مفهوم تمایل طبیعی افراد در استفاده از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به‌ویژه نوشتن است. به‌طور طبیعی، بیشتر انسان‌ها راست‌دست هستند، به این معنا که برای انجام کارهای روزمره، استفاده بیشتری از دست راست می کنند.
مطالعات گوناگون نشان می‌دهد که در جوامع مختلف، ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعیت، راست‌دست و بقیه این افراد چپ‌دست هستند. درصد بسیار کمی نیز توانایی استفاده از ۲ دست را دارند .این در حالی است که مغز و بدن های چپ دست ها ممکن است نسبت به افراد راست دست به طور متفاوتی عمل کند.
در این گزارش چپ دستی را به لحاظ علمی مورد بررسی قرار می دهیم و شما را با خصوصیات منحصر به فرد چپ دست ها آشنا می کنیم:
علت دقیق چپ‌دستی مشخص نیست
علت دقیق چپ‌دستی مشخص نیست. نظریه‌های مختلف، وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی در دوران جنینی و رشد را عامل تعیین چپ‌دستی یا راست‌دستی می‌دانند. این در حالی است که پژوهشگران دانشگاه آکسفورد به تازگی ژنی را کشف کردند که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌دستی باشد.
در افراد حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را برعهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است. در افراد راست‌دست که فاقد این ژن هستند، وظیفه هر نیمکره مغز برعکس این است.
علاوه بر این پژوهشگران دانشگاه ام‌ای‌تی آمریکا به تازگی نظریه دیگری در این رابطه ارائه دادند که نشان می‌دهد در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه‌تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند.
چپ‌دست‌ها مهارت بیشتری در یادگیری ریاضیات دارند
گزارش ها حاکی از این است که چپ‌دست‌ها درک بهتر و عمیق‌تری از جنس مخالف خود دارند (به دلیل رابطه بیشتر میان دو نیمکره مغز این افراد) و همچنین روابط بهتر و پایدارتری دارند.
در مغز افراد راست دست نیمکره سمت چپ، مسئول احساسات و نیمکره سمت راست مسئول منطق و پردازش‌کردن داده‌ها و محاسبه است، اما در مغز افراد چپ‌دست این موضوع برعکس است و پیوند بیشتر و تنگاتنگ‌تری میان این دو نیمکره برقرار است.
همین امر باعث می‌شود که افراد چپ‌دست کمتر گول بخورند، بیشتر مشکوک باشند، سخت‌تر قانع بشوند، بیشتر عصبانی بشوند، زود وابسته شوند، توانایی مدیریت بهتری داشته باشند، درک موسیقی علاقه بیشتری به موسیقی داشته باشند، روابط دوستانه‌تر داشته باشند، مطالب تازه را آسان تر یاد بگیرند و برای یادگیری نیاز کمتری به تکرار داشته باشند.
تاثیر چپ دستی بر روی هوش افراد
اینکه دست چپی بودن چه میزان بر روی هوش اثر می گذارد و یا اینکه اصلا آیا چپ دست ها باهوش ترند، مسئله ای است که نتیجه مشخص و واضحی ندارد. برخی پژوهش ها برتری چپ دست ها را در بعضی از زمینه ها نشان می دهند و ازطرف دیگر مطالعات دیگر نتایج معکوسی دارند. همچنین برخی از بررسی ها نیز تفاوت زیادی بین چپ دست ها و راست دست ها قائل نمی شوند.
مطالعه موسسه IFL science بر روی ۲۳۰۰ دانش آموز و دانشجو در سنین مختلف، برتری نسبی چپ دست ها را در آزمون های ریاضی نشان می دهد. در این مطالعه، سوالات ریاضی، با سطوح سختی متفاوتی در اختیار پاسخ دهندگان گذاشته شد. بر اساس نتایج این بررسی افراد چپ دست، سوالات سخت را به مراتب بهتر از سایرین انجام دادند.
همچنین افرادی که گاهی از دست مخالف خود استفاده می کردند چه آن هایی که برتری دست چپ داشتند و چه آن هایی که برتری دست راست داشتند، نتایج مشابهی داشتند و افرادی که همه کار های خود را با دست راست انجام می دهند، در همه سوالات نتایج پایین تری کسب کردند.
در مورد IQ یا بهره هوشی بر اساس مطالعه ای برروی ۷۶۸۸ دانش آموز، کاستی اندکی در توانایی ادراکی دست چپی ها را نشان می دهد.
این در حالی است که محدودیت های محیط پیرامون برای دست چپی ها بیشتر از دست راست است. بسیاری از روانشناسان معتقد هستند این محدودیت ها به عنوان چالش می تواند در موارد بسیاری موجب تقویت توانایی حل مسئله در چپ دست ها شود.
چپ دست بودن با مشکلات خواب ارتباط دارد
بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که چپ دست ها ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به اختلال حرکت دوره ای اندام باشند که باعث می شود افراد به طور ناخواسته در حالی که خواب هستند، بازوها و پاهای خود را پرتاب کنند و با آنها ضربه بزنند. در یک مطالعه ی زمینه یابی از ۱۰۰ بیمار کلینیک خواب که در سال ۲۰۱۱ در دانشگاه تولدو انجام شده است، محققان دریافتند ۶۹ درصد افراد راست دست حرکت اندام ها را در دو طرف بدن خود در حین خواب تجربه کردند، در حالی که این میزان برای افراد چپ دست ۹۴ درصد بود.
یافته های آنها نشان می دهد که افراد چپ دست به طور قابل توجهی شانس بالاتری برای حرکات دو طرفه دارند که مشخص کننده ی پتانسیل بالقوه برای ابتلا به PLMD است.
این بیماری به این علت که باعث افت کیفیت خواب شده و خواب آلودگی افراطی در طی روز را به دنبال دارد به عنوان یکی از اختلالات خواب محسوب می شود. به گفته دکتر خسرو صادق نیت بیماری PLMD به ۲ نوع ثانویه و اولیه تقسیم بندی می شود. نوع ثانویه این بیماری تحت تاثیر یک مشکل بالینی دیگر در فرد ایجاد می شود. درحالی که که نوع اولیه آن، بدون هیچ علت مشخصی فرد را مبتلا می کند.
گاهی ناهنجاری هایی که سبب اختلال در تنظیمات مسیر عصبی از مغز تا اندام ها می شوند را به عنوان عوامل ایجاد کننده ی این بیماری می شناسند اما طبیعت و ماهیت این ناهنجاری ها همچنان ناشناخته باقی مانده است .
تاثیر چپ دستی بر روی عملکرد تحصیلی
در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ روی کودکان ۱۱ ساله و کوچک تر انجام شد، محققان استرالیایی دریافتند که کودکان دست چپ نسبت به کودکان راست دست عملکرد ضعیف تری در موارد مختلف شامل واژگان، روخوانی، نوشتن، رشد اجتماعی و مهارت های حرکتی دقیق و کلی دارند. بر اساس این بررسی ها کودکان چپ دست به احتمال بیشتری از ۲ نیمکره مغز خود به شکل های غیرمعمول استفاده می کنند که ممکن است باعث بالا بردن ریسک اختلالات یادگیری خفیف در آنها شود.
نکته مهم این است که به هر حال ممکن است بیشتر کودکان در دوران تحصیل از همکلاسی های خود پیشی بگیرند و چپ دست بودن پیش بینی کننده مطمئنی برای اینکه کودکان در طی دوران رشد خود چگونه عمل می کنند، نیست.
نکته آخر
در پایان ذکر این مطلب ضروری است که از میان تمام حقایق جالبی که در مورد دست برتری گفته شده است، مهم ترین آنها این است که چپ دست بودن یا راست دست بودن اهمیت زیادی ندارد.در واقع تفاوت های بین راست دست ها و چپ دست ها بسیار ظریف است و استفاده ای کاربردی کمتری دارد و نکته مهم این است که ما نباید در مورد شخصیت و یا سلامت افراد تنها به واسطه دستی که با آن می نویسند قضاوت کنیم.
نظر شما